توضیح: این مقاله پیش از ماجرای کشته شدن مهسا امینی و بالا گرفتن اعتراضهای عمومی به آن در ایران تهیه و نوشته شده است. موضوع مقاله بررسی یک نمونه موردی از الگوی کارزارهای سازمانیافته گروههای موسوم به «ارزشی» در توییتر است. الگویی که مشابه آن را میتوان در کارزارهای سازمانیافته هواداران جمهوری اسلامی در شبکههای اجتماعی مشاهده و ردیابی کرد.
روز ۲۵ مرداد، علی بهادری جهرمی، سخنگوی دولت سیزدهم از انتخاب شعار «دولت مردم» برای بزرگداشت هفته دولت خبر داد:
ستاد بزرگداشت هفته دولت در دولت تاسیس شده و ستادهای مشابهی در سایر دستگاهها و استانهای مختلف شکل گرفته است. این برنامهها با حضور مقامات مختلف اجرایی انجام خواهد شد و وزرای دولت سفرهایی را در طول این هفته به استانها خواهند داشت و طی آن هم خدمت را به مردم در شهرهای مختلف ارائه خواهند کرد و هم طرحهای مربوط به آن استان را افتتاح میکنند و البته پاسخگوی مطالبات مردم هستند.
پیش از این نیز، جهرمی در نشستی در شورای هماهنگی روابط عمومی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی تاکید کرده بود که در هفته دولت باید «دستاوردهای دولت سیزدهم برای مردم بیان شود» و خواستار «کنشگری رسانهای» برای مقابله با «حملات رسانهای دشمن» شد.
همزمان با شروع هفته دولت در روز ۲ شهریور، ابراهیم رئیسی نیز هفته دولت را فرصتی مناسب برای ارائه گزارش یک ساله به مردم خواند و هشدار داد:
هر گونه سخن یا اقدام که موجب کاهش اعتماد مردم به دولت شود، خط قرمز دولت مردمی است.
پس از این اظهارات، یک کارزار هماهنگ شده چندرسانهای با حضور مقامات ارشد جمهوری اسلامی، رسانههای دولتی و بهرهگیری گسترده از شبکههای اجتماعی در حمایت از عملکرد یکسالهدولت رئیسی تحت عنوان #دولت_مردم راه افتاد.
تحلیل دادههای شبکههای اجتماعی توییتر و تلگرام نشان میدهد که همزمان با شروع هفته دولت حسابهای کاربری وابسته به حکومت ایران کارزار هماهنگشده گستردهای را تحت عنوان #دولت_مردم بر روی این دو پلتفرم به راهانداختهاند.
دادههای وبسایت Trendsmap نشان میدهد که در بازه زمانی بین دوشنبه ۳۱ مرداد (۲۲ آگوست) و دوشنبه ۷ شهریور (۲۹ آگوست) حدودا ۱۰۰,۶۰۰ توییت شامل ۸۸,۳۰۰ ریتوییت و ۱۷۰۰ ریپلای با استفاده از #دولت_مردم منتشر شدهاست.
نقطه اوج این کارزار روز ۳ شهریور (۲۵ آگوست) است، زمانی که بیش از ۵۲,۰۰۰ توییت، شامل ریتوییت و ریپلای، توسط حسابهای کاربری شرکت کننده در کارزار #دولت_مردم منتشر شد. در مقطعی از روز ۳ شهریور، تعداد توییتهای منتشر شده به ۲۴۰ توییت بر دقیقه رسید؛ هر ثانیه ۴ توییت!
نقشه حرارتی زیر، موقعیت جغرافیایی حسابهای کاربری شرکتکننده در کارزار #دولت_مردم در بازه زمانی ۲ شهریور تا ۹ شهریور را نشان میدهد. حدود ۹۰ درصد از محتوای منتشر شده با استفاده از #دولت_مردم از داخل کشور ایران منتشر شده.
از نکات قابل توجه دادههای مربوط به کارزار #دولت_مردم حجم بالای محتوای منتشر شده در یک بازه زمانی ۷ روزه است. برای درک بهتر این موضوع مقایسهای بین دادههای منتشر شده درباره #دریاچه_ارومیه که اخیرا در واکنش به خشک شدن این دریاچه ترند شده بود، انجام دادیم.
تحلیل دادهها نشان میدهد که در یک بازهی زمانی ۷ روزه بین ۱۱ شهریور (۲ سپتامبر) تا ۱۸ شهریور (۹ سپتامبر) در مجموع ۱۸,۵۰۰ توییت، شامل ۱۵,۰۰۰ ریتوییت و ۲۳۰ ریپلای، با استفاده از #دریاچه_ارومیه منتشر شده است. اوج این کارزار توییتری نیز به روز ۱۴ شهریور (۵ سپتامبر) بر میگردد که تعداد توییتهای منتشر شده به ۵,۳۰۰ رسیده که به طور قابل توجهی کمتر از نقطه اوج کارزار #دولت_مردم است.
همینطور، نقشه حرارتی کارزار #دریاچه_ارومیه پراکندگی جغرافیایی بیشتری را نسبت به کارزار #دولت_مردم نشان میدهد. ۶۰ درصد از محتوا در این کارزار از ایران، ۴ درصد از کانادا، ۲ درصد از آلمان و ۲ درصد از هلند منتشر شده است.
یکی از روشهای تحلیل احساسات محتوا شبکههای اجتماعی تحلیل ایموجیها یا شکلکهایی است که کاربران در مطالب خود استفاده میکنند. دو تصویر زیر متداولترین ایموجیهای استفاده شده در کارزارهای #دولت_مردم و #دریاچه_ارومیه نشان میهند.
تصویر اول از سمت راست ۳ ایموجی «نشان پیروزی»، «چهرهی خندان» و «نشان تایید» را در بزرگداشت دستاوردهای یکساله دولت سیزدهم نشان میدهد. در تصویر دوم اما به ترتیب «قلب شکسته»، «چهره افسرده»، «چهره گریهکنان با صدای بلند» و «قلب سیاه» بیشترین استفاده را در واکنش به خشک شدن دریاچه ارومیه نشان میدهد.
از دیگر نکات جالب توجه هشتگهای انشعابی هستند که در این دو کارزار استفاده شدهاند. این هشتگها احساسات کاملا متفاوتی را نسبت جمهوری اسلامی نشان میدهند. تصویر سمت راست هشتگهای انشعابی در کارزار #دولت_مردم و تصویر سمت چپ هشتگهای انشعابی کارزار #دریاچه_ارومیه را نشان میدهد.
نکتهی قابل تامل راجع به این دو کارزار این است که یکی از این دو کارزار واکنشی به یک بحران محیط زیستی است، در حالی که، یکی از مباحثی که در کارزار #دولت_مردم بر روی آن تبلیغ بسیار شدهاست، طرح انتقال آب غدیر «برای رفع مشکل کم آبی خوزستان» است.
به گفته کارشناسان امر و حتی خود مقامات دولتی طرح غدیر میتواند خطرات زیست محیطی جبران ناپذیری برای منطقه داشته باشد. لازم به ذکر است که مجری طرح انتقال آب غدیر قرارگاه سازندگی خاتم الانبیا سپاه پاسداران است.
مطالب زیر که با استفاده از #دولت_مردم روی شبکهی اجتماعی توییتر منتشر شدهاند بالاترین نرخ ریتویت را در بازهی زمانی ۳۱ مرداد تا ۷ شهریور را توسط حسابهای کاربری شرکت کننده در این کارزار داشتهاند.
در این قسمت ما با استفاده از ابزار AccountAnalysis نگاهی به رفتار آنلاین حسابهای کاربری منتشر کننده این مطالب انداختیم:
همین لباس خاکی است نشانه عیار ما#دولت_مردم pic.twitter.com/Au4Jps90jS
— مامان زهرا (@yaZahra_958) August 24, 2022
بررسی حساب yaZahra_958@:
#دولت_مردم یعنی اینکه تو عوض اینکه تو بحران ها بری کیش و کیشوَند بشی
— م . قنواتی (@m_ghanavattiiii) August 24, 2022
بیای وسط مردم و رنگ همون خویشوَند بشی
ابراهیم مچکریم pic.twitter.com/fZvvtZLKbU
بررسی حساب: m_ghanavatii@
مشکل آب شهرکرد رو دولت رئیسی بی سروصدا و بی منت یک هفته ای جمع کرد.
— Alizadeh.R (@AlizadehR3) August 24, 2022
کافیه مقایسه کنید با مدیریت دولت حسن ریشقشنگ در بحران غیزانیه که چندین ماه یک بحران امنیتی تمام عیار شده بود.#دولت_مردم pic.twitter.com/deXJGqmZf2
بررسی حساب AlizadehR3@
چندتا خبر خوب:
— محمد شیرازی (@shirazi332) August 24, 2022
۱)گذرنامه افرادی که از ۱۰سال قبل تمدید نشده برای اربعین بصورت مجانی تمدید میشه
۲)تیم ایران درالمپیاد جهانی نجوم و اخترفیزیک قهرمان جهان شد
۳)بدهی دولت به بانک مرکزی که دردولت قبل ۸برابرشده بود،در #دولت_مردم ۳ماه متوالیه که نزولی شده(یعنی بدهکاری قبلی هم پرداخت شده)
بررسی حساب @shirazi332:
از دورانی که رئیس جمهور به جز برای تفریح از جاش بلند نمیشد ،رسیدیم به رئیس جمهوری که بین اینهمه فعالیت و مشغله از خانواده شهدا غافل نیست چون میدونه دعای همین پدرو مادرهاست که دستشو میگره#دولت_مردم pic.twitter.com/09MPPMowCl
— گل نرگس (@gol___narges) August 24, 2022
حساب gol__narges@ همه توییتهای خود را پاک کرده بود.
#دولت_مردم این شکلیه، درکنار مردم بودن و شنیدن مشکلات.
— نرگس خلیلی (@Nargeskhalili4) August 24, 2022
نه دولتی که فقط پشت میز مینشست و ویدیو کنفرانس آنلاین گذاشتن بلد بود! pic.twitter.com/4HJW4pObVp
بررسی حساب @Nargeskhalili4:
بررسی حساب Banoo_Eidi@ (این اکانت بعد از بررسی ما، به حالت private در آمد):
از دولت اعتمادبه غرب وبی توجه به مردم رسیدیم به دولت دغدغه مندمردم واعتمادمردم....
— آساره ایل (@saina123n) August 23, 2022
«لَقَدْ جاءَكُمْ رَسُولٌ مِنْ أَنْفُسِكُمْ عَزِيزٌ عَلَيْهِ ما عَنِتُّمْ حَرِيصٌ عَلَيْكُمْ بِالْمُؤْمِنِينَ رَؤُفٌ رَحِيمٌ
*سوره توبه آیه ۱۲۸*#دولت_مردم pic.twitter.com/syfU301ecG
بررسی حساب: saina123n@
یه رئیس جمهور، طوفان شن هم جلودارش نیست ،یه رئیس جمهورم تو آفتاب چتر میبره !😊#دولت_مردم pic.twitter.com/L7kNXSunw7
— morshed (@simamatin66) August 24, 2022
به نظرتون اونیکه آبروش و میذاره وسط واسه مردم یا اونیکه صبح جمعه میفهمه؟!#دولت_مردم pic.twitter.com/KuBMvUb7Qn
— morshed (@simamatin66) August 24, 2022
بررسی حساب: simamatin66@
فاصله دولت و مردم، پاشنه آشیل دولتِ روحانی بود اما دولت سیزدهم با حضور در بین مردم ، نشان داد که برای رفع مشکلات ، باید مرد میدان بود نه مدیر پشت میز نشین :)
— | طاهره رئیسی | (@raeisi_tah) August 23, 2022
این دولت #دولت_مردم هست pic.twitter.com/IzbymCSLp9
بررسی حساب: raeisi_tahi@
تقریبا همهی حسابهای کاربری در هفتههای گذشته به طور هماهنگ شده از هشتگهای مشترک یا مرتبط به هم استفاده کردهاند. استفاده از هشتگهای مربوط به محرم و اربعین در ابعاد وسیع و ترندینگ نگه داشتن آنها برای هفتهها نشان از اهمیت رسانههای اجتماعی برای ترویج ایدئولوژی مورد نظر جمهوری اسلامی دارد.
اکثر این حسابها در هفتههای اخیر حجم بسیار بالایی از محتوا را با هشتگهای #حب_الحسین_یجمعنا و #اربعین یا دیگر هشتگهای مرتبط برای تبلیغ راهپیمایی اربعین منتشر کردهاند. هشتگ آیت_الله_ناصری نیز در واکنش به مرگ محمدعلی ناصری، روحانی شیعه اهل اصفهان ترند شد.
نکته دیگر فعالیت بالای برخی از این حسابها در روزهای پایانی ماه آگوست، همزمان با هفته دولت، است. تعداد بالای ریتویت و ریپلایهای کوتاه برای گسترش شبکههای توییتری و تعداد بالای دنبال کننده، دنبال شونده به علاوه تعداد لایکهای هر حساب از نکات جالب توجه دیگر هستند.
برای بررسی انواع دیگر حسابهای شرکت کننده در کارزار #دولت_مردم یک زیر مجموعه از دادههای توییتری منتشر شده را با استفاده از #دولت_مردم توسط نرم افزار NodeXL Pro استخراج، تحلیل و مصور شد.
نمودار بالا تعداد ۳۹۵۴ کاربر را نشان می دهد که توییتهای آنها در بازه زمانی روزهای ۲۴ تا ۲۸ آگوست (۴ تا ۸ شهریور) حاوی #دولت_مردم بوده یا در توییتهایی که حاوی این هشتگ بودند منشن یا ریپلای شدهاند. هر دایره یک کاربر را نشان میدهد و خطوط خارج شده از هر دایره نشانه تعامل (ریتوییت، توییت، منشن و ریپلای) بین کاربران است. هشتگهای استفاده شده در هر گروه نیز مشخص شدهاند.
مجموعهداده مورد استفاده برای رسم این نمودار حاوی ۵۳۷۴ توییت، ۳۰۹۷۱ ریتوییت، ۳۳۱۳۶ ریتوییت نقل قول شده و ۹۷۷ ریپلای است که روز ۲۹ آگوست استخراج شده است. حسابهایی که به شکل بزرگتر نشان داده شدهاند حسابهای «تاپ توییتر» هستند یعنی بیشترین تعداد توییت و ریتوییت را منتشر کردهاند.
برای گروهبندی حسابهای کاربری موجود در مجموعهداده استخراج شده ما از الگوریتم انجمنیابی Clauset-Newman-Moore استفاده کردیم. روش کار این الگوریتم به این صورت است که حسابهای کاربری که بیشترین ارتباط و تعامل را با یکدیگر برقرار و از هشتگهای مشابه استفاده کردهاند در گروه های مشابه قرار میدهد.
همینطور که در هشتگهای انشعابی استفاده شده در گروه G9 مشخص است، عدهای از کاربران مخالف نظام در واکنش به کارزار #دولت_مردم، هشتگ #دولت_علیل را به راه انداختند و محتوایی در نفی کارزار اولی منتشر کردند.
در این قسمت ما نگاهی به حسابهای کاربری «تاپ توییتر» در کارزار #دولت_مردم میاندازیم. حسابهای «تاپ توییتر» عمدتا در مرکز گروهها قرار گرفتهاند. جدول زیر لیست ۳۵ حساب تاپ توییتر و تعداد دفعاتی که آنها در یک بازه زمانی ۴ روزه بین ۲ شهریور (۲۴ آگوست) تا ۷ شهریور (۲۹ آگوست) توییت و ریتوییت منتشر کردهاند را نشان میدهد.
بعد از شناسایی حسابهای تاپ توییتر، این حسابها توسط نرمافزار Botometer که یک ابزار برای شناسایی حسابهای کاربری نامعتبر بر روی توییتر است بررسی شدند. Botometer یک الگوریتم آموزشداده شدهی ماشینلِرنینگ است. برای بررسی هر حساب کاربری Botometer از طریق API عمومی توییتر، پروفایل، توییتها و منشنهای آن حساب را استخراج میکند و با دهها هزار حساب کاربری دیگر که از قبل بررسی شدهاند مقایسه میکند. پس از بررسی دادهها، Botometer به هر حساب کاربری یک نمره بین ۰ تا ۵ میدهد. هرچه این نمره به ۵ نزدیکتر باشد احتمال نامعتبر بودن یک حساب کاربری بیشتر است.
حسابهای نامعتبر به آن دسته از حسابهایی گفته میشوند که با استفاده از اتوماسیون، کنترل انسانی و یا هر دو سعی در تاثیرگذاری غیر ارگانیک بر چرخه اطلاعات از طریق انتشار حجم بسیار زیادی از مطالب حول یک هشتگ خاص و برای ترویج یک پیام مشخص دارند.
در این قسمت ما نگاهی به رفتار آنلاین تعدادی از حسابهای «تاپ توییتر» در مجموعهداده استخراج شده انداختیم. معمولا حسابهای «تاپ توییتر» خصوصیات اتوماسیون بیشتری از خود نشان میدهند.
بررسی حساب کاربری ali83359256@ با استفاده از نرم افزار AccountAnalysis نشان میدهد که این کاربر تنها در روز ۲۵ آگوست ۸۸۴ توییت و ریتوییت با استفاده از #دولت_مردم منتشر کرده است. این حساب که احتمالا یک بات است که تبلیغات مربوط به رمزارزها (cryptocurrency) هم انجام میدهد.
در تصویر بالا میشود دیگر هشتگهایی که این کاربر اخیرا استفاده کرده است را مشاهده کرد. از جمله این هشتگها #آیت_الله_ناصری است که بعد از مرگ این روحانی شیعه توسط حسابهای وابسته به حکومت ایران ترند شد.
نمودار زیر، تاثیرگذاری ali83359256@ که در مرکز گروه G4 قرار دارد را در گسترش کل شبکه شکل گرفته حول #دولت_مردم نشان میدهد.
بررسی حساب evil__boy__666@ که دومین «تاپ توییتر» در مجموع داده استخراج شده است، نتایج مشابهی نشان میدهد:
نمودار زیر، تاثیرگذاری evil__boy__666@ در گسترش کل شبکهی شکل گرفته حول #دولت_مردم را نشان میدهد.
تحلیل حساب @setareh13922 که نشان میدهد این حساب حداقل ۶۹۰ توییت و ریتوییت با استفاده از #دولت_مردم منتشر کرده است:
و البته تاثیر این حساب که در مرکز گروه G3 قرار گرفته بر گسترش کل شبکه:
تقریبا تمامی حسابهای «تاپ توییتر» با استفاده از هشتگهای مشابه حجم بالایی از محتوا را در بازهی زمانی کم تولید کردهاند.
از مجموع ۳۹۵۴ حساب کاربری موجود در مجموعداده استخراج شده ۱۰۰۴ حساب کاربری از ابتدای ماه می میلادی ۲۰۲۲ یعنی ۴ ماه پیش ساخته شدهاند. همینطور، تعدادی از این حسابها در هنگام استخراج داده از توییتر تنها ۵ روز عمر داشتند. جدول زیر زمان و تاریخ ساخت این حسابها را نشان میدهد:
بعد از شناسایی حسابهای کاربری ساخته شده در روزهای منتهی به روز ۲۹ آگوست یعنی زمانی که مجموعهداده استخراج شده است، ۲۰ تا از آنها به طور تصادفی انتخاب شد و توسط Botometer بررسی شد که تمامی آنها به احتمال بالا نامعتبر تشخیص داده شدند. اما نکتهی قابل توجه دیگر غیر فعال شدن برخی از این حسابها بود.
از آنجایی که حکومت از توییتر به عنوان یک پلتفرم برای جنگ اطلاعاتی مبتنی بر ایدئولوژی استفاده میکند، حسابهای کاربری وابسته به حکومت همواره خصوصیات ظاهری مشخصی را در کارزارهای مختلف نشان میدهند. از این خصوصیات ظاهری میشود به طور مشخص از استفاده جملات مشترک در قسمت بیو حساب کاربری نام برد. برای مثال، مشاهدات ما از کارزارهای توییتری مرتبط با حکومت ایران در ماههای گذشته نشان از استفاده گستردهی حسابهای کاربری مرتبط با حکومت ایران از عبارات شیعی همچون «اللهم عجل لولیک الفرج» یا از کلمات کلیدی همچون «آتش به اختیار»، «سرباز ولایت»، «شهید سلیمانی»، «افسر جنگ نرم» در قسمت بیو حساب کاربری دارد.
جدول زیر حسابهای کاربری موجود در مجموعهداده استخراج شده را نشان میدهد که بیو آنها به طور مشخص حاوی جمله «اللهم عجل لولیک الفرج» است:
البته باید به این نکته توجه داشت که استفاده از این جملات و عبارات به خودی خود نمیتواند مدرکی دال بر نامعتبر بودن یک حساب توییتری باشد. طبق گفتههای پاراگ آگراوال، مدیرعامل توییتر، به دلیل پیچیدهتر شدن روزانه روشهای مورد استفاده در کارزارهای اطلاعات نادرست توییتری، خصوصیات ظاهری یک حساب کاربری از جمله عکس پروفایل غیر قابل شناسایی، اسم پروفایل حاوی تعداد زیادی عدد و متن بیو به تنهایی نمیتوان مبنایی برای برچسب زدن به حسابهای کاربری قرار گیرند.
هدف ما در این بخش از گزارش تنها به اشتراک گذاشتن مشاهداتمان و نتایج تحلیل داده کارزارهای توییتری مرتبط با حکومت ایران در ماههای گذشته است.
فارغ از تمجید و تحسین از دولت سیزدهم در کارزار #دولت_مردم که بیشتر بر پایهی صحبتهای خود رییسی راجع به سفرهای استانی دولت است، ادعاهای نادرستی نیز در این کارزار مطرح شده که قابل درستی سنجی هستند:
۱- مقایسه میزان بدهی دولتهای پیشین با دولت سیزدهم: یکی از ادعاهای که به وفور در کارزار #دولت_مردم مطرح شده راجع به میزان بدهی بالای دولتهای پیشین برای دولت سیزدهم بوده است.
فکتنامه پیشتر ادعاها راجع به میزان بدهی دولتهای قبلی را بررسی کرده و به دلیل «تناقض در برآوردها و آمارهای رسمی و روشن نبودن ابعاد واقعی بدهی دولتهای جمهوری اسلامی» چنین ادعاهایی «غیر قابل اثبات» تشخیص داده است.
۲- موضوع ورود بانوان به استادیومهای ورزشی: از دیگر ادعاهای نسبت داده شده به دولت سیزدهم رفع ممنوعیت ورود زنان به استادیومها برای تماشای فوتبال همراه تماشاگران مرد است.
اگرچه که ورود بانوان به استادیومهای فوتبال در دولت سیزدهم اتفاق افتاده است اما نباید فراموش کنیم مناقشه ورود زنان به استادیومهای فوتبال یک موضوع قدیمی و خارج از حیطه اختیارات و تمایل دولت است که نهایتا با فشار فدراسیون فوتبال جهانی به فدراسیون فوتبال ایران به نظر میرسد تا حدودی حل شده باشد.
طبق گفتههای سهیل مهدی، رئیس کمیته مسابقات سازمان لیگ فوتبال ایران، برعکس آنچه پیشتر حمید سجادی، وزیر ورزش، اعلام کرده بود فدراسیون جهانی فوتبال، ایران را ملزم به اجازه دادن به بانوان برای ورود به استادیومهای فوتبال کرده بود و در غیر این صورت فوتبال ایران با خطر تعلیق و ضررهای مالی و اجتماعی در آستانهی جام جهانی رو به رو میشد. اساسا در چارچوب نظام جمهوری اسلامی دولت به تنهایی نمیتواند راجع به چنین موضوعی تصمیمی اتخاذ کند. پس فارغ از این که چه دولتی در ایران بر سر کار بود، حکومت ایران چارهای جز اجازه دادن به بانوان برای ورود به استادیومهای فوتبال برای فرار از خطر تعلیق فوتبال نداشت.
۳- کاهش ۱۸ درصدی تورم در یک سال اخیر: فکتنامه پیشتر به بررسی ادعای کاهش ۲۰ درصدی نرخ تورم در سال اول دولت سیزدهم پرداخته و به آن نشان «گمراه کننده» داده است. «دادههای مرکز آمار نشان میدهد نرخ تورم نقطه به نقطه در فاصله شهریور ۱۴۰۰ تا مرداد ۱۴۰۱ بیش از ۱۰ واحد درصد افزایش پیدا کرده و نرخ تورم ۱۲ ماهه حدود ۴ واحد درصد کمتر شده است.»
فکتنامه پیشتر برخی از آمار و ارقام منتسب به عملکرد یکساله دولت سیزدهم را درستی سنجی کرده است:
ظرف یک سال گذشته ۱/۵ میلیون مشترک به فیبر نوری دسترسی پیدا کردهاند. (نادرست)
فروش سینماها در سال اول دولت رئیسی ۲۲۰ درصد رشد کرده است. (گمراهکننده)
از آغاز به کار دولت سیزدهم ۹۷۰ هزار شغل ایجاد شده است. (نادرست)
نرخ تورم از شهریور پارسال تا الان نزدیک ۲۰ درصد کاهش پیدا کرده است. (گمراهکننده)
سرعت اینترنت همراه در ایران ۲۲ درصد افزایش داشتهاست. (گمراهکننده)
نتایج جستجوی #دولت_مردم با موتور جستجوگر Telegago نشان از استفاده گسترده این هشتگ در هفتههای اخیر توسط کانالهای حکومتی دارد. برای مثال، تنها کانال موسوم به «پایگاه اطلاع رسانی دولت» با شروع هفته دولت در روز ۲ شهریور ۱۰۱۸ مطلب با استفاده از #دولت_مردم منتشر کرده است.
سالهاست دسترسی عموم به شبکههای اجتماعی از جمله توییتر و تلگرام بدون استفاده از ابزار دور زدن فیلترینگ در ایران امکان پذیر نیست. با وجود این، آمار استفاده از شبکههای اجتماعی در این نشان از تبدیل شدن این ابزار به یکی از منابع اصلی کسب اطلاعات برای عموم دارد. این موضوع اگرچه مزیتهای بسیاری از جمله تسریع کسب اطلاعات توسط عموم دارد، اما در عین حال این امکان را برای حکومت ایران به وجود آورده که با استفاده از گردانهای سایبری و برپایی کارزارهای اطلاعاتی بتواند به طور غیر ارگانیک چرخهی اطلاعات بر روی این پلتفرمها را تحت تاثیر قرار دهد. نتیجهی چنین اقداماتی میتواند تاثیر گذاری بر افکار عمومی در داخل و خارج از کشور و همینطور سیاستگذاری های حکومت باشد.
از کارزارهای حکومتی که اخیرا روی شبکههای مجازی مشاهده شده میتوان از #سلبریتی_های_دوزاری (کارزار تخریب سینماگران)، #ایران_عفیف (در حمایت از حجاب اجباری) و #لبیک_یا_خامنهای (همزمان با عید غدیر) نام برد.
یکی از موثرترین این کارزارها، کارزار #سلبریتی_های_دوزاری بود که توسط علیاکبر رائفیپور در اوایل ماه ژوئن میلاد به راه افتاد. هدف از این کارزار تخریب سینماگران ایرانی و نشان دادن آنها به عنوان جامعهای وابسته به دولتهای خارجی بود. به طور کلی چهار گروه از سینماگران در این کارزار هدف قرار گرفتند: امضا کنندگان بیانیهی «تفنگت را زمین بگذار»، سینماگران زن معترض به رواج سوء استفاده جنسی در سینمای ایران، افراد مرتبط با فیلم «عنکبوت مقدس» و انتقاد کنندگان از سیاستهای جمهوری اسلامی در جشنوارهی فیلم کَن. نتیجهی این کارزار دستگیری، احضار به دادسرا و ممنوعالکار شدن برخی از سینماگران بود.
پیشتر آیتالله خامنهای بارها بر مدیریت شبکههای اجتماعی به شکل «آتش به اختیار» تاکید کرده است. همینطور، دیگر مقامات جمهوری اسلامی از جمله حسین سلامی به استفاده از گردانهای سایبری برای مدیریت محتوا بر روی شبکههای اجتماعی اشاره کردند.
هرچند موضوع این مقاله بررسی یک نمونه موردی از الگوی کارزارهای سازمانیافته گروههای موسوم به «ارزشی» در توییتر بود اما مشابه این الگو را میتوان در سایر کارزارهای بزرگ و کوچک هواداران جمهوری اسلامی در شبکههای اجتماعی مشاهده و ردیابی کرد.
همزمان با سالگرد تشکیل دولت سیزدهم، همزمان با فعالیتهای رسانهای دولت کارزار سازمانیافتهای با هشتگ #دولت_مردم در شبکههای اجتماعی به راه افتاد. سایت Trendsmap تنها در هفته نخست شهریور ۱۴۰۱ بیش از ۱۰۰ هزار فعالیت را در توییتر (توییت، ریپلای و ریتوییت) با هشتگ #دولت_مردم ثبت کرده است. در نقطه اوج این کارزار (سوم شهریور) تعداد توییتهای منتشر شده در این کارزار به ۲۴۰ توییت بر دقیقه نیز رسیده است؛ ۴ توییت در ثانیه!
حجم فعالیتهای کارزار #دولت_مردم در توییتر بیش از پنج برابر حجم فعالیتهای یک هفتهای کارزار انتقادی #دریاچه_ارومیه است که تقریبا همزمان انجام شدهاند. هشتگهای انشعابی کارزار #دولت_مردم به جز یک هشتگ (مرتبط با درگذشت محمدعلی ناصری از روحانیون هوادار حکومت) بقیه در حمایت از دولت بودهاند.
بررسی سابقه فعالیتهای اخیر حسابهای کاربری که بیشترین فعالیت را در کارزار #دولت_مردم داشتهاند، نشان میدهد این حسابها در کارزارهای، سیاسی و مذهبی مشابهی در حمایت از علی خامنهای و اربعین نیز فعالیت داشتهاند. تحلیل دادههای نزدیک چهار هزار کاربری که در فاصله چهارم تا هشتم شهریور ماه در کارزار #دولت_مردم مشارکت داشتهاند، نشان میدهد عملکرد این کارزار در یک شبکه تقریبا بسته انجام شده است. تحلیل دادهها نشان میدهد بیش از یک چهارم این حسابهای کاربری در چهار ماه گذشته ساخته شدهاند.
تحلیلهای ابزار Botometer نشان میدهد حسابهای کاربری «تاپتوییتر» که در مرکز گروههای این کارزار قرار دارند، عمدتا حسابهای نامعتبرند. حسابهای نامعتبر به آن دسته از حسابهایی گفته میشوند که با استفاده از اتوماسیون، کنترل انسانی و یا هر دو سعی در تاثیرگذاری غیر ارگانیک بر چرخه اطلاعات از طریق انتشار حجم بسیار زیاد از مطالب حول یک هشتگ خاص و برای ترویج که پیام مشخص دارند. برخی از این حسابها بعد از پایان کارزار غیرفعال شدهاند.
مشاهدات ما از کارزارهای توییتری مرتبط با حکومت ایران در ماههای گذشته نشان از استفاده گستردهی حسابهای کاربری مرتبط با حکومت ایران از عباراتی مانند «اللهم عجل لولیک الفرج» یا از کلمات کلیدی همچون «آتش به اختیار»، «سرباز ولایت»، «شهید سلیمانی»، «افسر جنگ نرم» در قسمت بیو حساب کاربری دارد.
تحلیل محتوا نشان میدهد، در این کارزار بعضا از محتواهایی استفاده شده که پیشتر از سوی فکتنامه درستیسنجی شده و نشانهای «نادرست» و «گمراهکننده» گرفتهاند.