ادعای بی‌اساس اثر سجده بر تخلیه امواج مضر از بدن

کانال اینستاگرامی «شیعه پرسمان» ویدیویی منتشر کرده در آن فردی به نام «آدام مرادی» که خود را «مدرس و کارآفرین بازارهای مالی» می‌نامد، در حالی که دستگاه کوچک الکترونیکی در دست گرفته، درباره «فایده نماز» می‌گوید:

این یک دستگاه EMFسنج است؛ الکترو مگنتیک فیلد. وای‌فای و بلوتوث زیرمجموعه همین امواج هستند.
من به محض اینکه گوشیم را برمی‌دارم شروع می‌کند به هشدار دادن که حجم زیادی از EMF در بدن شما جاری است.
حالا فکر می‌کنی به فاصله گوشی است؟ گوشی را می‌برم آن طرف‌تر.
دقت کن؛ تا مادامی که من گوشی را پایین نمی‌گذارم، همچنان همین‌جوری صدا می‌دهد.
یعنی امواج EMF در بدن من در حال جریان پیدا کردن است.
حالا فکر می‌کنی چرا استرس و اضطراب داری؟
فقط با گوشی دست گرفتن، تو داری امواج EMF رو وارد بدن خودت می‌کنی.
این روزها مردم حال‌شان بد است و به دنبال علت در عوامل بیرونی می‌گردند در حالی که علت همین‌جاست: ایرپاد...
… ایرپاد رو فقط می‌ذارم توی گوشم و این امواج بین سر من دارد جابه‌جا می‌شود. ببین چقدر این قضیه در زندگی ما تاثیر دارد.
حالا چطور می‌شود این امواج مضر را از بدن خودمان تخلیه کنیم؟
ببین من از اسلام دفاع نمی‌کنم و خودم هم مسلمان خوبی نیستم…
… با سجده کردن.
با اتصال نقاط مختلف بدنت به زمین، دقیقا مانند سیم برق که به ارت وصل می‌کنند که در زمین انرژی تخلیه شود، عین همین کار را می‌توان انجام داد.
با قدم زدن روی شن، با قدم زدن روی چمن‌ها بدون کفش و دم‌پایی، با رفتن در طبیعت.
همین دستگاه EMFسنج رو اگر ببری در طبیعت، فقط و فقط بهت صفر را نشان می‌دهد.

این ویدیو تنها در اینستاگرام «شیعه پرسمان» ۸۷هزار لایک و نسخه اصلی آن در صفحه آدام مرادی، تا زمان نگارش این گزارش بیش از ۲۹۱هزار لایک گرفته‌بود.

در روز انتشار این گزارش، اینستاگرام صفحه آدام مرادی با ۱/۴ میلیون دنبال‌کننده را حذف کرد. به‌روزرسانی (۲۵ مرداد ۱۴۰۲): ساعاتی پیش از انتشار این گزارش، صفحه اینستاگرام آدام مرادی توسط اینستاگرام بسته شده بود. در روزهای بعد این صفحه دوباره باز شد.

اما دستگاهی که در دست این سخنران دیده می‌شود چیست و چه چیزی را اندازه‌گیری می‌کند؟ EMF چیست و چه تفاوتی با امواج الکترومغناطیسی دارد؟ آیا با گوشی دست گرفتن، امواج EMF وارد بدن می‌شود؟ آیا امواج رادیویی برای بدن انسان مضر است و موجب استرس و اضطراب می‌شود؟ آیا با اتصال به زمین (ارتینگ) و سجده، امواج «مضر» از بدن تخلیه می‌شود؟

سابقه ادعای نقش سجده در دفع امواج مضر، در رسانه‌ها

سال‌هاست رسانه‌های نزدیک به جمهوری اسلامی ادعای مشابهی را تکرار می‌کنند. خبرگزاری فارس در مطلبی با عنوان «سجده بر خاک؛ راهکار دفع امواج سیگنال‌های مضر از بدن» در آذر سال ۱۳۸۷ می‌نویسد:

با گذاشتن پیشانیتان بیشتر از یک بار بر زمین، زمین امواج الکترومغناطیسی مضر را تخلیه خواهد کرد! این شبیه زمین کردن ساختمان‌هایی است که احتمال برخورد سیگنال‌های الکتریکی (مانند رعد و برق) وجود دارد تا امواج از طریق زمین تخلیه شود. بنابراین سر را بر خاک بگذارید تا امواج الکتریکی مثبت تخلیه شود! بهترین راه که پیشانی‌تان را بر خاک بگذارید حالتی است که رو به مرکز زمین باشید چرا که در این حالت امواج الکترومغناطیس بهتر تخلیه خواهد شد و بیشتر تعجب خواهید کرد وقتی بدانید بر اساس اصول علمی ثابت شده که مکه مرکز زمین است و کعبه درست مرکز زمین است! بنابراین سجده در نمازتان: بهترین راه برای تخلیه سیگنال‌های مضر از بدن است!

ادعای بالا یا نمونه‌های دیگر در برخی رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی که ادعا می‌کنند «مکه مرکز زمین است و کعبه درست مرکز زمین است» قبلا توسط فکت‌نامه بررسی و نشان شاخ‌دار گرفته‌است.

در نمونه دیگر که جنبه‌های آکادمیک هم پیدا کرده، فردی به‌نام حسین نجفی، دانشجوی کارشناسی ارشد مدیریت دولتی، دانشگاه پیام نور ماهدشت البرز، در ششمین همایش دانشجویی بررسی فرهنگ سلامت از منظر قرآن و حدیث، مقاله‌ای تحت عنوان «سجده در نماز عامل تخلیه امواج الکترومغناطیسی بدن» ارائه کرده‌است. این مقاله با شماره SQCGHMED06_034 در تاریخ  ۱۲ بهمن ۱۳۹۸ در سیویلیکا نمایه شده‌است. در «بحث ونتیجه‌گیری» این مقاله آمده‌است:

به‌طور شگفت انگیزی اگر انسان در هر نقطه از زمین رو به قبله بایستد، میدان مغناطیسی بدنش بر میدان مغناطیسی منطبق می‌گردد در مدتی که در نماز است میدان بدنش منظم می‌شود آنچه این تحقیق را بیشتر شگفت انگیز می‌کند: بهتر است که پیشانی‌تان را به خاک بگذارید. و همچنین بهترین راه که پیشانی‌تان را به خاک بگذارید حالتی است که رو به مرکز زمین باشید چرا که دراین حالت امواج الکترومغناطیس بهتر تخلیه خواهد شد. و بیشتر تعجب خواهید کرد وقتی بدانید براساس اصول علمی ثابت شده که مکه مرکز زمین است بنابراین سجده در نمازتان بهترین راه برای تخلیه سیگنال‌های مضر را بدن است.

بدیهیست که این گفته که «اگر انسان در هر نقطه از زمین رو به قبله بایستد، میدان مغناطیسی بدنش بر میدان مغناطیسی منطبق می‌گردد» با مبانی ساده علمی در تضاد است. می‌دانیم که در هر جای کره‌زمین که آهنربایی را آویزان کنیم تا با میدان مغناطیسی بیرونی منطبق شود، در جهت شمال-جنوب (قطبین مغناطیسی زمین) قرار می‌گیرد، نه در جهت قبله. بنابراین افرادی که در جهت‌های مختلف به سوی قبله نماز می‌خوانند، جهت‌گیری‌های متفاوتی نسبت به میدان مغناطیسی بیرونی دارند.

ادعاهای مشابه دیگری منسوب به فردی به‌نام «محمد ضیاءالدین حامد» و یا «یک دانشمند غیر مسلمان از اروپا» تکرار شده که همگی بی‌پایه و اساس است (لینک۱ و لینک۲).

آدام مرادی کیست و از او چه می‌دانیم؟

آدام مرادی یا خشایار مرادوردی، در اینستاگرام بیش از ۱/۴ میلیون دنبال‌کننده دارد. او در وب‌سایتش خود را این‌طور معرفی کرده است: «بیش از ۱۰ سال در حوزه بازارهای مالی و کارآفرینی مربی و کوچینگ هستم.» او در سایتش پکیج‌های موفقیت را می‌فروشد. او بنابه آنچه در توییتر نوشته، ساکن دوبی است و همچنین یک رمزارز به‌نام ADAM در صرافی بایننس دارد.

در وب‌سایت وب‌آموز (محمد جرجندی) نیز اطلاعاتی درباره فعالیت‌های غیرقانونی او در زمینه ساختن کیس پناهندگی در ترکیه ذکر شده‌است. همچنین درباره مفهومی به‌نام «سیستم فول مارجین» که ادعا می‌شود «روش کلاهبرداری» است، و شبکه‌ای از این افراد، با محوریت آدام مرادی، یک برنامه چند ساعته در کلاب‌هاوس برگزار شد که بسیاری از ادعاهای مطرح‌شده در آن را نمی‌توان مستقیم رد یا تایید کرد.

EMFسنج چیست و چه چیزی را اندازه می‌گیرد؟

صحبت‌های آقای مرادی با این شروع می‌شود که «این یک دستگاه EMFسنج است». با جستجوی EMFسنج در گوگل، تصویر زیر از سایت «ابهر الکترونیک» دیده می‌شود.

هرچند با کلیک روی سایت ابهر الکترونیک، تصویر دیده نمی‌شود، اما روی همین عکس هم اطلاعات کافی وجود دارد. برند SMART SENSOR، واژه‌های EMF- Tester و Electromagnetic Field و همچنین شماره مدل AS1392 دیده می‌شود.

اسمارت سنسور (Smart Sensor به معنی حسگر هوشمند) برند تجاری حسگرهای الکترونیکی ساخت کارخانه «محصولات الکتریکی Dongguan Wanchuang» در شهر دونگوان در استان گوانگ دونگ چین است. در بخش محصولات این شرکت، در بخش AS Series عنوان محصولات EMF-Tester دیده می‌شود اما هیچ محصولی عرضه نمی‌شود. با این حال جستجوی Smart Sensor AS1392 در فروشگاه آمازون، ما را به فروشندگان ثانویه این محصول رساند که کاتالوگ و تصاویر آن را در آمازون بارگذاری کرده‌اند.

به این ترتیب بنا به اطلاعات درج‌شده توسط فروشندگان، دستگاه EMFسنج AS1392 اسمارت سنسور، یک تستر دو کاربرده است که شدت میدان مغناطیسی را اندازه می‌گیرد و همچنین می‌تواند دمای محیط را هم با ۲ واحد دما (℃ و ℉) نشان بدهد.

تصویری در سایت آمازون درج شده که وقتی شدت تابش به «آستانه اخطار» می‌رسد، دستگاه به همان حالتی در می‌آید که در دست سخنران دیده می‌شود. اما در پایین آن متذکر شده که این آستانه اخطار، قابل تنظیم است.

بازه عملکرد دستگاه ۰ تا ۲۰۰۰ میلی گاوس یا ۰ تا ۲۰۰ میکرو تسلا (هردو واحد میدان مغناطیسی و هر تسلا معادل ۱۰هزار گاوس است) در محدوده ۳۰ تا ۳۰۰ هرتز است. این دستگاه در این محدوده می‌تواند تابش ناشی از برق ولتاژ بالا و لوازم خانگی را اندازه‌گیری کند.

می‌دانیم فرکانس امواج موبایل در محدوده چندصد تا چندهزار مگا هرتز است (لینک۱، لینک۲، لینک۳، لینک۴). فرکانس بلوتوث ۲ تا ۳/۵ گیگاهرتز است. همچنین فرکانس وای‌فای ۲/۴ تا ۶ گیگاهرتز است. مگا، یک میلیون برابر و گیگا، یک میلیارد برابر واحد هستند. در حالی که این دستگاه منابعی با فرکانس تنها ۳۰ تا ۳۰۰ هرتز را ردیابی می‌کند.

بنابراین این دستگاه قادر به ردیابی امواج موبایل، وای‌فای و بلوتوث نیست. این دستگاه نمی‌تواند امواج بلوتوث ایرپاد را ردیابی کند.

در تصاویر یکی از فروشندگان، آنتن این دستگاه دیده می شود که تک محوره است بنابراین برای اندازه‌گیری کامل، در ۳ جهت محور مختصات اندازه‌گیری نیاز است.

آیا امواج الکترومغناطیسی باعث استرس و اضطراب می‌شود؟

در تصویر زیر، بخش‌های مختلف طیف الکترومغناطیسی دیده می‌شود.

در مرکز طیف، نور مرئی دیده می‌شود که برای ما با ۷ رنگ رنگین کمان شناخته می‌شود. پایین‌تر از نورمرئی، طول موج کاهش و فرکانس افزایش پیدا می‌کند. قوی‌تر از نور مرئی ابتدا نور فرابنفش (UV) است که فرکانسش به چند هزار تراهرتز می‌رسد. قوی‌تر از آن اشعه ایکس است و سپس اشعه گاما است. این بخش از امواج الکترومغناطیسی، اثر یونیزاسیون دارند. یونیزاسیون فرآیندی است که در آن الکترون‌ها از اتم‌ها و مولکول‌ها جدا می‌شوند. این فرآیند می‌تواند تغییرات مولکولی (از جمله در DNA) ایجاد کند که منجر به سرطان شود.

اما در آن سر طیف، بالاتر از نور مرئی، ابتدا امواج فروسرخ (IR) است که انرژی آن کمی از انرژی نور مرئی کمتر است. این بخش طیف در ریموت کنترل‌های تلویزیون استفاده می‌شود. دوربین‌های دید در شب هم این بخش از طیف را آشکار می‌کنند. یعنی بدن همه موجودات زنده (و هر منبع حرارتی دیگر در دمای عادی) منبع تابش این طیف است. کم انرژی‌تر از نور فروسرخ، امواج رادیویی قرار دارند که کمترین خطر را دارند. امواج رادیویی انرژی لازم برای یونیزاسیون را ندارند.

آنچه نگرانی‌هایی را در زمینه مضرات امواج رادیویی ایجاد می‌کند، آثار حرارتی آن است. قرار گرفتن در معرض امواج رادیویی اثرات بیولوژیکی دارد که ناشی از گرم‌شدن بافت بدن توسط انرژی امواج رادیویی است و اغلب به عنوان «اثرات حرارتی» نامیده می‌شود. فکت‌نامه پیش از این مقادیر مجاز و استانداردهای تابش و همین طور ریسک انواع تجهیزات ارتباطات رادیویی از موبایل و وای‌فای و بلوتوث تا تلویزیون و ماهواره و واکی-تاکی را بررسی کرده است:

تحقیقات کمیسیون بین‌المللی حفاظت از تشعشعات غیریونیزان (ICNIRP - یک نهاد بین‌المللی که به طور خاص به بخش طیف الکترومغناطیسی با فرکانس کمتر از نور مرئی می‌پردازد) در همکاری با سازمان بهداشت جهانی در مطالعه  آثار امواج الکترومغناطیسی و بازوی استاندارد اتحادیه اروپا در تعیین محدودیت‌ها و چهارچوب‌ها برای قرارگرفتن در معرض فرکانس رادیویی دستگاه‌هایی مانند موبایل و وای‌فای (مشابه FCC در آمریکا) حاکی است:

اگرچه تعدادی از افراد مدعی شده‌اند که رنج زیادی را در اثر قرار گرفتن در تشعشع امواج رادیویی تحمل می‌کنند، اما هیچ مدرکی وجود ندارد که نشان دهد این رنج واقعا با قرارگرفتن در معرض امواج رادیویی مرتبط است. برعکس، این تحقیق به علائم ناشی از «اعتقاد به وجود قرار گرفتن در معرض امواج رادیویی» اشاره می کند که به آن اثر Nocebo می‌گویند.
از آنجایی که هیچ مدرکی مبنی بر ارتباط علائم در این افراد با قرارگرفتن در معرض امواج رادیویی وجود ندارد، اعمال محدودیت‌های امواج رادیویی فایده‌ای ندارد.

اثر نوسیبو (Nocebo) زمانی اتفاق می‌افتد که انتظارات منفی بیمار در مورد درمان باعث می‌شود که درمان تاثیر منفی بیشتری نسبت به موارد دیگر داشته‌ باشد. به عنوان مثال، هنگامی که بیمار عوارض جانبی دارو را پیش‌بینی می‌کند، ممکن است از این تأثیر رنج ببرد، حتی اگر دارو در واقع یک ماده بی‌اثر باشد. 

ادعای «استرس و اضطراب ناشی از EMF یا میدان الکترومغناطیسی» (Electromagnetic hypersensitivity) یا به اختصار EHS، شبه‌علم است و مدعیان آن دچار اثر نوسیبو هستند.

آیا اتصال به زمین و سجده باعث تخلیه امواج می‌شود؟

امواج رادیویی تقریبا همه اطراف ما را فراگرفته‌اند. حتی اگر با دیدن این پست‌ها نگران شوید و وای‌فای را هم خاموش کنید، از امواجی که از فرستنده‌های رادیویی با طول موج‌های مختلف استفاده می‌کنند گریزی نیست. حتی اگر کیلومترها از شهرها دور شوید، باز نمی‌توانید از امواج رادیویی که منابع طبیعی دارند (مثل رعد و برق یا فعالیت‌های اعماق زمین) گریزی پیدا کنید. این امواج از ابتدای تکامل حیات روی زمین وجود داشته‌اند و فراگیری آنها منحصر به تمدن بشری نیست.

ادعای سخنران مبنی بر اینکه «همین دستگاه EMFسنج رو اگر ببری در طبیعت، فقط و فقط بهت صفر را نشان می‌دهد» گمراه‌کننده است زیرا این دستگاه برای فرکانس خاص برق شهری و دستگاه‌های مصرف‌کننده داخلی با فرکانس‌هاس بین ۳۰ تا ۳۰۰ هرتز تنظیم شده‌است.

اتصال به زمین در تجهیزات الکتریکی (ارتینگ - شاخه سوم پریز برق) با جلوگیری از اضافه‌جریان یا اضافه‌ولتاژ‌ موجب عملکرد پایدار تجهیزات الکترونیکی می‌شود. اضافه‌ولتاژ می‌تواند باعث شود که دستگاه به دلیل گرمای بیش از حد دچار آتش‌سوزی شود. بنابراین «زمین کردن» یک اقدام پیشگیرانه برای جلوگیری از آتش‌سوزی محسوب می‌شود.

در نوع دیگر ارتینگ، برق‌گیر (صاعقه‌گیر) بالای سازه‌های بزرگی مانند آسمان‌خراش‌ها نصب شده و از طریق سیم یا صفحه رسانای خاصی مستقیما به زمین متصل می‌شود. وقتی صاعقه به ساختمان برخورد می‌کند، صاعقه‌گیر برق را جذب و آن میزان انرژی عظیم را به زمین منتقل خواهد کرد و از آسیب دیدن ساختمان و یا صدمه دیدن ساکنان آن جلوگیری می‌کند.

بنابراین اتصال به زمین، برای تخلیه جریان الکتریکی انجام می‌شود و جریان ناشی از اختلاف پتانسیل است. اما امواج رادیویی، در بدن انسان، اثر حرارتی دارند و باعث بالارفتن دمای بافت می‌شوند (که قبلا شدت و مقدار مجاز آن بررسی شد).

همچنین سجده (یا مشابه آن و همان‌طور که بعضی کاربران در کامنت‌ها اشاره کرده‌اند؛ یوگا) در بسیاری از مواقع روی فرش یا موکت یا پد ویژه انجام می‌شود که اصولا اتصال به زمین را برقرار نمی‌کند. یعنی ادعای تخلیه الکتریکی با سجده نادرست است.

توضیحات بیشتر

بعد از انتشار این گزارش در شبکه‌های اجتماعی، آقای آدام مرادی به آن واکنش نشان داد و مطالبی را در شبکه‌های اجتماعی مختلفش منتشر کرد

آقای مرادی برای اثبات درستی ادعای خود، لینکی از «کتابخانه پزشکی ایالات متحده آمریکا» در توییتر و تلگرام خود منتشر کرده است. از تصویر منتشر شده در این توییت که بعدا در کانال تلگرام هم منتشر شد این‌طور برداشت می‌شود واژه «is emf source of stress» در گوگل جستجو شده است و در پاسخ در Google Answer Box آمده (قسمت بولدشده، پاسخ Google Highlight است):

EMF is known to impact on biological systems by increasing ROS, which causes oxidative stress by altering the CAT levels of tissues.

معنی تحت الفظی آن این است: «میدان الکترومغناطیسی به عنوان عامل موثر بر افزایش ROS در سیستم‌های زیستی شناخته شده‌است که با تغییر سطوح CAT بافت‌ها باعث «استرس اکسیداتیو» می‌شود.»

بنابراین «استرس» در اینجا یک مفهوم در بیوشیمی و درباره غلظت مواد است و با مفهوم «فشار روانی» (Psychological stress) متفاوت است.

فکت‌نامه پیش از این در مجموعه آموزشی «مکتب‌خانه» در ویدیو دوم با عنوان «چگونه با "گوگل" گمراه می‌شویم؟» این مساله را بررسی کرده‌بود که چطور «اکتفا به ظاهر و نتایج صفحه اول جستجوی گوگل» و عدم تحقیق عمیق‌تر درباره لینک‌های پیشنهادی گوگل، ممکن است مخاطب را گمراه کند.

اما در ادامه همین مقاله را هم بررسی کردیم که نتیجه جالبی دارد. مقاله مدعیست که میدان‌های الکترومغناطیسی، باعث افزایش ROS‌ها می‌شود. ROSها (گونه‌های فعال - واکنش‌پذیر - اکسیژن) ترکیب‌های شیمیایی به شدت فعالی هستند که در ساختار شیمیایی آنها O2 (مولکول اکسیژن) وجود دارد. به حالتی که غلظت این موارد در بافت زیستی آن‌قدر بالا برود که تعادل سیستم زیستی به هم بخورد «استرس اکسیداتیو» می‌گویند. این مقاله در جدول شماره یک و دو، ۲۷ پژوهش را ذکر می‌کند که مطالعاتی روی بافت‌های زیستی مختلف انجام داده‌اند که مشهورترین آنها تست‌های روی «کلیه موش» است. خلاصه ادعای این مقاله را می‌توان در تصویر شماره دو آن دید:

«امواج الکترومغناطیسی مانند وای‌فای باعث افزایش غلظت مواد حاوی «اکسیژن واکنش‌پذیر» شده و آثار مخرب این مواد (استرس اکسیداتیو) هم مشخص است.»

فکت‌نامه در جایگاهی نیست که این پژوهش علمی را بررسی کند. اما می‌دانیم و قبلا هم در بررسی «آثار امواج رادیویی» ذکر کردیم که در تحقیقات کمیسیون ارتباطات فدرال (FCC) توضیحات دقیقی در پاسخ به این سوال آمده:

در سطوح نسبتا کم، برای قرار گرفتن در معرض تشعشعات امواج رادیویی، شواهدی مبنی بر اثرات بیولوژیکی اثبات نشده‌است.
هرچند تعدادی گزارش در مقالات علمی دیده شده که مدعی طیف وسیعی از اثرات بیولوژیکی ناشی از قرارگرفتن در معرض سطوح پایین انرژی امواج رادیویی بوده‌اند اما با این حال، تحقیقات تجربی بیشتر نتوانستند این ادعاها را تکرار کنند.
داده‌های تجربی وجود دارد که ارتباط احتمالی بین قرارگرفتن در معرض و تشکیل تومور در حیواناتی که تحت شرایط خاص در معرض امواج رادیویی قرار گرفته‌اند وجود دارد اما این نتایج به‌طور مستقل هرگز تکرار نشده‌اند.

بنابراین در بین هزاران مقاله دراین‌باره حتما حداقل ۲۷ تحقیق (که در مقاله فهرست شده‌اند) هم وجود دارد که نتیجه دیگری داشته باشند، آنچه مهم است این است که هیچ‌کدام از این ادعاها تکرار نشده‌اند.

اشاره جمله آخر به تحقیقات مشابه همین ادعا در مورد افزایش ریسک تومور مغزی در موش‌های نر در شرایط امواج شدید 2G و 3G است که گزارش آن در سال ۲۰۱۸ توسط برنامه ملی سم‌شناسی زیر نظر وزارت بهداشت و خدمات انسانی ایالات متحده منتشر شد.

سازمان جهانی بهداشت از دهه ۱۹۸۰ تا امروز همواره این موضوع را رصد کرد و هر بار که فناوری جدیدی (مانند تلفن همراه) عرضه شده‌است، تحقیقات در این زمینه را جمع‌آوری کرده‌است. این تحقیقات از سال ۱۹۹۶ تحت عنوان پروژه International Electromagnetic Fields Project انجام می‌شود و مجموعه نتایج این مطالعات را می‌توانید در این لینک  ببینید. در هیچ‌کدام از این تحقیقات جمع‌آوری شده توسط سازمان بهداشت جهانی به آثار زیان‌آور در بخش رادیویی طیف الکترومغناطیسی در محیط معمولی اشاره نشده و هیچ تحقیقی نتوانسته تاکنون این موضوع را ثابت کند.

کانال اینستاگرامی «شیعه پرسمان» ویدیویی از «آدام مرادی» که خود را «مدرس و کارآفرین بازارهای مالی» می‌نامد، منتشر کرده که درباره «فایده نماز» می‌گوید: «فکر می‌کنی چرا استرس و اضطراب داری؟ فقط با گوشی دست گرفتن، تو داری امواج EMF رو وارد بدن خودت می‌کنی. حالا چطور می‌شود این امواج مضر را از بدن خودمان تخلیه کنیم؟… با سجده کردن. با اتصال نقاط مختلف بدنت به زمین، دقیقا مانند سیم برق که به ارث وصل می‌کنند که در زمین انرژی تخلیه شود، عین همین کار را می‌توان انجام داد.»

سال‌هاست رسانه‌های نزدیک به جمهوری اسلامی ادعای مشابهی را تکرار می‌کنند. حتی مقاله‌ای آکادمیک تحت عنوان «سجده در نماز عامل تخلیه امواج الکترومغناطیسی بدن» ارائه شده‌است که در آن ادعاهایی آمده مانند اینکه «اگر انسان در هر نقطه از زمین رو به قبله بایستد، میدان مغناطیسی بدنش بر میدان مغناطیسی منطبق می‌گردد» که با مبانی ساده علمی در تضاد است.

دستگاه EMFسنج AS1392 اسمارت سنسور، که در دست آقای مرادی دیده می‌شود، دمای محیط و شدت میدان مغناطیسی را اندازه می‌گیرد. بازه عملکرد دستگاه ۰ تا ۲۰۰۰ میلی گاوس یا ۰ تا ۲۰۰ میکرو تسلا، در محدوده ۳۰ تا ۳۰۰ هرتز است. بنابراین این دستگاه قادر به ردیابی امواج موبایل، وای‌فای و بلوتوث نیست. این دستگاه نمی‌تواند امواج بلوتوث ایرپاد را ردیابی کند.

تحقیقات کمیسیون بین‌المللی حفاظت از تشعشعات غیریونیزان (ICNIRP) در همکاری با سازمان بهداشت جهانی و بازوی استاندارد اتحادیه اروپا (مشابه FCC در آمریکا) حاکی است:

اگرچه تعدادی از افراد مدعی شده‌اند که رنج زیادی را در اثر قرار گرفتن در تشعشع امواج رادیویی تحمل می‌کنند، اما هیچ مدرکی وجود ندارد که نشان دهد این رنج واقعا با قرارگرفتن در معرض امواج رادیویی مرتبط است.

ادعای «استرس و اضطراب ناشی از EMF یا میدان الکترومغناطیسی» (Electromagnetic hypersensitivity) یا به اختصار EHS، شبه‌علم است و مدعیان دچار اثر نوسیبو هستند.

امواج رادیویی تقریبا همه اطراف ما را فراگرفته‌اند. این امواج از ابتدای تکامل حیات روی زمین وجود داشته‌اند و فراگیری آنها منحصر به تمدن بشری نیست.

اتصال به زمین، برای تخلیه جریان الکتریکی انجام می‌شود و جریان ناشی از اختلاف پتانسیل است. اما امواج رادیویی، در بدن انسان، اثر حرارتی دارند و باعث بالارفتن دمای بافت می‌شوند.

همچنین سجده (یا مشابه آن و همان‌طور که بعضی کاربران در کامنت‌ها اشاره کرده‌اند؛ یوگا) در بسیاری از مواقع روی فرش یا موکت یا پد ویژه انجام می‌شود که اصولا اتصال به زمین را برقرار نمی‌کند. یعنی ادعای تخلیه الکتریکی با سجده همیشه درست نیست. 

بنابراین فکت‌نامه به این ادعای شبه‌علمی آدام مرادی که در شبکه های اجتماعی بسیار دیده شده مبنی بر اینکه «با سجده کردن، امواج مضر EMF را از بدن تخلیه کنید» نشان شاخ‌دار می‌دهد.