ادعای سکوت پورمحمدی در برابر طرح صیانت

در رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی، تصویری در حال انتشار است که مواضع نامزدهای چهاردهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری اسلامی را درباره طرح مشهور به «صیانت» نشان می‌دهد (نمونه: عصر ایران، فرارو) این تصویر مربوط به گزارش مفصل‌تری است که روزنامه شرق در تاریخ سه‌شنبه ۲۲ خرداد ۱۴۰۳ منتشر کرده (بایگانی، اینستاگرام، توییتر):

پیش از هر چیزی باید یادآوری کرد که «طرح نظام تنظیم مقررات خدمات فضای مجازی» مشهور به طرح صیانت، از موضوعاتی بود که در سال‌های اخیر به نوعی دوقطبی درباره نحوه حکمرانی دیجیتال جمهوری اسلامی ایران تبدیل شده و نماد وضعیت مطلوب اینترنت از دیدگاه حکومت در نزد افکار عمومی است.

مقاله‌های مرتبط:

• درباره طرح «صیانت از حقوق کاربران در فضای مجازی و ساماندهی پیام‌رسان‌ها» چه می‌دانیم؟
• طرح صیانت از حقوق کاربران در آستانه تصویب؛ آیا کار اینترنت در ایران تمام شده است؟
• خیز نیروهای مسلح برای فتح اینترنت
• آیا طرح صیانت چراغ خاموش در حال اجرا است؟

ادعاهای مطرح شده در مقاله شرق درباره مواضع افراد، با شواهد بیرونی هم‌خوانی دارد. نمونه موضع‌گیری و اظهارات این افراد درباره وضعیت اینترنت: «محمد باقر قالیباف، سعید جلیلی، علیرضا زاکانی، قاضی‌زاده هاشمی، مسعود پزشکیان». اما در این میان، حساب‌های کاربری منسوب به کمپین «مصطفی پورمحمدی» موسوم به «دولت قرار» هم تصویر این مقاله را در شبکه‌های اجتماعی بازنشر کرده‌اند. 

اما «آیا مصطفی پورمحمدی، دربرابر طرح صیانت سکوت کرده‌است؟» برای بررسی این موضوع ذکر چهار نکته لازم است:

۱. سکوت و عدم اظهارنظر درباره طرح صیانت

آخرین سمت رسمی حکومتی مصطفی پورمحمدی در جمهوری اسلامی ایران، تصدی وزارت دادگستری بوده که از ۱۳۹۲ تا ۱۳۹۶ عهده‌دار آن بوده‌است. آنچه امروز طرح صیانت نامیده می‌شود، از سال ۱۳۹۶ با مطرح‌شدن قوانینی برای کنترل اپلیکیشن‌های پیام‌‌رسان آغاز شد و در سال ۱۳۹۷ رسما در مجلس مطرح شد. بنابراین در زمان طرح این موضوع در مجلس، پورمحمدی، هیچ سمت رسمی نداشته‌است که در این‌باره اظهارنظر کند. حوزه فعالیت‌های قبلی او هم قضایی و امنیتی بوده و ربط مستقیمی به موضوع نداشته که در این مورد سوال قرار بگیرد.

۲. موضع نمایندگان فهرست جامعه روحانیت مبارز در طرح صیانت

مصطفی پورمحمدی دبیرکل جامعه روحانیت مبارز است؛ حزبی که در دهه ۱۳۶۰ و اوایل ۱۳۷۰ محور اصلی بلوک سیاسی بود که امروز «اصولگرا» نامیده می‌شود اما این روزها کمتر اسمی از آن شنیده می‌شود. با این حال رئیس این حزب هم‌اکنون رئیس مجلس خبرگان رهبری است. چهار رئیس جمهوری قبلی اسلامی ایران، خامنه‌ای، رفسنجانی، روحانی و رئیسی موسس یا عضو این گروه/حزب بوده‌اند.

پورمحمدی از سال ۱۳۹۷ دبیرکل این حزب شد. جامعه روحانیت مبارز، با دبیرکلی پورمحمدی، در انتخابات مجلس یازدهم به ائتلاف «شورای ائتلاف نیروهای انقلاب اسلامی» (شانا) پیوست که لیست «ایران سربلند» را ارائه داد.

بررسی ارائه‌دهندگان و مدافعان طرح صیانت نشان می‌دهد اکثر نمایندگان مجلس یازدهم که در انتقال بررسی «طرح صیانت» به کمیسیون ۸۵ قانون اساسی نقش داشتند، در لیست تایید شده «جامعه روحانیت مبارز» به دبیرکلی مصطفی پورمحمدی بوده‌اند. از جمله مهم‌ترین این افراد که همه هم عضو هیات رئیسه کمیسیون طرح صیانت هستند عبارتند از رضا تقی‌پور، رئیس؛ علی یزدی‌خواه، نایب رئیس اول؛ حسن نوروزی، نایب رئیس دوم؛ لطف‌الله سیاهکلی، سخنگو؛ بیژن نوباوه وطن، دبیر این کمیسیون. آنها همگی در لیست این ائتلاف به‌نام «ایران سربلند» حضور داشتند.

همچنین سه نفر از چهار نفری که در لیست روزنامه شرق به عنوان حامی طرح صیانت مطرح شدند یعنی قالیباف، زاکانی و قاضی‌زاده هاشمی هم در فهرست تایید شده نهایی «جامعه روحانیت مبارز» به دبیرکلی مصطفی پورمحمدی بوده‌اند.

۳. سابقه و نقش پورمحمدی در فیلترینگ و محدودیت اینترنت

براساس ماده ۲۲ قانون جرایم رایانه‌ای، وزیر دادگستری، عضو «کمیته فیلترینگ» (کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه) است. این کمیته، زیر نظر معاونت فضای مجازی دادستانی کل کشور اداره می‌شود و وزیر دادگستری یا نماینده او، در تصمیمات کمیته فیلترینگ یک رای از ۱۲ رای را دارد. براساس قانون، او از سال ۱۳۹۲ تا ۱۳۹۶، عضو کمیته فیلترینگ بوده‌است. با توجه به مخفی‌بودن رای‌گیری برای فیلترینگ سایت‌های مختلف معلوم نیست مصطفی پورمحمدی یا نماینده او در طی دوران حضور او در کمیته فیلترینگ، در حذف، فیلتر یا سانسور چه وب‌سایت‌ها و خدمات اینترنتی نقش داشته‌اند. اما بدون شک و براساس قوانین جمهوری اسلامی ایران، پورمحمدی، به عنوان وزیر دادگستری جمهوری اسلامی ایران از سال ۱۳۹۲ تا ۱۳۹۶، یکی از ۱۲ شخصیتی است که بالاترین مسئولیت تصمیم‌گیری در سانسور و فیلترینگ ایران را داشته‌اند.

ماده ۲۲ قانون جرايم رایانه‌ای:

«قوه قضائیه موظف است ظرف یک ماه از تاریخ تصویب این قانون کمیته تعیین مصادیق محتوای مجرمانه را در محل دادستانی کل کشور تشکیل دهد. وزیر یا نماینده وزارتخانه‌های آموزش و پرورش، ارتباطات و فناوری اطلاعات، اطلاعات، دادگستری، علوم، تحقیقات و فناوری، فرهنگ و ارشاد اسلامی، رئیس سازمان تبلیغات اسلامی، رئیس سازمان صدا و سیما و فرمانده نیروی انتظامی، یک نفر خبره در فناوری اطلاعات و ارتباطات به انتخاب کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی و یک نفر نماینده مجلس شورای اسلامی به انتخاب کمیسیون حقوقی و قضایی و تأیید مجلس شورای اسلامی اعضای کمیته را تشکیل خواهند داد. ریاست کمیته به عهده دادستان کل کشور خواهد بود.»

۴. عقاید و گفته‌های سابق پورمحمدی درباره فیلترینگ

پورمحمدی در سال ۱۳۹۴ و در زمانی وزیر دادگستری و عضو کمیته فیلترینگ بود، در مصاحبه تفصیلی با عنوان «دیدگاه‌های پورمحمدی درباره انتخابات، فیلترینگ و پرونده‌های مفاسد بزرگ اقتصادی» با ایسنا در پاسخ به سوال «نظرتان در زمینه شبکه‌های اجتماعی و بحث فیلترینگ چیست؟» گفت: 

ما با آنچه که خلاف امنیت، اخلاق و منافع‌مان باشد و در داخل و خارج تولید شود، مبارزه می‌کنیم و جلوی آن را می‌گیریم. شبکه‌های اجتماعی و وسایل ارتباطی ذو وجوهند. یک سری منافع گسترده‌ای دارند و یک سری مضراتی؛ ما باید تلاش کنیم جلوی مضرات آن را بگیریم و از منافع این شبکه‌ها که در اختیارمان است، استفاده کنیم. ما جلساتی را در دولت، شورای عالی فضای مجازی و هیات تعیین مصادیق مجرمانه داشتیم و به این نتیجه رسیدیم تا آنجایی که می‌توانیم جلوی فایل‌ها و صفحه‌هایی که خلاف امنیت و اخلاقند را بگیریم ولی جلوی شبکه‌ها را حتی‌الامکان نگیریم؛ البته ما به این بسنده نمی‌کنیم و توان فیلترینگ خود را در جایی که خلاف منافع ملی و امنیت ملی باشد به کار می‌بریم و جدی آن را دنبال می‌کنیم.
درصددیم خدماتی را که شهروندانمان می‌خواهند با تکنیک داخلی و برخورداری از مزایای داخلی تولید کنیم؛ یعنی با نرم افزار و سرور داخلی شبکه اجتماعی بومی ایجاد کنیم. ما باید شهروندان را تشویق کنیم تا از شبکه و جستجوگرهای داخلی استفاده کنند. دولت حمایت های لازم را در این زمینه دارد.

این مقام باسابقه امنیتی جمهوری اسلامی، همچنین در ادامه و در پاسخ به سوال نگرانی اذهان عمومی درباره اینکه «اطلاعات مردم در شبکه های داخلی کنترل می شود» نه تنها آن را رد نکرد بلکه این نگرانی را ایرادی مردم دانست و گفت:

واقعا جای ایراد است که مردم ما بر کنترل داخلی کشور وسواس دارند و نسبت به کنترل جهانی بی‌تفاوت‌اند. چگونه است که دشمنان، رقبا و مخالفین باید جزییات اطلاعات ما را داشته باشند! ما حرف می‌زنیم، دیگران می‌بینند تازه دشمن هم است و سوءاستفاده می‌کند؛ بنابراین مهمترین مساله این است که باید خدماتی ارائه دهیم که جذابیت داشته‌باشد و جوابگوی نیازهای داخلی‌مان باشد.

بنابراین، فکت‌نامه به این ادعای مطرح‌شده در روزنامه شرق که «مصطفی پورمحمدی در مقابل طرح صیانت سکوت کرده‌‌است» نشان گمراه‌کننده می‌دهد.