ادعای شاخ‌دار حضور ۱۲ میلیون نفر در تشییع جنازه رئیسی و همراهان

سازمان تبلیغات اسلامی، بیلبوردی را طراحی و منتشر کرده که با تصویرسازی از تابوت‌های کشته‌شدگان در واقعه سقوط هل‌کوپتر ابراهیم رئیسی و نمایش خیل جمعیت به دور آن با تیتر: «بدرقه ۱۲ میلیونی» نوشته:

«قیام مردم ایران برای بدرقه سید شهیدان خدمت، در تاریخ کشور ماندگار شد.»

در وب‌سایت سازمان تبلیغات اسلامی آمده (بایگانی):

این دیوارنگاره با اشاره به وداع قدرشناسانه و قیام ۱۲ میلیونی مردم ایران در تشییع تاریخی سید شهیدان خدمت در شهر‌های تبریز، قم، تهران، مشهد و بیرجند همراه با شعار «بدرقه ۱۲ میلیونی» به نمایش درآمد.

رونمایی از تصویر تبلیغاتی با نصب آن در یکی از تابلوهای مشهور تبلیغاتی بسیار بزرگ (میدان انقلاب) در صبح روز دوشنبه ۷ خرداد ۱۴۰۳ آغاز شد. در همان ساعات آغازین، کامنت‌ها در شبکه‌های اجتماعی (نمونه۱، نمونه۲) درباره این تابلو و محتوای آن با این پرسش، آغاز شد: آیا ۱۲ میلیون نفر در تشییع جنازه رئیسی شرکت‌داشتند؟

آیا ۱۲ میلیون نفر در تشییع جنازه رئیسی شرکت‌داشتند؟

خیر؛ ۱۲ میلیون تقریبا یک هفتم جمعیت ایران است. این که بتوان در یک رویداد غیرمترقبه، یک هفتم جمعیت کل کشور ایران را در ۵ خیابان در تبریز و قم و تهران و بیرجند و مشهد گرد هم آورد، پشتیبانی، لجستیک و برنامه‌ریزی عظیمی با ابعاد ملی نیاز دارد.

همان طور که در سایت سازمان تبلیغات اسلامی نوشته شده، می‌دانیم تشییع جنازه ابراهیم رئیسی در شهر‌های تبریز، قم، تهران، مشهد و بیرجند برگزار شده‌است. فکت‌نامه قبلا گنجایش بعضی از این مکان‌ها را به مناسبت‌های مختلف مانند تشییع جنازه قاسم سلیمانی، مراسم ۱۳آبان، جشن‌های خیابانی غدیر، راهپیمایی ۲۲بهمن و … بررسی کرده‌است.

در مورد سیالیت جمعیت، باید شکل اجرای مراسم «تشییع جنازه» را درنظر گرفت. در این نوع مراسم، کاروان تشییع‌کنندگان از ابتدای یک مسیر تا انتها حرکت می‌کند. مشایعت‌کنندگان هم دو دسته هستند؛ یا در نزدیک‌ترین مکان به مسیر تشییع ایستاده‌اند و پس از رسیدن کاروان تشییع جنازه به آن ادای احترام می‌‌کنند و پس از گذشتن آن متفرق می‌شوند، یا در بخشی از مسیر یا حتی از ابتدا تا انتهای مسیر، کاروان را همراهی می‌کنند. یعنی نه مثل «راه‌پیمایی ۲۲بهمن» یک نقطه انتهایی برای تجمع و انباشت جمعیت برای سخنرانی دارد و نه مانند «سفره ۱۰ کیلومتری غدیر» یک رویداد باز است که مردم می‌توانند هر وقت و هر جایی از طول مراسم وارد آن شده مدتی را بگذرانند و سپس خارج شوند. وضعیت تشییع جنازه مشخص‌تر است. در تشییع‌ جنازه یک مبدا و مقصد وجود دارد و کاروان تشییع جنازه، تنها یک بار از هر نقطه مسیر عبور می‌کند. بدیهیست وقتی کاروان تشییع‌جنازه از میدان آزادی به میدان انقلاب رسیده‌است، جمعیت در میدان آزادی متفرق شده‌است.

بنابراین اندازه‌گیری مساحت و گنجایش مسیر تشییع جنازه فوق، حداکثر ظرفیت ممکن و سقف جمعیت را نشان می‌دهد. هر چقدر که تعداد مشایعت‌کنندگان که همراه کاروان حرکت می‌کند بیشتر بوده و مسیر طولانی‌تری را همراه آن طی‌کنند، گنجایش جمعیت کمتر از این خواهد بود. با درنظر گرفتن این موضوع ببینیم مکان‌هایی که در این شهرها برای برگزاری مراسم در نظر گرفته شده‌بود، گنجایش چنین جمعیتی را دارد یا نه:

۱) تبریز / گنجایش مکان: ۲۸۰ هزارنفر

مراسم در تبریز روز سه‌شنبه ۱ خرداد ۱۴۰۳ از میدان شهدا تا مصلی در شهر تبریز برگزار شد (بایگانی).

اگر تمام این منطقه با همه موانع به همراه تمام محوطه مصلی و پارک و فضای سبز مجاور فرمانداری تبریز و تمام مسیر را با گشادستی طوری در نظر بگیریم که با تراکم شدید ۲ نفر در هر متر مربع پوشیده شود، کلا ۲۸۰هزار نفر در این منطقه جا می‌شوند (لینک).

ویدیوها نشان می‌دهد تنها بخش‌هایی از خیابان که همراه اتومبیل حامل پیکرها بوده‌اند ممکن است در بعضی نقاط چنین تراکمی داشته باشد وگرنه بقیه بخش‌های خیابان در طول مسیر به‌خصوص پیاده‌روها تراکم بسیار کمتری دارند (بایگانی).

۲) قم / گنجایش هر دو مکان و جاده بیابانی ۸ کیلومتری: ۲،۳۰۰،۰۰۰ نفر

مراسم تشییع جنازه، در قم، روز سه‌شنبه ساعت ۱۶ از «حرم حضرت معصومه» تا «مسجد جمکران» انجام شد  (بایگانی). بولوار پیامبر اعظم که مسیر طولانی ۸ کیلومتری بین این ۲ مکان است، بخش زیادی از آن از دل بیابان‌های بین قم و جمکران می‌گذرد. با این حال می‌بینیم هر دو محل (حرم معصومه در قم و مسجد جمکران) به همراه مسیر ۸ کیلومتری با گشاده‌دستی در اندازه‌گیری با تراکم ۲ نفر در هر متر مربع، کلا ۲،۳۰۰،۰۰۰ نفر ظرفیت دارد (لینک).

۳) تهران / گنجایش امام حسین تا آزادی (و حواشی): ۱،۵۰۰،۰۰۰ نفر

تشییع جنازه رئیسی و همراهان در تهران، چهارشنبه ۲ خرداد، ساعت ۷:۳۰ صبح از دانشگاه تهران به سمت میدان آزادی برگزار شد (لینک). این مسیر را حداقل ۲ بار اندازه گرفتیم، یک‌بار در زمان تشییع‌جنازه قاسم سلیمانی که مشخص شد امام حسین تا آزادی با تراکم بسیار بالای ۲ نفر در هر متر مربع کلا برای ۱،۵۰۰،۰۰۰ نفر جا دارد (لینک) و بار دیگر برای راهپیمایی ۲۲ بهمن که مسیرهای ۲۲گانه منتهی به میدان آزادی به همراه تمام فضای سبز اطراف آن با تراکم بسیار بالای ۲نفر در هر متر مربع، گنجایش ۸۰۰هزار نفر را دارد (لینک).

۴) بیرجند / کل گنجایش: ۲۰۰هزار نفر

روز پنج‌شنبه ۳ خرداد، تشییع جنازه رئیسی در شهر بیرجند از میدان جانبازان در جوار بوستان شهدای گمنام آغاز و در مسیر بلوار پاسداران تا تقاطع بلوار شهید صیاد شیرازی ادامه پیدا کرد (لینک).

کل ظرفیت این ناحیه با تراکم بسیار بالای ۲نفر در هر متر مربع، حدود ۲۰۰هزار نفر است (لینک). بد نیست بدانیم کل جمعیت استان خراسان جنوبی، کمتر از ۸۰۰هزار نفر است (لینک).

۵)‌ مشهد / کل گنجایش: کمتر از یک میلیون نفر

ادعای تعداد حاضران در تشییع جنازه رئیسی را فکت‌نامه جداگانه و با دقت و جزییات بررسی کرده‌است که در این لینک می‌بینید:

کل ظرفیت جمعیتی تمام مسیر در نظر گرفته شده با تراکم بسیار بالای دو نفر در متر مربع با در نظر گرفتن تمام مسیرهای اعلام شده، شامل، سواره‌رو، پیاده‌رو، تاسیسات شهری، فضای سبز و تمام محوطه باز و ساختمان‌های حرم امام هشتم شیعیان کمتر از یک میلیون نفر گنجایش دارد (لینک).

سازمان تبلیغات اسلامی، در تصویری تبلیغاتی در دیوارنگاره (بیل‌بورد) در میدان انقلاب شهر تهران که به‌خاطر اندازه بزرگش، توجه رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی را به‌خود جلب کرده، با به‌کار بردن عبارت «بدرقه ۱۲ میلیونی» مدعی شده:‌ «قیام مردم ایران برای بدرقه سید شهیدان خدمت، در تاریخ کشور ماندگار شد.»

این سازمان، در وب سایت خود در توضیح این کمپین انتخاباتی نوشته: این دیوارنگاره با اشاره به وداع قدرشناسانه و قیام ۱۲ میلیونی مردم ایران در تشییع تاریخی سید شهیدان خدمت در شهر‌های تبریز، قم، تهران، مشهد و بیرجند همراه با شعار «بدرقه ۱۲ میلیونی» به نمایش درآمد.

محاسبات و نقشه‌ها نشان می‌دهد کل مساحت همه مکان‌هایی که در مسیر تشییع جنازه ابراهیم رئیسی قرار داشتند با احتساب همه مسیرهای اعلام شده، شامل، سواره‌رو، پیاده‌رو، تاسیسات شهری، فضای سبز (۸ کیلومتر «بیابان‌های بلوار پیامبر اعظم» از قم تا جمکران، تهران از میدان امام حسین تا میدان آزادی با احتساب تمام تقاطع‌ها و فضاهای جنبی مهم) و تمام محوطه باز و ساختمان‌های حرم امام هشتم شیعیان، حرم معصومه در قم، تمام مساحت مسجد جمکران و پارکینگ‌های هر سه حرم روی هم، تمام سطح مصلی تبریز، تمام مساحت میدان آزادی تهران از چهار طرف به همراه مساحت باز طرح‌های توسعه شهری در قم و تبریز و مشهد و تهران، روی هم ۲،۶۰۰،۰۰۰ مترمربع هم نمی‌شود.

یعنی اگر این ناحیه را با تراکم جمعیتی بسیار بالای ۲ نفر در هر متر مربع پر کنیم، نهایتا ۵،۳۰۰،۰۰۰ نفر هم در این مساحت جا نمی‌شود.

این عدد حتی نصف مقدار ادعایی سازمان تبلیغات اسلامی یعنی حضور ۱۲ میلیون نفر در تشییع‌ جنازه رئیسی نیست.

بنابراین فکت‌نامه به ادعای سازمان تبلیغات اسلامی در دیوارنگاره‌های (بیلبورد) شهری با عنوان «بدرقه ۱۲میلیونی» درباره تعداد تشییع‌کنندگان پیکر ابراهیم رئیسی در شهرهای تبریز، قم، تهران، مشهد و بیرجند نشان شاخ‌دار می‌دهد.