ویدیو نادرست از ادعای ورود کماندوهای اسرائیل به فردو

در شبکه‌های اجتماعی، ویدیویی منتشر شده که مدعیست تصاویر ضبط‌شده کماندوهای اسرائیلی است که پس از ورود به فردو از خسارت وارد شده به آنجا فیلمبرداری کرده‌اند (تلگرام، توییتر). در شرح این ویدیو آمده:

پس از واکنش ترامپ درباره ورود کماندوهای اسرائیلی به فردو؛ فیلمی محرمانه از این عملیات منتشر شده است.
در این تصاویر، گروهی از نیروهای مسلح با تجهیزات پیشرفته و در سکوت کامل، وارد یک مجموعه زیرزمینی می‌شوند که گفته می‌شود سایت هسته‌ای فردو در نزدیکی شهر قم است. هنوز منابع مستقل صحت این مکان را تأیید نکرده‌اند، اما رسانه‌های اسراییلی آن را بخشی از عملیات مشترک با ایالات متحده توصیف کرده‌اند که در جریان حملات فردو انجام شد.

فکت‌نامه پیش از این ابعاد حمله هوایی آمریکا به تاسیسات غنی‌سازی فردو و نطنز در روز یکشنبه اول تیر ۱۴۰۴ را بررسی کرده بود و درباره آثار دقیق حملات تا الان شواهد بیشتری منتشر نشده‌است.

با این‌حال در خود این ویدیو شواهدی است که نشان می‌دهد این ویدیو واقعی نیست.

براساس آخرین گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و همینطور ادعای مقامات جمهوری اسلامی ایران، در تاسیسات غنی‌سازی فردو (علیمحمدی) صرفا سانتریفیوژ‌های مدل IR-1 و IR-6 نصب هستند. روند هم به این صورت بوده که مطابق برجام تنها در فردو، آبشارهای IR-1 نصب بودند و پس از تصویب قانون «اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها و صیانت از حقوق ملت ایران»، سال ۱۳۹۹ در مجلس شورای اسلامی، نصب سانتریفیوژهای IR-6 هم آغاز شد. طبق آخرین گزارش‌های پادمانی آژانس درباره پایبندی جمهوری اسلامی ایران به NPT (خرداد ۱۴۰۴) در فردو شش آبشار IR-1 و ده آبشار IR-6 نصب شده‌است. هر آبشار حدود ۱۷۰ سانتریفیوژ است.

ابعاد و شکل سانتریفیوژهای ساخت جمهوری اسلامی ایران، مشخص است و بارها در نمایشگاه‌های مختلف «دستاوردهای هسته‌ای» به نمایش در آمده‌اند.

نوارهای مارپیچی فلزی که دور بخشی از بدنه پیچیده شده (Helical Bellows) میله‌های انعطاف‌پذیر و تقویتی هستند که برای استحکام سانتریفیوژ به‌کار می‌روند. موتور سانتریفیوژ ده‌ها هزار دور در دقیقه می‌چرخند، این میله‌های مارپیچی نقش مفصل فنری را ایفا می‌کند و حین رسیدن به سرعت‌های بحرانی، تنش و خمش را جذب کرده، ارتعاش عرضی را می‌کاهد و اجازه می‌دهد موتور خود متوازن شود. الگوی این میله‌ها در هر نسل «امضای بصری» دستگاه است: مدل قدیمی IR-1 میله مارپیچی را در تمام طول بدنه دارد.

بنابراین با توجه به تصویر بالا، ویدیوی ادعایی، قطعا IR-1 نیست؛ زیرا میله‌ها در پایین بدنه قرار دارند. نکته دیگر، نسبت قطر (خط زرد رنگ) به ارتفاع بدنه (خط قرمز) سانتریفیوژ است.

اندازه سانتریفیوژ‌های ایرانی نیز مشخص است. نسبت طول بدنه به قطر در این تصویر هم در یک اندازه­‌گیری پیکسلی ساده حوالی سه به یک به دست می­‌آید.

هیچ‌کدام از دو مدلی که رسماً در فردو نصب است، یعنی IR-1 و IR-6، چنین ابعادی ندارند: IR-1 باریک‌­تر و بسیار کشیده­‌تر است (نسبت ۱۸ به ۱) و IR-6 با قطر ۲۰۰ میلی­متر و بدنه‌­ای تقریباً دو برابر بلندتر از تصویر به نسبت ۵/۵ به ۱ است. البته IR-6s که نسخه ارتقا یافته IR-6 است، تقریبا همین سایز است اما میله‌های دور آن کاملا الگویی متفاوت دارند و به صورت فشرده در پایین بدنه جمع شده‌اند.

رتبه بعدی نزدیک­‌ترین اعداد به این نسبت، برای مدل­‌های IR-2m یا IR-4 است؛ دو نسلی که در فردو اصلا نصب نشده­‌اند و محل بهره­‌برداری‌­شان نطنز است. اما احتمال اینکه این ویدیو از نطنز باشد هم بسیار کم است زیرا:

۱) چیدمان سازه‌ای در سالن‌های نطنز و فردو در تصاویر رسمی سازمان انرژی اتمی کاملاً روشن است: کف آراسته با پَدهای بتنی شماره‌گذاری‌شده، سطوح موزائیکی تمیز و کابل‌کشی منظمِ روکار. فاصله زیاد سانتریفیوژ‌های تونل تاریک و سنگلاخ دیده‌شده در ویدیو هیچ شباهتی به این فضا ندارد؛ بیشتر به یک شفت معدنی فروریخته می­ماند تا سالن صنعتی. تصاویر سالن‌های IR-2m و IR-4 در نطنز را اینجا می‌بینید:

۲) باز هم، همان مساله شکل ظاهری میله‌ها و فشردگی آنها در پایین، کمک می‌کند که نشان می‌دهد این ویدیو IR-4 یا IR-2m در نطنز یا هر جای دیگری نیستند.

همچنین در نظنز سالن‌های تحقیقاتی هم وجود داشته؛ با این حال سانتریفیوژ‌های تحقیقاتی دیگر که به تولید انبوه نرسیده‌اند هم این شکلی نیستند:

به جز این شواهد تصویری، ما هیچ رسانه معتبر یا منبع قابل اعتنایی را پیدا نکردیم که این ویدیو را منتشر کرده باشد یا خبر یا گزارش معتبری درباره انتشار تصاویر و ویدیوهایی را از تاسیسات نطنز بعد از حمله آمریکا منتشر کرده باشد. قدیمی‌ترین نسخه این ویدیو که می توان به آن دست پیدا کرد، روز ۴ تیر ۱۴۰۴ در یک سایت روسی منتشر شده‌است.

همچنین شواهد تصویریِ دیگری هم در ویدیو وجود دارد که ظن ساختگی‌بودن آن را تقویت می‌کند. برای نمونه، فریم اول ویدیو، باکیفیت است (با در نظر گرفتن فضای بسته و تاریک) ولی بعد از آن همه اجزای تصویر به شدت بی‌کیفیت می‌شود.

بنابراین فکت‌نامه به ویدیوی ادعایی از کماندوهای اسرائیل درباره تخریب از درون تاسیسات غنی‌سازی فردو، نشان نادرست می‌دهد.