شدت انرژی در ایران بالا است، اما ایران مقام نخست جهان نیست

عباس علی‌آبادی، وزیر نیرو در دولت چهاردهم، بیستم آذرماه در آیین رونمایی از معاملات گواهی صرفه جویی برق گفت:‌ «در شدت مصرف انرژی مقام نخست جهان را داریم.»

البته او در عین حال تصریح کرد: «۶۰ درصد انرژی در مسیر انتقال و مصرف تلف می‌شود.» 

شدت انرژی چه معنایی دارد؟

شدت انرژی که گاهی شدت مصرف انرژی نامیده می شود، در واقع شاخصی برای سنجش میزان بهره‌وری انرژی در اقتصادهاست؛ به این معنی که برای هر واحد تولید ناخالص داخلی چه میزان انرژی مصرف می‌شود.

این شاخص از سوی نهادها یا گزارشگران مختلف با واحدهای متفاوتی ارائه می‌شود که در ادامه به برخی از این گزارش‌ها از شاخص شدت انرژی اشاره می‌کنیم.

آژانس بین‌المللی انرژی چه می‌گوید؟

آژانس بین‌المللی انرژی آی‌ای‌اِی، یکی از نهادهای تخصصی جهانی در خصوص اعلام شاخص شدت انرژی است. این آژانس بر اساس میزان مصرف انرژی کشورها در سال ۲۰۲۱ میلادی و بر مبنای تولید ناخالص داخلی بر حسب قدرت خرید به قیمت‌های ثابت سال ۲۰۱۷ میلادی نقشه‌ای از کشورهای جهان منتشر کرده است.

در این نقشه جهانی البته ایران یکی از کشورهای با شدت بالای انرژی است، اما رتبه نخست را در اختیار ندارد.

بر اساس این گزارش، میزان انرژی صرف شده در ایران برای تولید یک واحد تولید ناخالص داخلی بر حسب قدرت برابری خرید به قیمت‌های ثابت سال ۲۰۱۷ میلادی، ۹/۳۱ مگاژول اعلام شده است.

در نقشه آژانس بین‌المللی انرژی دست‌کم ۱۰ کشور جهان شدت انرژی بالاتری از ایران داشته‌اند، بالاترین میزان شدت انرژی در این نقشه و گزارش با ثبت ۱۴/۷۷ مگاژول انرژی به ازای یک واحد تولید ناخالص داخلی به کشور زیمبابوه مربوط است.

وب سایت our world in data (جهان ما در آمار) وابسته به سازمان غیرانتفاعی Global Change Data Lab نیز در گزارشی کشورهای مختلف جهان را بر حسب سنجه شدت انرژی رتبه‌بندی کرده است، داده‌های این گزارش از مصرف انرژی در کشورهای مختلف مربوط به سال ۲۰۲۲ میلادی است و در نهایت شاخص شدت انرژی در این گزارش بر حسب کیلووات ساعت به ازای هر دلار ارزش تولید ناخالص داخلی بیان شده است.

دیگر گزارش‌ها چه می‌گویند؟

بر اساس گزارش Our world in data کشور ترکمنستان با شدت انرژی ۴/۶۴ کیلووات ساعت به ازای هر واحد تولید ناخالص داخلی بالاترین شدت انرژی را به ثبت رساند، ایران در رده بندی این وب سایت در هشتم جهان پس از کانادا قرار گرفته است.

شدت انرژی ایران ۲/۲۱ کیلووات ساعت به ازای هر واحد تولید ناخالص داخلی گزارش شده است.

نتیجه تحقیقات ما نشان می‌دهد، در یک گزارش شرکت Enerdata است که خود را شرکتی مستقل در حوزه مطالعات و پیش‌بینی مستقل مسائل انرژی و آب و هوا معرفی می‌کند.

اِنردیتا، در گزارش خود از شدت انرژی در کشورهای مختلف، ایران را در صدر این فهرست نشانده، اما نکته اینجا است که در این رده‌بندی آمار همه کشورها، از جمله برخی کشورهایی که در دو رده‌بندی دیگر بالاتر از ایران قرار داشته‌اند، حضور ندارند. 

تردیدی در بهره‌وری پایین انرژی در ایران نیست، اما آنچه روشن است گفته‌های عباس علی‌آبادی، وزیر نیرو درباره اینکه ایران از نظر شدت مصرف انرژی در صدر کشورهای جهان قرار دارد، دقیق و درست نیست، به همین دلیل فکت‌نامه به آن نشان نادرست می‌دهد.