ادعای شاخ‌دار انتشار امواج بلوتوث و مک‌آدرس از افراد واکسینه

پس از کشته شدن فرماندهان نیروی قدس سپاه در دمشق در ۱۳ فروردین ۱۴۰۲، فرهاد عظیما، انیمیشن‌ساز نزدیک به جمهوری اسلامی، در توییتر مدعی شد:

دنبال نفوذی که محل فرماندهان سپاه را لو داد می‌گردید؟ واکسن‌های چیپ‌گذاری شده که مختص هر فرد بود متاسفانه می تواند نشانه‌گذاری خیلی دقیقی را برای سازمان جاسوسی دشمن مهيا کند، اطلاعات این میکروچیپ‌ها در بدن می‌تواند، مکان فرد واکسینه شده را در صورت لزوم لو دهد.

این ادعا، موجی از واکنش‌ها درباره ادعاهای شبه‌علم از سوی افراد مختلف، با دیدگاه‌های سیاسی موافق و مخالف جمهوری اسلامی را در پی داشت. برای همین، فرهاد عظیما در توییت بعدی، ویدیویی از کانال آپاراتی «ریحانه» را که ۸ شهریور ۱۴۰۱ با عنوان «​​آیا مک آدرس‌ها وجود دارند؟» منتشر شده‌بود در توییتر بازنشر کرد تا ادعای خود را ثابت کند و منتقدان (مخصوصا پزشکان) را کارورز‌هایی خواند که «با رشوه دکتر شده‌اند»:

«کارورزهایی که با رشوه دکتر شدند، با پول هم می‌توانند به تیک آبی توییتر برسند، این جعلی‌ها به من ایراد گرفتند چون گفتم آدرس واکسن‌زده‌ها قابل ردیابی است، خب نظرتان در مورد این فیلم چیست؟ چه چيزی داخل بدن افراد واکسن‌زده است که بدن آنها از خود مک‌آدرس و امواج بلوتوثی ساطع می‌کند؟»

ویدیویی که او منتشر کرده، براساس آنچه در تصویر دیده می‌شود در ۳۱ تیر ۱۴۰۱ در مقبره امام هشتم شیعیان، در محل رواق دارالحجه (زیرزمین) ساعت ۸:۳۷ دقیقه شب ضبط شده‌است. فردی که خود را رستمی از پیج «هوشیار باش» معرفی می‌کند، می‌گوید:

«اینجا مطلقا آنتن صفر است و ضربدر دارد… من بلوتوث را روشن می‌کنم و منتظر می‌مونم چه چیز‌هایی‌میاد، اینجا هیچ گونه آنتن‌دهی وجود نداره فقط به لحاظ بلوتوثی می‌شه برخی موارد اینجا بیاد،… هنوز داره دستگاه‌های موجود رو لود می‌کنه… می منتظر می‌مونیم تا کامل لود بشه تا شما ببینید دوستانی که انکار می‌کنند بحث واکسن زده‌ها رو… ببینید چقدر اینجا ما مک آدرس های بینام داریم تک و توک بینشون آدرس‌های هندزفری و چیزای دیگه هم هست و شما می‌بینید ما چقدر آدرس بی نام داریم و شما می‌بینید که در واقع میکروچیپ هایی است که دوستان رد می‌کنند…»

کانال «ریحانه» در آپارات که این ویدیو را در شهریور ۱۴۰۱ منتشر کرده‌است با بخش «زن و خانواده» بیت رهبر جمهوری اسلامی ایران که با عنوان «ریحانه» در شبکه‌های اجتماعی فعالیت می‌کند متفاوت است، هرچند محتوای مشابه زیادی دارد اما ایده‌های علی‌اکبر رائفی‌پور را تبلیغ می‌کند. 

ادعای شبه‌علمی «انتشار مک‌آدرس بلوتوثی در افراد واکسینه» هم اورجینال آقای رستمی نیست و مشابه آمریکایی دارد. این ادعا دو ماه قبل‌تر از او در اردیبهشت ۱۴۰۱ در فیس‌بوک و به انگلیسی منتشر شده و توسط گروه درستی‌سنجی FullFact بررسی و رد شده‌بود.

چیزی که روی گوشی آقای رستمی می‌بینیم چیست؟

در ویدیو می‌بینیم که آقای رستمی بلوتوث را جستجو می‌کند و در نتایج جستجو، در هر ردیف، دستگاه‌هایی که با بلوتوث روشن در اطراف آقای رستمی در شعاع قابل ردیابی موبایل او قرار دارد، دیده می‌شود. آیکن بلوتوث در سمت راست نتایج دیده می‌شود. تنها نتایج جستجوی بلوتوث دیده می‌شود.

همه می‌دانیم و می‌توانیم امتحان کنیم که فناوری بلوتوث، نیازی به شبکه و آنتن ندارد و تاکید آقای رستمی بر حضور در زیرزمین و قطع بودن آنتن، بی‌معناست. بسیاری از کاربران روزانه، شبکه یا بلوتوث خود را خاموش و روشن می‌کنند یا به مکانی با آنتن‌دهی صفر رفته و می‌دانند این دو سرویس، به هم ربطی ندارد. 

طبعا در زیرزمین مرقد امام رضا، به دلیلی حجم جمعیت زیاد، دستگاه‌های زیادی با بلوتوث روشن، در اطراف آقای رستمی قرار دارد که در تصویر هم دیده می‌شود. پس آنچه که در تصویر می‌بینیم به طور کلی یک پدیده عادی و روزمره است.

شماره‌هایی که دیده می‌شود چیست؟ 

در لیست نتایجی که نمایش داده می‌شود، تک و توک، شماره مدل‌های گوشی دیده می‌شود. اما بیشتر نتایج، به‌صورت اعداد و کاراکترهایی هستند که ظاهر بی‌معنی دارند و با علامت «:» از هم جدا شده‌اند. این کاراکتر‌ها، بی‌معنی نیستند. بلکه اعدادی در مبنای ۱۶ هستند؛ «شش عدد دو رقمی در مبنای ۱۶ که با خط تیره یا دو نقطه از هم جدا می‌شوند.»

این عدد مک‌آدرس (MAC یا Media Access Control Address) نام دارد و برخلاف چیزی که در نگاه اول به ذهن می رسد هیچ ربطی به شرکت اپل ندارد بلکه یک جور شماره سریال استاندارد برای دستگاه‌های ارتباطی از سوی IEEE است. هر سخت‌افزار ارتباطی در شبکه، مثلا کارت وایرلس، مودم، بلوتوث، کارت شبکه و …، یک شماره مک‌آدرس یکتا دارد. بعضی از دستگاه‌های که چند سخت‌افزار ارتباطی دارند، مثلا یک کامپیوتر خانگی، چند مک‌آدرس برای وایرلس، LAN، بلوتوث و … دارند. فرق مک‌‌آدرس با IP در این است که با تغییر شبکه، مک‌آدرس تغییر نمی‌کند و مشخصه دستگاه است.

هر دستگاهی مانند تلفن‌های همراه، رایانه‌ها، کنسول‌های بازی، مودم، وای‌فای و حتی وسایلی مانند ماشین‌های لباسشویی با قابلیت WiFi که بتواند از طریق اینترنت، بلوتوث و... به شبکه‌ای متصل شود یک مک‌آدرس اختصاصی دارد.

در بین اعداد مک‌آدرس، کاراکترهای حروف الفبا دیده می‌شود. این کاراکترها هم عدد هستند؛ «A به معنی ۱۰، B یعنی ۱۱ و … تا F به معنی ۱۵». این اعداد در دستگاه ۱۶تایی (هگزادسیمال) هستند. برای مثال در تصویر بالا عدد ۴۳ در دستگاه هگزادسیمال، برابر ۶۷ در دستگاه اعشاری و عدد بعدی، FA معادل ۲۵۰ است (همه، این تبدیل ساده مبناها را از ریاضیات سوم راهنمایی - دوم دبیرستان جدید - به‌خاطر داریم!)

از مک‌آدرس‌های بی‌نام چه می‌دانیم؟

وقتی در بلوتوث جستجو می کنیم، مدل دستگاهی یا نامی که فرد روی گوشی (یا لپ‌تاپ) گذاشته دیده می‌شود. اما آنچه اینجا موضوع را رازآلود کرده، این است که چرا در نتایج جستجوی آقای رستمی، به جای مدل دستگاه، مک‌آدرس‌ها را می‌بینیم؟

این نه تنها اتفاق عجیبی نیست، بلکه دستگاه‌ها در لایه ارتباطی داده، ابتدا با مک‌آدرس به هم معرفی می‌شوند. یعنی اول ماژول بلوتوث گوشی، دستگاه بلوتوثی با مک‌آدرس X را پیدا می‌کند، بعد سایر مشخصات را نمایش می‌دهد.

اینجا اپلیکیشن بلوتوث موبایل آقای رستمی‌، دستگاه‌های بلوتوث را شناسایی کرده، اما مدل آنها را نمایش نمی‌دهد. حدس ما این است که سیستم‌عامل این گوشی، برای نمایش مدل، نیاز به یک سرویس اینترنتی دارد که چون قطع شده، مدل را نمایش نمی‌دهد. شاید هم به‌خاطر تعداد بسیار زیاد دستگاه‌هایی باشد که هم‌زمان پیدا شده، شاید علت دیگری داشته‌باشد اما به هرحال مهم نیست چون در حالت عادی هم راه‌های مختلفی برای به دست آوردن مک‌آدرس دستگاه‌های هوشمند در فاصله نزدیک وجود دارد و این کار با انجام تغییراتی در تنظیمات گوشی‌هاهم انجام‌پذیر است. حتی برخی اپلیکشن‌ها مانند WiFi Analyzer (برای اندروید) و WiFi Scanner (برای iOS) برای این‌کار، رابط کاربری بهتری داشته و روی بازارهای اپلیکیشن گوگل و اپل عرضه می‌شوند که نشان‌دهنده قانونی بودن فعالیت آنهاست. 

توجه به این نکته ضروری است که یک هکر می‌تواند از مک‌آدرس برای جعل هویت و ربودن اعتبار دیجیتال شما استفاده کند. مگر اینکه روتر خانه خود را ایمن کرده باشید، ممکن است از نرم افزار خاصی برای کشف آدرس MAC و اتصال به همان Wi-Fi استفاده کنند.

بنابراین نه تنها مک‌آدرس‌هایی که در ویدیو دیده می‌شود یافته عجیبی نیست بلکه در محیطی مانند مرقد امام رضا که اغلب جمعیت قابل توجهی با انواع گوشی‌ها و سیستم‌های ارتباطی در آن حضور دارند بدون اتصال به شبکه مخابراتی هم شناسایی ده‌ها مک‌آدرس بلوتوث امری طبیعی است. 

از کجا می‌دانیم این مک‌آدرس‌ها از سخت‌افزارهای درون بدن افراد نیامده؟

راستی‌آزمایی این کار ساده است. فردی که واکسن‌زده و مشکوک به ارسال امواج بلوتوث و مک‌آدرس خود است را انتخاب کنید، آنتن (دیتا) گوشی خود را قطع و در کنار او بلوتوث را جستجو کنید. این‌کار را چندبار و در چند جای دیگر تکرار کنید. اگر قرار باشد با واکسن زدن، چیپی با بلوتوث به بدن منتقل شود، باید با هر بار جستجو در کنار فرد واکسن زده، مک‌آدرس او را پیدا کنید زیرا مک آدرس، یکتا و اختصاصی است. 

لازم به ذکر است با توسعه فناوری‌هایی مانند نورالینک، شاهد افرادی خواهیم بود که مک‌آدرس هم دارند. در حقیقت آنچه نظریه‌پردازان توطئه درباره چیپ‌های کنترل ذهن می‌گویند، فناوری است که نورالینک در لبه آن قرار دارد. آنها توانسته‌اند چیپ را به اندازه یک «سکه ۲۰۰ تومانی» کوچک کنند. برای همین حتما در آینده نه‌چندان دور با جستجو در گوشی، مک‌آدرس آدم‌ها را هم خواهیم دید، اما نه به خاطر تزریق واکسن!

در نهایت در فکت‌نامه به این ویدیو که «از افراد واکسن زده، مک‌آدرس و امواج بلوتوثی ساطع می‌‌شود» نشان شاخ‌دار می‌دهد.