میزان استفاده مردم از سکوهای داخلی

عیسی زارع پور وزیر ارتباطات ایران در حاشیه سفری که به زنجان داشته در جمع خبرنگاران گفته است که در حال حاضر بیش از ۶۰ درصد مردم برای ارتباطات خود از سکو‌های داخلی استفاده می‌کنند.

به گفته زارع پور «ماهانه بیش از ۴۰ میلیون نفر از این سکوها استفاده می‌کنند و روزانه برخی از آن‌ها بیش از ۱۵ میلیون نفر کاربر فعال دارند.»

این اولین باری نیست که وزیر ارتباطات به ارائه آماری از فعالیت‌های کاربران در سکو‌های داخلی می‌پردازد او اردیبهشت گذشته نیز گفته بود:‌

«تعداد کاربر فعال ماهانه پیام‌رسان‌ ایتا، ۲۲ میلیون نفر شده است؛ یعنی در یک ماه حداقل یک بار از آن استفاده کرده‌اند… پیام‌رسان بله، حدود ۱۶ و نیم میلیون، سروش پلاس حدود ۱۰ و نیم و روبیکا حدود ۴۰ میلیون کاربر فعال ماهانه دارد. همچنین کاربر فعال روزانه آنها متفاوت است اما چیزی که هر روز چک می‌کنم این است که روزانه چند ده هزار کاربر جدید به این پلتفرم‌ها اضافه می‌شود و امیدواریم این مسیر تا پیوستن همه مردم عزیز و استفاده از پیام‌رسان‌ها ادامه داشته باشد.»

مشابه این ادعا را خبرگزاری فارس در مهر سال ۱۴۰۱ و بر اساس آمار زارع پور مطرح کرده بود:

«همان طور که این آمار نشان می‌دهد بیش از ۴۳ میلیون نفر پیام‌رسان‌های داخلی را نصب کرده‌اند، بنابراین در مقایسه با آمار واتساپ و اینستاگرام با اطمینان می‌توان گفت که بیش از ۶۰ درصد مردم به داخلی مهاجرت کرده‌اند.»

منبع مستقلی برای تایید این آمار وجود ندارد. اما مقایسه آماری که که از زبان وزیر و در فاصله ۵ ماه گذشته منتشر شده نشان می‌دهد که اگر تمام ۲۲ میلیون کاربر ایتا و ۱۶.۵ میلیون کاربر بله و ۱۰.۵ میلیون کاربر سروش پلاس در اردیبهشت ۱۴۰۲ همگی عضو روبکیا بوده باشند باز هم در ۶ ماه گذشته تغییری در آمار این وزارت خانه رخ نداده چرا که روبیکا به گفته زارع پور در اردیبهشت ۱۴۰۲ ماهانه ۴۰ میلیون کاربر ماهانه داشته که با آمار امروز این وزارت خانه درباره تمامی سکو‌های داخلی برابری می‌کند.

به واسطه فیلترینگ شدید و گسترده ما آمار واقعی از کاربران شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسان‌های خارجی در دست‌نداریم.

در ایران در ابتدای سال ۲۰۲۳ حدود ۷۰ میلیون نفر یعنی بیش از ۷۸ درصد جمعیت کشور کاربر اینترنت بوده‌اند. بر اساس آخرین آماری غیر رسمی منتشر شده تا تیرماه ۱۴۰۲ در ایران ۱۳۵ میلیون گوشی همراه فعال شده است.

بر اساس گزارش سال ۱۴۰۱ یکتانت با عنوان بازاریابی دیجیتال ایران که اخیرا منتشر شده است، میزان استفاده از فیلترشکن در بین کاربران به‌قدری بالاست که یک بازار ۲۰ هزار میلیارد تومانی درست کرده است. ۶۳ درصد کاربران این بازار را نیز افراد با تحصیلات ابتدایی تشکیل می‌دهند و ۹۷ درصد نوجوانان از فیلترشکن استفاده می‌کنند. این گزارش می‌افزاید که ۸۰ درصد کاربران داخل کشور برای ورود به شبکه‌های اجتماعی از فیلترشکن استفاده می‌کنند.

از شش پیام‌رسان اصلی آی گپ، سروش پلاس، روبیکا، بله، ایتا و گپ همگی به جز ایتا به کاربران خود خدمات بانکی هم می‌دهند، این پیام‌رسان‌ها پرداخت قبض‌ها را آسان‌تر می‌کنند و خرید اینترنتی را هم میسر می‌کنند. این روشی برای بالا بردن امکان و احتمال مراجعه و استفاده شهروندان از این پیام‌رسان‌ها است. این امکانات اصولا در پیام‌رسان‌های خارجی مانند اینستاگرام، فیسبوک، تلگرام و توییتر و .. وجود ندارد. در گزارش سالانه یکتانت، خرید اینترنتی، خدمات بانکی و پرداخت قبوض پس از ارتباط با خانواده و دوستان در لیست مهم‌ترین دلایل مردم برای استفاده از اینترنت به شمار می‌روند.

عیسی زارع‌پور وزیر ارتباطات ابراهیم رئیسی می‌گوید در حال حاضر بیش از ۶۰ درصد مردم برای ارتباطات خود از سکو‌های داخلی استفاده می‌کنند. او مدعی است ماهانه بیش از ۴۰ میلیون نفر از این سکوها استفاده می‌کنند و روزانه برخی از آن‌ها بیش از ۱۵ میلیون نفر کاربر فعال دارند.

با توجه به فیلترینگ شبکه‌های اجتماعی در ایران، منبع مستقلی برای بررسی دسترسی به داده‌های ورود و خروج کاربران ایرانی به سکوهای بین المللی و درستی‌سنجی ادعای وزیر ارتباطات وجود ندارد، اما به فرض صحت آمار، باز هم آنچه گفته شده همه واقعیت نیست.

با توجه به کاربرد چندمنظوره پلتفرم‌های داخلی، مثل خدمات بانکی، خرید اینترنتی و تماشای فیلم و… بسیاری از کاربران چاره‌ای جز مراجعه به سکوهای داخلی ندارند.

- طبق آمار رسمی، حدود ۷۰ میلیون نفر کاربر اینترنت در ایران وجود دارد که طبق گزارش‌های داخلی ۸۰ درصد آنها برای دسترسی به شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسان‌های فیلترشده، از فیلترشکن استفاده می‌کنند.

با این اوصاف فکت‌نامه به این گفته عیسی زارع پور «مبنی بر استفاده ۶۰ درصدی کاربران اینترنت از سکو‌های داخلی استفاده می‌کنند» نشان گمراه‌کننده می‌دهد.