ادعای نادرست وزارت ارتباطات درباره افزایش صددرصدی سرعت اینترنت همراه

وزارت ارتباطات در گزارشی اعلام کرده که سرعت اینترنت همراه در ایران با افزایش صددرصدی نسبت به ابتدای دولت سیزدهم به ۳۶ مگابیت بر ثانیه رسیده، این وزارتخانه آمار وب‌سایت اسپید‌تست را مبنای گزارش خود اعلام کرده است: 

«بر اساس همین مرجع (اسپید تست) که ماهانه گزارش خود را ارائه می دهد، در ۲۱ ماه گذشته دائما سرعت اینترنت ثابت و همراه ایران در حال افزایش بوده است که این نشانه تلاش وزارت ارتباطات و اپراتورها است. بطوریکه سرعت اینترنت موبایل از حدود ۱۸ مگابیت بر ثانیه در ابتدای دولت به حدود ۳۶ مگابیت بر ثانیه در ماه جاری رسیده است که افزایش تقریبا صد درصدی سرعت را نشان می دهد. همچنین سرعت اینترنت ثابت نیز از حدود ۹/۵ مگابیت بر ثانیه در ابتدای دولت به ۱۲/۶ مگابیت بر ثانیه در ماه جاری رسیده است که بهبود ۳۳ درصدی را نشان می دهد.»

آمارهای اسپید تست در ابتدای دولت سیزدهم

جستجو‌های ما نشان می‌دهد که در مهر سال ۱۴۰۰ (ماه اکتبر سال ۲۰۲۱ میلادی) و درست پس از آغاز به کار دولت سیزدهم وب‌سایت اسپیدتست سرعت تبادل داده در شبکه همراه در ایران را ۳۵/۴۸مگابیت بر ثانیه اعلام کرده است و این عدد خلاف ادعای وزارت ارتباطات در مورد سرعت ۱۸ مگابیت برثانیه‌ای اینترنت در ابتدای دولت ابراهیم رئیسی است.

سرعت تبادل داده در شبکه موبایل در خرداد و تیر ۱۴۰۰ (هم‌زمان با انتخابات دولت سیزدهم) برابر ۳۱/۰۶ مگابیت بر ثانیه است.

سرعت تبادل داده در شبکه موبایل در تیر و مرداد ۱۴۰۰ (هم‌زمان با تحلیف دولت سیزدهم) برابر ۳۱/۶۵ مگابیت بر ثانیه است.

سرعت تبادل داده در شبکه موبایل در مرداد و شهریور ۱۴۰۰ (هم‌زمان با رای اعتماد کابینه دولت سیزدهم) برابر ۳۲/۳۰ مگابیت بر ثانیه است.

سرعت تبادل داده در شبکه موبایل در شهریور و مهر ۱۴۰۰ (یک ماه پس از استقرار دولت سیزدهم و ۲۱ ماه پیش) برابر ۳۵/۴۸ مگابیت بر ثانیه است.

تغییرات سرعت اتصال به شبکه در دولت سیزدهم

گزارش ماه می سال ۲۰۲۳ اسپیدتست برابر اردیبهشت و خرداد ۱۴۰۲ که به تازگی منتشر شده شده و وزارت ارتباطات به آن ارجاع داده است نشان می‌دهد سرعت تبادل داده در شبکه موبایل  ۲۱ ماه پس از استقرار دولت سیزدهم برابر ۳۵/۶۸ مگابیت بر ثانیه است.

بنابراین رشد سرعت اتصال به شبکه ملی ارتباطات نه ۱۰۰ درصد بلکه تنها نیم‌درصد افزایش داشته است.

آیا اسپید تست در ایران، سرعت اتصال به اینترنت را نشان می‌دهد؟ 

خیر. گزارش‌های اسپید تست درباره ایران ربطی به سرعت اینترنت (سرعت تبادل داده با شبکه جهانی اطلاعات) ندارد بلکه «متوسط سرعت تبادل داده‌ها روی شبکه ملی اطلاعات را نشان می‌دهد. 

اسپید تست بیش از ۶۰ سرور در شهرها و استان‌های مختلف ایران دارد. اگر فردی در ایران با این نرم‌افزار پهنای باند را تست کند عدد پینگ (Latency) آن که معرف میزان زمان رفت و برگشت دیتا میان فرستنده و سرور است به واسطه نزدیکی به سرورهای اسپیدتست بسیار کمتر از زمانی خواهد بود که کاربر ایرانی بخواهد به یک سرور خارج از کشور متصل شود.

عدد پینگ برای یک سرور خارج از ایران حداقل ۸۰-۹۰ میلی‌ثانیه است. اسپیدتست درباره چگونگی جمع‌آوری داده‌ها اینطور توضیح داده:

«اسپیدتست با بهره‌گیری از ارتباط اینترنتی دستگاه شما، سرعت [اتصال] بین دستگاه و یک سرور آزمایشی را اندازه‌گیری می‌کند. فاکتورهای متعددی در تست دخیل هستند که می‌توانند مسبب نتایج غیرمنتظره درباره سرعت شوند. دستگاه (تلفن، تبلت، رایانه و…)، سرورهای اسپیدتست، سرورهای تست سرعت و مرورگری که کاربر استفاده می‌کند، می‌تواند روی نتیجه نهایی به‌دست آمده تاثیر بگذارد.»

برایان کانلی، مدیر بخش دانش داده (Data Science) گروه Ookla مالک سایت اسپیدتست در یک مقاله درباره این گزارش می‌نویسد:

«این تست‌ها توسط کاربران در هر زمان و مکانی که به داده‌های کاربردی نیاز دارند، انجام می‌شود. سایت اسپیدتست اطلاعات دقیقی در مورد سرعت اینترنت در زمان و مکان‌هایی که برای کاربر مهم است، به آنها ارایه می‌کند. با تجمیع این اطلاعات عملکرد شبکه در دنیای واقعی قابل توصیف است.»

به عبارتی آمار و ارقامی که هر کاربر ایرانی با تست از روی اسپیدتست (که سرورهای آن در ایران است) انجام می‌دهد در روشی که در مقاله بالا شرح داده شده در گزارش ماهانه اسپیدتست تجمیع می‌شود.

لازم به ذکر است که وزارت ارتباطات درحال توسعه شبکه ملی اطلاعات است که براساس سند «طرح کلان و معماری شبکه‌ ملی اطلاعات» (مصوب ۱۶ مهر ۱۳۹۹) «دسترسی به اینترنت» در آن، یکی از خدمات پایه در لایه دوم (لایه خدمات شبکه ملی اطلاعات) است.

آنچه که اسپیدتست اندازه می‌گیرد، سرعت تبادل داده در این شبکه برای کاربران خانگی است که فناوری‌های مختلفی از لایه زیرساخت و خدمات در نتیجه نهایی این عدد دخیل هستند.

نکته مهمی که گزارش وزارت اطلاعات به آن اشاره نکرده این است که آنچه اندازه گرفته می‌شود سرعت «اینترنت» نیست بلکه سرعت تبادل اطلاعات در شبکه ملی اطلاعات. با این حال در دو سال گذشته چندین بار این ادعای گمراه‌کننده را تکرار کرده‌است (لینک ۱، لینک ۲، لینک ۳).

وزارت ارتباطات با استناد به گزارش وب‌سایت اسپید تست مدعی شده که در طول دوران فعالیت دولت سیزدهم سرعت اینترنت همراه در ایران با یک افزایش صددرصدی مواجه بوده و از ۱۸ مگابیت بر ثانیه به ۳۶ مگابیت بر ثانیه رسیده است.

جستجو‌های ما نشان می‌دهد که در گزارشی که اسپید تست در ماه شهریور و مهر ۱۴۰۰ از وضعیت اینترنت ایران منتشر کرده سرعت اینترنت همراه در ایران را ۳۵/۴۸ مگابیت بر ثانیه اعلام کرده است. براساس آمار اسپیدتست، در خرداد ۱۴۰۲ این عدد ۳۵/۶۸ مگابیت برثانیه است. به این ترتیب آمار وب‌سایت اسپید تست تنها نیم‌درصد رشد را در این مدت نشان می‌دهد.

اسپید تست با داشتن بیش از ۶۰ سرور در ایران و با توجه به عدد پینگ پایینی که در گزارش‌های خود نشان می‌دهد در واقع سرعت تبادل داده در شبکه جهانی اطلاعات را نشان نمی‌دهد بلکه سرعت تبادل اطلاعات در شبکه ملی اطلاعات نشان می‌دهد.

بنابراین فکت‌نامه به این ادعای وزارت ارتباطات که «از ابتدای دولت تا امروز سرعت اینترنت همراه ۱۰۰ درصد افزایش یافته است» نشان نادرست می‌دهد.