آیا ایران قدرت چهارم نظامی دنیاست؟

کاظم صدیقی امام جمعه موقت تهران روز ۲۶ خرداد ۱۴۰۲، در خطبه‌های نماز جمعه مدعی شد: «ایران ابرقدرت و چهارمین قدرت نظامی دنیاست». او در خطبه‌های نماز جمعه تهران با بیان اینکه صنعت هسته‌ای وزن سیاسی و بین‌المللی ما را سنگین کرد،‌ گفت:

«امروز در جهان جزو کشورهای پیشرفته در فناوری و صنعت و هسته‌ای و دفاعی و نظامی و سایر ابعاد هستیم و ابر قدرتیم که با ساخت موشک فتاح چهارمین قدرت نظامی هستیم. این آغاز پرش است.»

جمهوری اسلامی ایران روز ۱۶ خرداد ۱۴۰۲ در مراسمی با حضور ابراهیم رئیسی، رئیس جمهوری، سردار حسن سلامی، فرمانده کل سپاه پاسداران و سردار امیرعلی حاجی‌زاده فرمانده هوافضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، از موشک هایپرسونیک فتاح رونمایی کرد.

فارغ از درستی یا نادرستی ادعای سران نظامی جمهوری اسلامی ایران، مبنی بر دستیابی به دانش و تولید موشک‌هایی با سرعت مافوق صوت در جو (هایپرسونیک)، پرسش این است که آیا ایران با دستیابی به این کلاس از موشک‌های بالستیک، به قدرت نظامی چهارم دنیا تبدیل شده است؟

رتبه ایران در میان قدرت‌های برتر نظامی دنیا قبل از رونمایی از موشک فتاح

گزارش سال ۲۰۲۳ موسسه بین‌المللی صلح استکهلم نشان می‌دهد که:

۱. ایران در سال ۲۰۲۲ نه در میان ۱۰ صادر‌کننده اول و نه در میان ۱۰ وارد کننده اول تسلیحات نظامی دنیا بوده است. جدول زیر ۱۰ صادر‌کننده و وارد کننده اول تسلیحات نظامی دنیا در سال ۲۰۲۲ را نشان می‌دهد:

۲. ایران در میان ۹ قدرت نظامی صاحب تسلیحات هسته‌ای دنیا قرار ندارد. آمریکا، روسیه،‌ انگلستان، فرانسه، چین، هند، پاکستان، کره شمالی و اسرائیل ۹ کشور دنیا هستند که به تسلیحات هسته‌ای دسترسی دارند. نقشه زیر کشورهای صاحب تسلیحات هسته‌ای و میزان موجودی انبارهای هسته‌ای آنها را نشان می‌دهد:

۳. بیزینس اینسایدر در ۲۷ ماه می ۲۰۲۳ در گزارشی و مستند به گزارش سالانه گلوبال فایر، ۲۵ قدرت اول نظامی دنیا را معرفی و ایران را در رتبه هفدهم ارزیابی کرده‌است. در این گزارش آمده که ناوگان تانک رزمی، ناوگان خودروهای پرتاب موشک و سایز پرسنل نیروی‌های مسلح ایران، در میان ده قدرت اول دنیا قرار دارد، ولی در مجموع، ایران را هفدهمین قدرت برتر نظامی دنیا ارزیابی کرده است. براساس برآوردهای گلوبال فایر، آمریکا، روسیه، چین، هند، انگلستان، کره جنوبی، پاکستان، ژاپن، فرانسه و ایتالیا ۱۰ قدرت برتر نظامی دنیا را دارا هستند. ده کشور بعدی در میان قدرت‌های نظامی دنیا را ترکیه، برزیل، اندونزی، مصر، اوکراین، استرالیا، ایران، اسرائیل، ویتنام و لهستان تشکیل می‌دهند.

رتبه ایران در میان قدرت‌های برتر نظامی دنیا بعد از رونمایی از موشک فتاح

خبرگزاری ایرنا روز ۱۶ خرداد ۱۴۰۲ با انتشار خبر رونمایی از موشک هایپرسونیک فتاح نوشته:

موشک‌های هایپرسونیک (اَبَر مافوق صوت) جزو جدیدترین تسلیحات و تجهیزات هستند که تاکنون کشورهایی همچون آمریکا، روسیه و چین به فناوری ساخت آن دست یافته بودند. 

به نظر این خبر و اخبار مشابه که آمریکا، روسیه و چین را سه کشور دست یافته به تکنولوژی موشک هایپرسونیک نام می‌برند، مبنایی ادعای صدیقی باشد. او با اضافه کردن نام ایران به این لیست، نتیجه گرفته که ایران قدرت چهارم نظامی جهان است. اینجا دو پرسش مطرح می‌شود:

1. آیا بعد از آمریکا، روسیه و چین، ایران چهارمین کشوری است که به تکنولوژی موشک های فوق سرعت هایپرسونیک دست یافته؟
2. آیا دستیابی به تکنولوژی موشک هایپرسونیک، ایران را در ردیف چهارمین قدرت نظامی دنیا قرار می‌دهد؟

جواب هر دو پرسش «خیر» است. پروژه مطالعاتی جمعیت،‌ world population review، در گزارشی که سال ۲۰۲۳ منتشر کرده، هند را چهارمین کشور دست یافته به تکنولوژی موشک‌های هایپرسونیک معرفی کرده و نوشته هند در سال ۲۰۲۰ به قدرت چهارم موشک‌های هایپرسونیک تبدیل شد، این گزارش کره شمالی را قدرت پنجم معرفی کرده و آورده کره شمالی در ژانویه ۲۰۲۲ اولین تست موشک هایپرسونیک خود را انجام داد. این گزارش بعد از کره شمالی از کشورهای استرالیا، فرانسه، آلمان و ژاپن به عنوان ۴ کشوری که برنامه توسعه تولید موشک هایپرسونیک را در دست دارند، نام برده و در انتهای گزارش از ایران،‌ اسرائیل و کره جنوبی که کار مطالعاتی روی اینگونه موشک‌ها را انجام می‌دهند، نام برده است. این گزارش اگر قبل از رونمایی از موشک فتاح هم منتشر شده باشد، باز نشان می‌دهد که ایران بعد از آمریکا، روسیه، چین، هند و کره شمالی، از موشک هایپرسونیک خود رونمایی کرده است. گزارشی که حتی با سایر گزارش‌های بین‌المللی نیز اختلاف دارد.

در گزارشی که در فوریه ۲۰۲۳ توسط Congressional Research Service منتشر شده (در صفحه ۲۱) ضمن تشریح توانایی‌های سه کشور آمریکا، روسیه و چین در تولید موشک‌های هایپرسونیک، از کشورهای استرالیا، هند، فرانسه، آلمان، کره جنوبی و شمالی، ژاپن به عنوان ۷ کشور بعدی که تست موشک هایپرسونیک را انجام داده و برنامه عملیاتی توسعه این کلاس از موشک‌ها را دارند، نام برده است. این گزارش در ادامه از ایران،‌ اسرائیل و برزیل به عنوان سه کشوری که تحقیقات گسترده‌ای در این خصوص را آغاز کرده‌اند، نام برده است.

نقشه زیر منتشره توسط مجمع جهانی اقتصاد نیز کشورهای دست یافته به تکنولوژی موشک‌های هایپرسونیک را به رنگ قرمز و کشورهای در حال مطالعه روی این موشک‌ها را با رنگ آبی نشان داده است:

آنچه روشن است اینکه حتی اگر بپذیریم ایران به تکنولوژی ساخت موشک هایپرسونیک دست یافته، باز نه چهارمین کشوری است که این توانایی را پیدا کرده و نه این توانایی، به تنهایی ایران را به قدرت چهارم نظامی دنیا تبدیل خواهد کرد، همانطور که بمب اتم اسرائیل را به قدرت نظامی قوی‌تری به نسبت ایران تبدیل نکرده است. (قدرت نظامی اسرائیل در رده‌بندی‌های جهانی پایین تر از ایران قرار دارد.)

کاظم صدیقی امام جمعه موقت تهران مدعی است: «ایران ابرقدرت و چهارمین قدرت نظامی دنیاست». او ساخت موشک هایپرسونیک فتاح را عامل ارتقاء ایران به قدرت چهارم نظامی دنیا دانسته است. بررسی‌های «فکت‌نامه» نشان می‌دهد که این ادعا بی‌پایه و اساس است:

• ایران تا پیش از رونمایی از موشک هایپرسونیک فتاح، در هیچ گزارش بین‌المللی در ردیف ده کشور اول نظامی دنیا قرار نداشته است. قدرت نظامی ایران، نه با ده کشور اول دنیا بلکه با ده کشور دوم دنیا یعنی ترکیه، برزیل، اندونزی، مصر، اوکراین، استرالیا، اسرائیل، ویتنام و لهستان قابل مقایسه است.
• ایران چهارمین کشوری نیست که به تکنولوژی موشک هایپرسونیک دست یافته است. بعد از آمریکا، روسیه و چین که سه قدرت بلامنازع نظامی دنیا هستند و به تکنولوژی موشک هایپرسونیک دسترسی داشته‌اند، هند، کره شمالی، آلمان، فرانسه، استرالیا، کره جنوبی، کره شمالی و ژاپن نیز تست موشک هایپرسونیک را انجام داده و توسعه برنامه موشکی آنها در کلاس موشک‌های هایپرسونیک ادامه دارد. 
• ایران حتی اگر به تکنولوژی موشک هایپرسونیک دسترسی پیدا کرده باشد، باز این موشک‌ها به تنهایی ایران را به قدرت چهارم نظامی دنیا تبدیل نمی‌کند، همانطور که بمب اتم اسرائیل را در میان ده کشور اول نظامی دنیا قرار نداده و در رده‌بندی جهانی پایین‌تر از ایران قرار دارد. 

بنابراین «فکت نامه» به ادعای کاظم صدیقی مبنی بر اینکه: «ایران ابرقدرت و چهارمین قدرت نظامی دنیاست»، نشان «نادرست» می‌دهد.