از زمین‌های چمن فوتبال در پایگاه‌های موشکی چه می‌دانیم؟

در خلال جنگ ۱۲ روزه، با حملات اسرائیل به بخش‌های مختلف برنامه موشکی سپاه، تصاویر ماهواره‌ای از پایگاه‌های موشکی و ورودی‌های تونل‌ها یا بعضی از مراکز تولید موشک‌های بالستیک مورد توجه کاربران قرار گرفت.

هر چند در تهران، بعضی از این مراکز به محیط شهری و صنعتی نزدیک بوده و عملا در دل آن بودند اما در سایر نقاط کشور، این پایگاه‌ها در حومه شهرها؛ یا در میان دره‌هایی در کوه‌ها، یا در میان زمین‌های خشک و بیابانی دیده می‌شدند.

از همان روزهای نخست، توجه عموم به این جلب شد که تعدادی از پایگاه‌های موشکی سپاه، در دل خود زمین‌های چمن فوتبال دارند؛ از جمله در تبریز، کرمانشاه، شاهرود، شیراز، یزد، خجیر و ...

این پراکندگی جغرافیایی نشان می‌دهد که وجود زمین چمن کنار پایگاه‌های موشکی یک اتفاق موردی نبوده، بلکه به شکل یک الگوی تکرارشونده در سایت‌های مختلف ظاهر شده‌است (لینک۱، لینک۲). این مسئله پرسش‌های جدی در مورد علت یا هدف این زمین‌های فوتبال برانگیخته است. با شایع شدن این ادعا، حتی بعضی نیز روند برعکس طی کرده‌اند و با پیداکردن زمین‌های فوتبال در دل کوه‌ها یا کویرها، در نزدیکی آنها، پایگاه‌ها و ورود‌های تونل‌های موشکی را روی تصاویر ماهواره‌ای گوگل مپ، نشان می‌دادند. این زمین‌ها اغلب در مناطق خشک و دورافتاده قرار دارند؛ جایی که یک مستطیل سبز روشن، یک ناهم‌گونی دیداری آشکار محسوب می‌شود. علاوه‌بر نور مرئی، حتی در طیف فروسرخ نیز به دلیل دمای بسیار پایین‌تر این زمین چمن از خاک اطراف، این مناطق بسیار بیشتر هم جلب توجه می‌کند. 

بررسی اهداف حمله

براساس ادعای نیروی هوایی اسرائیل تا میانه نبرد، به ۱۱۰۰ هدف در سراسر ایران حمله شده‌بود و بدیهی است که تا پایان جنگ این عدد ممکن است به نزدیک به دوهزار هدف نیز رسیده باشد. بنیاد دفاع از دموکراسی‌ها (FDD) و اتحادیه ملی برای دموکراسی در ایران (NUFDI)، تا روز انتشار این گزارش در ۱۷ تیرماه ۱۴۰۴، تعداد ۱۰۰۳ حمله را از منابع آزاد و رسانه‌ها ثبت و طبقه‌بندی کرده‌اند که در این نقشه، تفکیک آن را در سمت چپ می‌بینید.

• مراکز نظامی: ۲۶۲ حمله
• مراکز اقتصادی: ۵۶ حمله
• مراکز هسته‌ای: ۴۴ حمله
• مراکز «سرکوب رژیم»: ۴۳ حمله
• پدافند هوایی فعال: ۴۲ حمله
• زیرساخت موشکی: ۳۶ حمله
• کادر رهبری و فرماندهان: ۲۹ حمله
• سایر موارد: ۴۹۱ حمله

حمله به تاسیسات موشکی

برای بررسی زمین‌های فوتبال در کنار این اهداف، روی این فهرست موارد مربوط به پایگاه‌های موشکی را جستجو کردیم و در مجموع به ۶۴ حمله رسیدیم. از این میان، گزارش تعداد ۲۵ حمله به ۲۲ منطقه نظامی مرتبط با زیرساخت موشکی بود (بدیهیست مقدار واقعی می‌تواند بیشتر از این تعداد باشد). همچنین در هر منطقه ممکن است چند پایگاه وجود داشته‌باشد. این حملات عبارتند از:

۱) تهران جاده مخصوص کرج، پایگاه موشکی سپاه، ۲۲ خرداد ۱۴۰۴، ساعت ۲۱:۰۹ / لینک

۲) کرمانشاه، تنگ کنشت، پایگاه موشکی، ۲۲  خرداد ۱۴۰۴، ساعت ۲۳:۲۲ / لینک

۳) لرستان، کوهدشت، ۲۳ خرداد ۱۴۰۴، ساعت ۹:۱۶ / لینک

۴) خرم‌آباد، پادگان امام علی، ۲۳ خرداد ۱۴۰۴، ساعت ۱۰:۱۲ / لینک

۵) کرمانشاه، پایگاه موشکی، ۲۳ خرداد ۱۴۰۴، ساعت ۹:۲۵ / لینک۱، لینک۲

۶) بروجرد، پایگاه موشکی، ۲۳ خرداد ۱۴۰۴، ساعت ۱۰:۵۵ / لینک

۷) کرج، فردیس، پایگاه هوایی فتح سپاه، ۲۳ خرداد ۱۴۰۴، ساعت ۱۲:۰۰ / لینک

۸) تهران، پارچین، صنایع دفاع، ۲۳ خرداد ۱۴۰۴، ساعت ۱۲:۰۹ / لینک

۹) تهران، ملارد، بیدگنه،۲۳ خرداد ۱۴۰۴، ساعت ۲۱:۴۴ (لینک) / ۲۴ خرداد ۱۴۰۴، ساعت ۱:۰۵ (لینک) / ۲۵ خرداد ۱۴۰۴، ساعت ۱۲:۰۰ (لینک۱، لینک۲، لینک۳)

۱۰) تهران، مجتمع صنایع دفاع در تلو (حکیمیه)، ۲۴ خرداد، ساعت ۳:۳۵ / لینک

۱۱)‌ کرمانشاه، ثلاث باباجانی، تازه آباد، پایگاه موشکی سپاه، ۲۴ خرداد ۱۴۰۴، ساعت ۵:۴۱ / لینک

۱۲) کرمانشاه، کنگاور، پایگاه موشکی کنگاور، ۲۴ خرداد ۱۴۰۴، ساعت ۶:۲۷ / لینک

۱۳) تهران، شهریار، پایگاه موشکی الغدیر، ۲۴ خرداد ۱۴۰۴، ساعت ۷:۳۶ / لینک

۱۴)‌ کرمانشاه، سرپل ذهاب، دالاهو، ۲۴ خرداد ۱۴۰۴، ساعت ۸:۱۲ / لینک

۱۵) تبریز، شمس‌آباد، کارخانه قطعات بوستر موشک، ۲۴ خرداد ۱۴۰۴، ساعت ۱۰:۰۸ / لینک

۱۶) همدان، اسدآباد، بوجین، فرودگاه خاکی جهاد کشاورزی، ۲۴ خرداد ۱۴۰۴، ساعت ۲۱:۰۵ / لینک

۱۷)‌ کرمانشاه، دیزل آباد، ۲۶ خرداد ۱۴۰۴، ساعت ۹:۰۰ / لینک۱ و لینک۲

۱۸) خمین، سایت موشکی الوند، ۲۶ خرداد ۱۴۰۴، ساعت ۱۱:۰۰ / لینک

۱۹) تهران، خجیر، تاسیسات تولید موشک بالستیک، ۲۸ خرداد ۱۴۰۴، ساعت ۱۰:۰۰ / لینک۱، لینک۲، لینک۳

۲۰) شیراز، پایگاه موشکی سپاه در کوه‌های سلطان آباد، ۲۹ خرداد ۱۴۰۴، ساعت ۵:۱۳ / لینک۱ و لینک۲

۲۱) یزد، پادگان آموزشی صدوقی سپاه (لشکر الغدیر یزد)، ۱ تیر ۱۴۰۴ ساعت ۷:۱۱ / لینک۱، لینک۲، لینک۳

۲۱) یزد، پایگاه موشکی، ۱ تیر ۱۴۰۴ ساعت ۹:۵۹ / لینک

۲۲) یزد، انبار موشک خرمشهر، ۱ تیر ۱۴۰۴، ساعت ۱۲:۴۸ / لینک

زمین‌های چمن فوتبال جنب پایگاه‌های موشکی

با استفاده از اطلاعات بالا و سایر داده‌های قبلی، موقعیت جغرافیایی (لوکیشن) تعداد ۳۵ پایگاه موشکی جمهوری اسلامی ایران را به‌دست می آوریم. حالا روی نقشه با ژئولوکیشن بررسی می‌کنیم تا ببینیم چندتای آنها زمین چمن فوتبال دارند.

۱)‌ تهران، بیدگنه (نقشه) / پایگاه پرتابی /  زمین چمن فوتبال دارد.

۲) تهران، شهریار (نقشه) /  پایگاه پرتابی و پدافندی / زمین چمن فوتبال ندارد.

۳)‌ تهران، خجیر (نقشه) / انبار و پایگاه موشکی / زمین چمن فوتبال دارد.

۴) کرج، اشتهارد (لینک) / پایگاه پرتابی / زمین چمن فوتبال دارد.

۵) قم (نقشه) / پایگاه پرتابی / زمین چمن فوتبال دارد.

۶)‌ خمین (نقشه) / پایگاه پرتابی / در حال ساخت زمین چمن فوتبال (تیر دروازه‌ها مستقر شده‌است).

۷) کاشان (نقشه) / پایگاه پرتابی / زمین چمن فوتبال دارد.

۸)‌ اصفهان (نقشه) / پایگاه پرتابی، پادگان احمد کاظمی / زمین چمن فوتبال دارد.

۹) اصفهان، بهارستان (نقشه) / پایگاه پرتابی / زمین چمن فوتبال ندارد.

۱۰) اصفهان، مبارکه (نقشه) / پایگاه پرتابی / زمین چمن فوتبال دارد.

۱۱) شیراز (نقشه) / سایت موشکی / زمین چمن فوتبال دارد.

۱۲) شیراز (نقشه) / انبار موشکی / زمین چمن فوتبال دارد.

۱۳) فارس، لار (نقشه) / انبار موشکی در پادگان لارستان سپاه / زمین چمن فوتبال دارد.

۱۴)‌ تبریز (نقشه) / پایگاه پرتابی، پادگان الزهرا / زمین چمن فوتبال دارد.

۱۵) تبریز (نقشه) / رادار پدافند / زمین چمن فوتبال ندارد.

۱۶) زنجان (نقشه) / پایگاه پدافندی، پادگان سپاه انصارالمهدی / زمین چمن فوتبال دارد.

۱۷) زنجان، ابهر (نقشه) / پادگان زین‌الدین نیروی زمینی سپاه / زمین چمن فوتبال دارد.

۱۸) قزوین، آبیک (نقشه) / پایگاه موشکی / زمین چمن فوتبال ندارد.

۱۹) کرمانشاه (نقشه) / پایگاه پرتابی، پادگان امام حسن مجتبی / زمین چمن فوتبال دارد.

۲۰) کرمانشاه (نقشه) / پایگاه پرتابی، تنگ کنشت / زمین چمن فوتبال ندارد.

۲۱) کرمانشاه (نقشه) / پایگاه پرتابی کمیجه / زمین چمن فوتبال دارد.

۲۲) کرمانشاه (نقشه) / پایگاه پرتابی، پادگان آموزشی شهدا / زمین چمن فوتبال ندارد.

۲۳) کرمانشاه، کنگاور (نقشه) / پایگاه پرتابی / زمین چمن فوتبال دارد.

۲۴) کرمانشاه، دالاهو (نقشه) / انبار موشکی / زمین چمن فوتبال ندارد.

۲۵) لرستان، خرم آباد (نقشه) / پایگاه پرتابی / زمین چمن فوتبال دارد.

۲۶) لرستان، بروجرد (نقشه) / پایگاه موشکی / زمین چمن فوتبال دارد.

۲۷) خوزستان، دزفول (نقشه) / پایگاه پرتابی / زمین چمن فوتبال دارد.

۲۸) سمنان، شاهرود (نقشه) / پادگان امام رضا / زمین چمن فوتبال دارد.

۲۹) کرمان (نقشه) / پایگاه موشکی / زمین چمن فوتبال دارد.

۳۰) یزد (نقشه) / پایگاه موشکی / زمین چمن فوتبال ندارد، اما محوطه‌ای صاف و سیمانی و حصارکشی‌شده دارد (بسکتبال یا سالنی).

۳۱) هرمزگان، حاجی‌آباد (نقشه) / پایگاه پرتابی / زمین چمن فوتبال دارد.

۳۲) هرمزگان (نقشه) / پایگاه پهپادی / در حال ساخت زمین چمن فوتبال (تیر دروازه‌ها مستقر شده‌است).

۳۳) هرمزگان (نقشه) / پایگاه پرتاب موشک / زمین چمن فوتبال ندارد.

۳۴) بوشهر، جم (نقشه) / پایگاه موشکی / زمین چمن فوتبال دارد.

۳۵) بوشهر، خورموج (نقشه) / پایگاه موشکی / زمین چمن فوتبال ندارد.

بنابراین از بین ۳۵ پایگاه موشکی جمهوری اسلامی ایران که شناسایی شده‌اند، در تصاویر ماهواره‌ای ۲۴ پایگاه زمین فوتبال چمن دارند، ۹ پایگاه زمین چمن ندارند و ۳ پایگاه هم زمین چمن ندارند اما زمین فوتبال خاکی یا کف سیمانی دارند.

اگر از پایگاه موشکی ملارد که زمین فوتبال ندارد بگذریم، ۸ پایگاه دیگر در مناطق بسیار صعب العبور و غیرقابل ساخت زمین فوتبال در نزدیکی پایگاه قرار دارند (عموما در دره‌هایی که با کوه‌های مرتفع احاطه شده‌اند)؛ از جمله سه پایگاه در کرمانشاه.

هدف ساخت زمین فوتبال در نزدیکی پایگاه‌های موشکی چیست؟

در پایگاه‌های موشکی، پرسنل باید برای مدت طولانی در محیطی ایزوله و معمولا در دل کوه و بیابان، زندگی کنند. برای همین فراهم آوردن شرایطی که بتوان زندگی را مطلوب‌تر کند، یکی از فاکتورهای مهم برای عملکرد مناسب پایگاه است. در دنیا در مکان‌های مشابه، امکانات تفریحی و ورزشی مطلوبی در کنار پایگاه برپا می‌شود. برای نمونه، یک کاربر نزدیک به جمهوری اسلامی ایران، دو پایگاه یکی در چین و دیگری در عربستان را نشان می‌دهد که امکانات ورزشی مشابهی برای پرسنل دارد.

زمین چمن، درخت اکالیپتوس و تئوری الی کوهن

با این‌حال یکی از ترندهای مهم اینترنت حداقل در توییتر و اینستاگرام، اشاره به روش الی کوهن، جاسوس مشهور اسرائیل در دهه ۱۹۶۰ است که به بالاترین رده‌های امنیتی در سوریه رسیده بود. او پیش از جنگ شش‌روزه به ارتش سوریه پیشنهاد داده بود که برای ایجاد امکانی برای استراحت سربازان سوریه، در محل سنگرهای‌شان در جولان، درخت اکالیپتوس بکارند. این درخت‌های اکالیپتوس بعدا به علامتی تبدیل شد که ارتش اسراییل با استفاده از آنها بتواند اهدافش را پیش از شروع جنگ، دقیقا شناسایی کند. برای همین این گمانه مطرح شده که آیا این زمین‌ های فوتبال می‌تواند چنین کاربردی داشته‌باشد؟

در پاسخ باید گفت، به‌هیچ وجه نمی‌توانیم بگوییم که اسرائیل چطور این مکان‌ها را شناسایی کرده‌است. اما با توجه نوع و گستردگی عملیات اسرائیل و به‌خصوص نیروهای امنیتی آن در سطح شهر تهران (برای نمونه کشته‌شدن سردار علی شادمانی در کوه‌های سمت آبشار تهران) می‌توان گفت، اسرائیل به راحتی دسترسی‌های دقیق‌تری برای ردیابی مکان دقیق این پایگاه‌های موشکی دارد. 

از طرف دیگر پایگاه‌های مهم موشکی سپاه به‌خصوص در غرب کشور وجود دارد که از آنها مستقیما به اسرائیل حمله هم شده‌است، اما زمین فوتبال ندارند و در جنگ از بین رفته‌اند. پس اسرائیل حتی اگر در یک عملیات نفوذ اطلاعاتی، با زمین‌های چمن فوتبال، پایگاه‌های موشکی را علامت‌گذاری هم کرده‌باشد، روشی مستقل از زمین‌های فوتبال برای شناسایی دارد که ممکن است تصاویر ماهواره‌ای، ‌رصد میدانی یا فعالیت سایبری باشد.

عقل سلیم در چنین مواردی ابزاری دارد که به آن «تیغ اوکام» (اصل اختصار تبیین) می‌گویند. تیغ اوکام، ابزاری برای حذف فرضیه‌ای که پیش‌فرض‌های زیادی دارد و پیچیده‌تر است به نفع فرضیه ساده‌تر است. براین اساس می‌توان گفت ادعای اینکه این زمین‌های فوتبال، برنامه اسرائیل برای شناسایی پایگاه‌های موشکی باشد، کمتر از این است که اینها صرفا تاسیساتی برای رفاه پرسنل موشکی بوده‌باشد.