فکت‌ها و ابهام‌ها درباره انفجار انبار بندر شهید رجایی بندرعباس

با وقوع انفجار در انبار کانتینرهای اسکله بندر شهید رجایی در نزدیکی بندرعباس، در بعدازظهر روز شنبه ۶ اردیبهشت ۱۴۰۴ گمانه‌زنی‌های زیادی در افکار عمومی درباره ماهیت و علل این انفجارها منتشر شد. فکت‌نامه در گزارش دیگری، تعدادی از منابع تصویری معتبر و موثق از ساعات اولیه این آتش‌سوزی را معرفی کرده‌بود:

در همان ساعات اولیه وقوع انفجار، دادستانی تهران اعلام کرد علیه تعدادی از رسانه‌ها و فعالان رسانه‌ای که در مورد انفجار بندرعباس خبررسانی کرده بودند به اتهام «انتشار مطالب خلاف واقع» با تشکیل پرونده قضایی، اعلام جرم کرد.

در ساعات اولیه خبرگزاری کار ایران، ایلنا با مدیرعامل شرکت توسعه خدمات دریایی و بندری سینا، شرکتی که انفجار در محوطه آن رخ داده، مصاحبه کرد که گفته‌بود: «محموله «بسیار خطرناک» منفجر شده بندر شهید رجایی با عنوان «کالای معمولی» وارد و دپو شده بود.» این خبر چند ساعت پس از انتشار از روی سایت این خبرگزاری حذف شد، هرچند در بعد از ظهر روز ۸ اردیبهشت دوباره به حالت انتشار درآمد.

خبرگزاری ایسنا هم اعلام کرد که براساس توضیحات گمرک ایران «محموله وارداتی که دچار انفجار و حریق شد، به گمرک اظهار نشده و در اختیار گمرک قرار نداشت.» این خبر نیز ساعاتی بعد از سایت ایسنا حذف شد و تا زمان نگارش این گزارش هنوز از دسترس خارج است.

محمد سراج، نماینده تهران و عضو کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی، در گفتگو با سایت رکنا بدون اشاره به منبع خاصی گفت: «انفجار بندر رجایی به هیچ‌وجه تصادفی نبوده و نشانه‌های واضحی از دخالت اسرائیل در آن مشاهده می‌شود… وقتی در چهار نقطه مختلف انفجار رخ می‌دهد، این نشان می‌دهد مواد منفجره از قبل در کانتینرها جاسازی شده بود.» این خبر نیز بلافاصله از سایت رکنا حذف شد و تا زمان نگارش این گزارش هنوز از دسترس خارج است.

سردار رضا طلایی نیک، سخنگوی وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح، روز ۷ اردیبهشت اعلام کرد: «هیچ‌گونه محموله صادراتی و وارداتی برای کاربرد نظامی در محدود حادثه آتش سوزی بندر شهید رجایی وجود نداشته و ندارد».

سید مرتضی محمودی، نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی و عضو هیئت اعزامی رئیس مجلس به بندرعباس، گفت: «اهمال و قصور جدی را به عنوان دلیل اصلی انفجار در بندر شهید رجایی تشخیص داده است. نبود ساختار درست و عدم کنترل و نظارت بر کالاهای ورودی و خروجی یکی از دلایل مهم در ایجاد این حادثه بوده است... احتمال تعمد و کارخرابی در این حادثه بسیار کم است… دروغ اظهاری و اعلام نکردن محتوای واقعی کانتینرها به عینه در این بندر از سوی مسئولین مربوطه وجود داشته است.»

در ۸ اردیبهشت ۱۴۰۴، اولین اطلاعیه «کمیته بررسی علل حادثه» منتشر شد که اعلام کرد: «قصور در رعایت اصول ایمنی و پدافند غیرعامل محرز شده است. خلاف‌اظهاری در برخی موارد وجود داشته و دستگاه‌های امنیتی و قضایی با جدیت در پی شناسایی خاطیان هستند.»

مجموعه این تلاش‌های بخش‌های مختلف حکومت برای کنترل کانال‌های پخش اخبار، این نگرانی را ایجاد کرده‌است که اظهارات رسمی جمهوری اسلامی ایران بیان‌کننده همه حقیقت نبوده و سوالاتی وجود دارد که نیازمند شفاف‌سازی از سوی دستگاه‌های ذی‌ربط کشوری و لشگری است.

در ادامه تعدادی از این سوالات مهم را بررسی می‌کنیم.

شواهد درباره چگونگی شکل‌گیری آتش و انفجار اولیه چه می‌گویند؟

براساس ویدیوهای منتشر شده می‌دانیم که ابتدا یک ماده بسیار خطرناک آتش‌زا دچار حریق اولیه شده که عامل آن مشخص نیست و پس از چند ثانیه که آتش شعله‌ور می‌شود و زبانه‌های آن به چند متر می‌رسد، ناگهان یک انفجار شدید رح داده‌است.

یکی از ویدیوهای که لحظه نخست وقوع آتش‌سوزی را نشان می‌دهد، دوربین مداربسته محوطه است که هم زمان و هم محل شروع اولین آتش‌سوزی را روشن می‌کند:

پیش از این چند ویدیو دیگر هم از زوایا و فواصل متفاوت، لحظه وقوع آتش‌سوزی و سپس انفجار را به تصویر کشیده بودند:

ویدیوهای اولیه انفجار نشان می‌دهد که رنگ شعله‌ها عمدتاً نارنجی و زرد بسیار روشن بوده‌است. این رنگ‌بندی معمولاً با سوختن مواد اکسید کننده مانند سدیم پرکلرات و نیترات آمونیوم مطابقت دارد، موادی که در صورت انفجار، جرقه‌های درخشانی تولید می‌کنند. با این‌حال هر اظهارنظری بدون استفاده از داده‌های دقیق طیف‌سنجی یا نمونه‌برداری محلی، با خطا مواجه است و قضاوت نهایی بین دو ماده، براساس ویدیو دوربین‌های مداربسته یا موبایل دقت کافی ندارد.

اما می‌توان گفت برخلاف انفجارهای ناشی از مواد نفتی یا سوخت‌های مایع که اغلب رنگ شعله‌ها قرمز تیره و دود آن‌ها بسیار غلیظ و سیاه است، رنگ روشن‌تر نشانه واکنش‌های شدید اکسیدکننده در دمای بالا است. گمانه‌زنی بین انفجار سدیم پرکلرات و نیترات آمونیوم است. خواص و کاربرد این دو ماده:

• سدیم پرکلرات (NaClO₄): یک اکسیدکننده قوی است که در تولید سوخت جامد موشک‌ها، پیشران‌ها و مواد منفجره کاربرد دارد. هنگام سوختن، رنگ شعله آن به سفید روشن متمایل است.

• نیترات آمونیوم (NH₄NO₃): کود شیمیایی رایج که در شرایط خاص (در دمای بالا یا تماس با مواد آلی یا فلزات) می‌تواند به‌شدت منفجر شود. همچنین یکی از اجزای کلیدی اولیه سوخت‌های ترکیبی موشک‌های بالستیک است.

سدیم پرکلرات و نیترات آمونیوم در ترکیب با مواد سوختی (مانند آلومینیوم پودر شده) برای ساخت پیشرانه‌های موشک جامد به کار می‌روند. این پیشرانه‌ها در موشک‌های کوتاه‌برد و میان‌برد و حتی راکت‌های صنعتی کاربرد دارند.

هر دو ماده، اگر در حجم بالا و بدون مدیریت ایمنی مناسب انبار شوند، پتانسیل انفجار دارند. هر دو ماده، اگر در حجم بالا و بدون مدیریت ایمنی مناسب انبار شوند، پتانسیل انفجار دارند. نیترات آمونیوم در شرایط ناامن، می‌تواند باعث انفجار شدید شود و سدیم پرکلرات نیز در حضور سوخت‌های فلزی مانند پودر آلومینیوم قابلیت انفجار بالایی دارد. کارشناسانی هم درباره هر دو ماده اظهارنظر کرده‌اند:

با این حال جزئیات بیشتر و دقیق‌تر نیازمند داده‌های فیزیکی است که تاکنون هیچ گزارش رسمی در این باره منتشر نشده‌است. خبرنگار خبرگزاری مهر روز سه‌شنبه ۹ اردیبهشت، با حضور در بیمارستان ارتش، با یکی از مجروحان صحبت کرد. در این ویدیو که با تیتر «روایت شاهد عینی؛ برخورد لیفتراک با کانتینر باعث انفجار شد» فردی که خود را کارمند ترخیص معرفی می‌کند، ولی در خبر مهر «کارمند ترخیص گمرک شهید رجایی» معرفی می‌شود. با این وجود مدعیست که در محوطه اختصاصی شرکت سینا، یک کانکس داشته که در چند متری کانون انفجار بوده‌است. او مدعیست شاهد این صحنه بوده که یک لیفتراک به یک کانتینر برخورد می‌کند و این باعث راه افتادن آتش‌سوزی اولیه می‌شود. او می‌گوید حرارت آتش اولیه منجر به انفجار کانتینری در بیرون از محوطه (سوله) شده و بعد از حدود یک دقیقه، کانتینرهای دیگری که در انبار بودند، یک به یک به هوا رفتند. او در ادامه مدعیست، در کانتینرها گوگرد بوده، و دود سفید مربوط به گوگرد بوده‌است.

بعدازظهر روز ۹ اردیبهشت ویدیوی زیر در توییتر منتشر شد که مشخص است در مکان وقوع انفجار اصلی در مقابل سوله شرکت سینا است. زمان ویدیو یک دقیقه قبل از انفجار (روی دوربین مداربسته ثبت شده) است. این ویدیو نشان می‌دهد بعد از آنکه لیفتراک باری در کیسه‌های سفید رنگ جابه‌جا کرده وداخل کانتینر قرار می‌دهد، آتش‌سوزی آغاز می‌شود:

مقایسه انفجار انبار اسکله رجایی با انفجار بندر بیروت (۴ اوت ۲۰۲۰) از نظر نوع ماده منفجره (نیترات آمونیوم) تا حدی درست است. اما شدت و مقیاس انفجارها تفاوت قابل‌ملاحظه‌ای دارد؛ انفجار بیروت موج شوکی در مقیاس شهری ایجاد کرد، در حالی که انفجار بندرعباس چنین ابعاد فاجعه‌باری نداشت. در بیروت، انفجار یک انبار ۲۷۵۰ تنی نیترات آمونیوم باعث یک موج شوک عظیم شد. در نتیجه، شباهت از نظر نوع ماده وجود دارد، اما از نظر ابعاد فیزیکی انفجار، تفاوت قابل توجهی هست.

لازم به ذکر است که در ادامه خواهیم دید که در گزارش موسسه امنیتی امبری به آسوشیتدپرس، از محموله پرکلرات آمونیوم نام برده که آن هم اکسید‌کننده بوده و خواص مشابه دارد. فکت‌نامه پیش از این در گزارشی درباره حمله ۵ آبان اسرائیل به ایران به انهدام اجزای زنجیره تولید موشک‌های سوخت جامد مانند موارد زیر پرداخته‌بود:

• شرکت نوآوران تکساز صنعت (تایکو) شمس‌آباد، تولید‌کننده هم‌زن‌های سیاره‌ای
• ساختمان‌های محل نصب و به‌کارگیری این هم‌زن‌ها برای تولید سوخت جامد در تاسیسات صنایع دفاع در پارچین و خجیر
• دپو قالب‌ها (کنیستر) مرحله اول سوخت جامد موشک‌ها (به‌خصوص کلاس فاتح و انواع ارتقا یافته آن مانند ذوالفقار و فتاح) در صنایع موشکی امام رضا شاهرود

این موضوع به نوعی می‌تواند اهمیت این محموله را نشان دهد. زیرا عملا امکان پاسخ‌دهی برای جمهوری اسلامی در برابر اسرائیل بسیار پایین آمده‌است و آنچه در افکار عمومی هواداران جمهوری اسلامی ایران به «وعده صادق ۳» مشهور است به واردات محموله‌هایی از این جنس وابسته است.

نمونه‌برداری محیطی به خصوص از کانون‌های مختلف آتش‌سوزی می‌تواند با آزمایش‌های مستقل دقیق شیمی معدنی نشان دهد در هر نقطه دقیقا چه ماده‌ای دپو شده‌بود. این نیازمند تحقیق مراکز آزمایشگاهی و تحقیقاتی یا انتقال نمونه‌ها با ذکر دقیق طول و عرض جغرافیایی به پژوهشگران شیمی‌دان یا متخصص جرم‌شناسی و اسلجه‌شناسی مستقل است.

چرا چهار کانون آتش‌سوزی دیده می‌شود؟

چند ساعت پس از وقوع انفجار، تصویر هوایی منتشر شد که دستکم چهار کانون مجزای آتش در آن قابل تشخیص بود. همچنین خبرنگار صداوسیما نیز از وقوع چند انفجار دیگر خبر داده و به یکی از آنها اشاره دارد.

براساس جهت سایه‌های این ویدیو می‌توان گفت تصویربرداری حداقل ۳ تا ۴ ساعت بعد از وقوع انفجار اولیه انجام شده‌است.

چهار نقطه بالا در نقشه گوگل:

همچنین محل فیلم‌برداری ویدیوی از نزدیک که وقوع آتش‌سوزی قبل از انفجار را ثبت کرده‌است، مشخص می‌شود. فیلمبردار از زاویه شرق به غرب از جلوی سوله قدیم‌تر شرکت سینا، در حال ثبت تصویر است. تصویر زیر هم لحظه اولیه شعله‌ور شدن آتش اولیه را از همین مکان نشان می‌دهد.

از ضلع شمالی محل شماره ۳ هم تصویری رو به جنوب منتشر شده که نشان می‌دهد این محل، پیش از انفجار اولیه، به نظر عادی می‌رسد.

ممکن است در نقاط ۲ و ۳ و ۴ هم مواد مشابه یا در بعضی نیترات آمونیوم، پرکلرات آمونیوم، و در بعضی (به خصوص نقطه شماره ۲، مشابه نقطه شماره ۱) پرکلرات سدیم یا پرکلرات آلومینیوم انبار شده‌باشد که پس از انفجار نقطه شماره ۱، آنها نیز در اثر تبعات محیطی پس از انفجار، منفجر شده و آتش گرفته‌اند.

به این ترتیب، این گفته «کمیته بررسی علل حادثه» که «قصور در رعایت اصول ایمنی و پدافند غیرعامل محرز شده است» ممکن است به نوعی برای کانون‌های شماره ۳ و ۴ درست باشد و البته به‌کاربردن آن به‌طور کلی، در این گزارش، ممکن است کاملا گمراه‌کننده نیز باشد. زیرا عملا همه‌چیز به حل مساله نقطه شروع شماره ۱ ختم می‌شود.

این نقطه، شروع می‌تواند ناشی از یک خراب‌کاری ساده باشد. این مواد در کیسه‌هایی شبیه کیسه شن نگه‌داری می‌شوند و پاره‌کردن یکی از آنها در محیط شرجی یا در کنار روغن یا آهن می‌تواند شروع‌کننده انفجار اولیه باشد. اما هیچ شاهدی این موضوع را تایید نمی کند. ویدیویی هم از جهت غرب به شرق از آتش‌سوزی و انفجار اول در دست نیست. اما در مقابل ادعای اهمال در بارگیری و بی‌دقتی، آن‌طور که در مصاحبه خبرنگار مهر با یکی از مجروحان گفته می‌شود، می‌تواند عامل انفجار در نقطه اول باشد.

با این‌حال ادعای «بداظهاری» با توجه به اهمیت استراتژیک محموله - چه ماده اصلی سدیم پرکلرات و چه ماده کلیدی اولیه آمونیوم نیترات - می‌تواند توجیه‌کننده اهمال مقامات بندر و گمرک باشد یا حتی باعث توجیه غفلت و عدم دقت کارکنان انبار و بخش عملیات شرکت باربری دریایی سینا شود اما احتمال اینکه سفارش‌دهنده بار (صاحب کالا) برخلاف آنچه «اظهار» کرده از واقعیت آنچه انبار کرده، باخبر نباشد، کم است.

در مورد سفارش‌دهنده هم ادعاهای غیرقابل اثباتی در مورد «وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح» یا «جهاد خودکفایی سپاه» مطرح شده‌است. به هر حال این که آن کانتینر قرار بوده بار را به چه مقصدی ببرد یا محموله‌های مشابه به چه مقصدی رفته‌اند مشخص است و جایی ثبت است اما هنوز هیچ منبع معتبری به این سوال پاسخ نداده‌است.

ادعای استفاده از سپر انسانی نیز تا حدی جای توجه دارد اما احتمالا آنچه برای سفارش‌دهنده کالا مهم‌تر باشد این بوده که کانتینرها را در انبار بچرخاند تا رد آنها گم شود.

کشتی‌هایی که تحریم شده‌بودند حامل چه چیزی بودند و چقدر به این انفجار مربوط هستند؟

در روز وقوع حادثه شرکت امنیتی خصوصی «امبری» در گزارشی به آسوشیتدپرس اعلام کرد که بندر رجایی در ماه گذشته میلادی مارس ۲۰۲۵ (اسفند ۱۴۰۳ و فروردین ۱۴۰۴) محموله‌ای از «آمونیوم پرکلرات» برای سوخت موشک از چین دریافت کرده‌است. این محموله بخشی از ارسال آمونیوم پرکلرات از چین به ایران بود که با دو کشتی منتقل شد و نخستین بار در ماه ژانویه توسط فایننشال تایمز گزارش شد. براساس اعلام این شرکت: «گزارش شده که آتش‌سوزی بر اثر جابجایی نادرست محموله‌ای از سوخت جامد رخ داده است که برای استفاده در موشک‌های بالستیک ایران در نظر گرفته شده بود».

در روز چهارشنبه، ۳ بهمن ۱۴۰۳ روزنامه فایننشال تایمز گزارش داد که دو کشتی باری ایرانی به نام‌های «گلبن» و «جیران» بیش از ۱٬۰۰۰ تن سدیم پرکلرات را در ۳۴ کانتینر ۲۰ فوتی از چین به ایران حمل می‌کنند. هدف از این انتقال تولید آمونیوم پرکلرات برای سوخت جامد موشک است و می‌تواند ۹۶۰ تن آمونیوم پرکلرات تولید کند که برای حدود ۲۶۰ موشک میان‌برد مانند «خیبرشکن» یا «حاج قاسم» کافی است.

براساس این گزارش، که از سوی دو مقام امنیتی از دو کشور غربی به این روزنامه رسیده، ​این محموله‌ها به مقصد بندرعباس و برای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ارسال شده‌اند. کشتی «گلبن» در ۲ بهمن از بندر تای‌تسانگ چین حرکت کرده و «جیران» قرار بود در اوایل فوریه حرکت کند. هر دو کشتی تحت تحریم‌های آمریکا هستند (گلبن، جیران). حتی در بهمن‌ماه سال گذشته، ویدیویی هم یک روزنامه‌نگار تحقیقی در این باره ویدیویی ساخته‌بود:

در ۲۵ بهمن ۱۴۰۳ خبرگزاری CNN براساس منابع اطلاعاتی غربی بخش تدارکات سازمان جهاد خودکفایی سپاه را به‌عنوان خریداری معرفی کرد و تصویر ماهواره‌ای زیر را از گشتی گلبن منتشر کرد. آن زمان کشتی دوم به نام «جیران» هنوز از چین حرکت نکرده‌بود.

سرانجام در روز ۷ اسفند ۱۴۰۳ گزارش شد که «گلبن» در بندرعباس پهلو گرفت. روز ۲۴ اسفند ۱۴۰۳ صدای آمریکا در گزارش اختصاصی اعلام کرد که کشتی باری ایرانی «جیران» در ۱۳ اسفند ۱۴۰۳ از جزیره «لیوهِنگ» در شرق چین به سمت جنوب حرکت کرد و در ۱۸ اسفند در بندر «ژوهای گائولان» پهلو گرفت. دو روز بعد، این کشتی با افزایش عمق آبخور بیش از ۲ متر، نشان‌دهنده بارگیری محموله‌ای سنگین، بندر را ترک کرد و مقصد خود را بندرعباس اعلام کرد. در زمان گزارش، «جیران» در آب‌های مجمع‌الجزایر «ریائو» در اندونزی قرار داشت و به سمت تنگه سنگاپور در حال حرکت بود.​ صدای آمریکا همچنین تصویری از نحوه بارگیری آمونیوم پرکلرات در محموله‌ای بار لنج در حال انتقال به حوثی‌ها که نیروی دریایی آمریکا آن را توقیف‌کرده‌بود منتشر کرد.

شرکت «توسعه خدمات دریایی و بندری سینا» وابسته به بنیاد مستضعفان است و ترمینال آن در بندر اسکله رجایی، محل انفجار شماره ۱ بوده‌است. بنابراین به نظر می‌رسد این محموله‌ها پس از تخلیه، در انبارهای این شرکت دپو شده‌است. مدیر عامل این شرکت، همان فردی بود که در ابتدا به ایلنا گفته بود: «محموله «بسیار خطرناک» منفجر شده بندر شهید رجایی با عنوان «کالای معمولی» وارد و دپو شده بود.»

حجم فعالیت بندر شهید رجایی چقدر است؟

به‌روز شده در تاریخ ۱۱ اردیبهشت ۱۴۰۴: بر اساس آمارهای رسمی نیمی از کل فرایند بارگیری و تخلیه بنادر ایران در بندر شهید رجایی انجام می‌شود، اما عمده این کالاها فراورده‌های نفتی و کالاهای کانتینری است. بررسی داده‌های آماری ماهانه سازمان بنادر و دریانوردی در سال ۱۴۰۳ نشان می‌دهد از اول فروردین تا پایان اسفند پارسال از مجموع بیش از ۱۵۸ میلیون تن بار در کل کشور، بیش از ۸۱ میلیون تن در بندر شهید رجایی بارگیری یا تخلیه شده‌اند.

(برای دانلود فایل‌ پی‌دی‌اف گزارش‌های ماهانه سازمان بنادر و دریانوردی در سال ۱۴۰۳ کلیک کنید: فروردین، اردیبهشت، خرداد، تیر، مرداد، شهریور، مهر، آبان، آذر، دی، بهمن، اسفند)

بعد از انفجار بزرگ روز ششم اردیبهشت نگرانی از توقف فعالیت بندر شهید رجایی مقام‌ها و رسانه‌ها ایرانی اطمینان دادند، این بندر تاثیری در تامین کالاهای اساسی ندارد. بررسی‌های فکت‌نامه هم نشان می‌دهد، در سال گذشته کمتر از سه درصد وزن کالاهای تخلیه و بارگیری شده در این بندر کالاهای اساسی، شامل «گندم، جو، ذرت، سویا، روغن خوراکی، فرورده‌های گوشتی، مواد غذایی محصولات کشاورزی» بوده است.

عمده فعالیت‌های بندر شهید رجایی تخلیه و بارگیری فرارورده‌های نفتی و کانتینری است، چنانکه ۵۲ درصد کالاهای نفتی و ۸۵ درصد کالاهای کانتینری ایران در سال ۱۴۰۳ در این بندر تخلیه یا بارگیری شده‌اند.

اما این همه ماجرا نیست. اولا کالاهای ضروری محدود به کالاهای اساسی نیستند. دوم اینکه آمارهای بالا بر اساس مجموع وزن «تخلیه» و «بارگیری» محاسبه شده، در حالی که نگرانی اصلی از اخلال در واردات کالاهای اساسی و ضروری است. و نکته سوم اینکه مبادی گمرکی محدود به بنادر نیستند در حالی که آمار بالا صرفا بر اساس عملکرد بنادر تهیه شده است.

بنابراین برای داشتن تصویر کامل باید سراغ داده‌های گمرک و لیست واردات کالا و خدمات رفت و دقیقا محاسبه کرد که کدام یک از کالاهای ضروری از کدام مبادی گمرکی وارد کشور شده‌اند و از این میان سهم بندر شهید رجایی چقدر است.

فکت‌نامه در گزارش دیگری، بر اساس داده‌های گمرک از واردات کالا به بررسی نقش بندر شهید رجایی در تامین کالاهای ضروری پرداخته است. خلاصه اینکه بر اساس محاسبات فکت‌نامه سهم بندر شهید رجایی در واردات «کالاهای اساسی» (به معنی گندم، برنج، شکر خام، روغن خام، دانه‌های روغنی، ذرت، کنجاله سویا، جو، حبوبات، گوشت قرمز و گوشت مرغ) حدود ۶ درصد است.

سهم این بندر از کل واردات «نهاده‌های دامی و کشاورزی» حدود ۲۰ درصد، در تامین داروهای ضروری (نه همه داروها، بلکه داروهای ضروری که کدهای تعرفه آن در مصوبه هیات وزیران تعیین شده) حدود ۴۵ درصد، برای واردات «مواد اولیه دارویی» حدود ۷۰ درصد و برای واردات «ملزومات مصرفی پزشکی» بیش از ۵۰ درصد است.

مشخص نیست در محدوده انفجار بندر شهید رجایی چه کالاهایی قرار داشته‌اند، اما آنچه مشخص است، این بندر به رغم سهم نسبتا پایین در واردات کالاهای اساسی و مواد غذایی، نقش بسیار مهم و تعیین‌کننده‌ای در تامین برخی کالاهای ضروری از جمله دارو و ملزومات پزشکی در ایران دارد و اختلال در عملکرد آن می‌تواند در حوزه سلامت تاثیر داشته باشد.

تصویر زیر نسبت بخش آسیب‌دیده به کل بندر را نشان می‌دهد: