بازتاب مشکل کمبود پزشک خانواده انتاریو در شبکه‌های اجتماعی فارسی

ویدیوهایی در شبکه‌های اجتماعی و وب‌سایت‌های خبری منتشر شده که صف طولانی مردم در کانادا در فضای سرد و برف سنگین را نشان می‌دهد و مدعیست صف مطب پزشک است.

در شبکه‌های اجتماعی از عناوین و زیرنویس‌هایی مانند «صف طولانی برای مطب تازه تاسیس یک پزشک در انتاریو» برای این ویدیو استفاده شده و شبکه‌های اجتماعی فارسی به این بهانه به مساله مهاجرت پزشکان به کانادا پرداخته‌اند.

در رسانه‌ها و وب‌سایت‌های خبری ایران تیترهای دیگری مانند «صف هزاران نفری خدمات درمانی در سرمای سوزان کانادا» (فرارو) یا «صف چند کیلومتری در یخبندان کانادا برای ویزیت رایگان پزشک!» (فارس) استفاده شده و با عناوینی مانند «اون روی دیگه کانادا رو هم ببینید» به آن پرداخته شده‌است (بایگانی).

اما این ادعا چقدر صحیح است؟ آیا این صف طولانی، برای مطب تازه تاسیس یک پزشک در انتاریو است؟ آیا این ویدیو صف هزاران نفری برای دریافت خدمات درمانی در سرمای سوزان کانادا را نشان می‌دهد؟ آیا این یک صف چند کیلومتری در یخبندان کانادا برای ویزیت رایگان پزشک است؟

آیا ویدیو «صف طولانی در کانادا زیر برف سنگین» حقیقت دارد؟

روز چهارشنبه ۲۶ دی ۱۴۰۳، برابر ۱۵ ژانویه ۲۰۲۵ به وقت محلی «بنگاه خبرپراکنی کانادایی» CBC در گزارشی (بایگانی) خبر از «صف صدها نفر در یک شهر در انتاریو برای شانس پیدا کردن پزشک خانواده» داد. در شرح تیتر خبر آمده:

«مردم در واکرتون (Walkerton) پس از انتشار خبر آمدن دکتر میچل کوری (Dr. Mitchell Currie) برای ثبت نام [در درمانگاه] حاضر شدند.»

موسسه رسانه‌ای «تلویزیون کانادا» CTV هم ویدیویی از این صف طولانی منتشر کرد و با چند نفر از افراد در صف مصاحبه کرد (بایگانی). این همان ویدیویی است که بخش‌هایی از آن در رسانه‌های ایرانی منتشر شده‌است.

براساس خبر CBC این صف در شهر واکرتون (Walkerton) از توابع شهرداری براکتون (Brockton) در شهرستان بروس (Bruce County) در استان انتاریو کانادا در بامداد روز ۱۵ ژانویه ۲۰۲۵ شکل گرفته‌است. این شهر حدود ۵هزار نفر سکنه دارد. این صف از ۲ صبح شکل گرفته در حالی که درمانگاه «لژیون سلطنتی کانادا» در ساعت ۱۰ صبح باز می‌شد.

رسانه‌های کانادایی به حضور صدها نفر (تورنتو استار)‌ یا بیش از هزار نفر (CBC) در آن روز در صف درمانگاه اشاره کرده‌اند (۵۰۰ نفر ثبت‌نام و ۵۰۰ نفر لیست انتظار). براساس ویدیو و تصاویر منتشر شده، ادعاهای «صف چند کیلومتری» اغراق آمیز است. آنچه در تصاویر دیده می‌شود، براساس نقشه گوگل، نهایتا ۲۵۰ تا ۳۰۰ متر است (فلش‌های زردرنگ) و اگر همین مقدار هم در پشت صف باشد (فلش قرمز رنگ)، با صفی چند صد متری مواجه هستیم. بدیهی است همان‌طور که در مصاحبه هم گفته می‌شود، بعضی از افراد در ماشین منتظر بودند.

همچنین ادعای «سرمای سوزان» که در رسانه‌های نزدیک به حکومت جمهوری اسلامی ایران، برای وضعیت آن روز واکرتون توصیف شده نیز نسبتا درست است.

آیا صف برای «دریافت خدمات درمانی و ویزیت رایگان پزشک» حقیقت دارد؟

این افراد برای استفاده از سرویس «پزشک خانواده» در این صف ایستاده‌اند و این صف، «صف بیماران برای ویزیت رایگان» نیست. اگر هم کسی نتواند در این فهرست ۵۰۰ تایی ثبت نام کند،‌ همچنان می‌تواند به مراکز درمانی به صورت حضوری مراجعه کند.

داشتن پزشک خانواده تسهیلات زیادی برای فرد به همراه خواهد داشت، اما افراد بدون داشتن پزشک خانواده نیز می‌توانند همچنان به مراکز درمانی مراجعه کرده و خدمات رایگان دریافت کنند. البته اگر فردی در کانادا پزشک خانواده داشته باشد، می‌تواند از مزایایی بهره‌مند شود. مثلا راحت‌تر نوبت می‌گیرد، تمام تاریخچه درمان او پیش یک پزشک است و روند ارجاع او به متخصص نیز به همین دلیل کیفیت، بهتری خواهد داشت.

بسیاری از خدنات ضروری درمانی در سیستم درمانی کانادا (Medicare) برای شهروندان و افرادی که اقامت دائم دارند رایگان است. بسیاری از کسانی که ویزای موقت دارند نیز می‌توانند با گرفت کارت سلامت، از خدمات درمانی رایگان بهره‌مند شوند.

آیا صف طولانی برای «مطب پزشک جدید» حقیقت دارد؟

روز ۹ ژانویه ۲۰۲۵، مرکز بهداشت South Bruce Grey با انتشار پستی در فیس‌بوک ضمن ابراز خوشحالی از پیوستن دکتر «میچل کوری» به تیم پزشکان واکرتون نوشت:

دکتر کوری که بزرگ‌شده واکرتون است و پس از گرفتن لیسانس زیست‌شناسی از دانشگاه گوئلف و دکتری پزشکی از دانشکده پزشکی دانشگاه سابا و رزیدنتی پزشکی خانواده در دانشگاه آلاباما، با همسر تازه ازدواج کرده خود، دکتر ناتاشا لوا، به خانه بازگشته تا حرفه پزشکی خود را در جامعه ما دنبال کند.

دکتر میشل کوری هم در پستی در اینستاگرام ضمن خوشحالی از بازگشت به شهرش بعد از ۸ سال، نوشته که به‌زودی همسرش نیز به عنوان پزشک خانواده در شهر مشغول به کار خواهد شد.

از کمبود پزشک خانواده در انتاریو و کانادا چه می‌دانیم؟

در متن خبر CBC به گزارش‌هایی در مورد کمبود پزشک خانواده در مناطق روستایی اشاره شده که همگی در سال گذشته منتشر شده و اکثر مقامات فدرال و محلی کانادا به جزییات آنها اشاره کرده‌اند. در گزارشی که در فوریه ۲۰۲۴ منتشر شد، اعلام شد «بیش از شش میلیون کانادایی می‌گویند که دسترسی منظم به پزشکان مراقبت‌های اولیه - پزشک خانواده- ندارند. این بحرانی است که کارشناسان می‌گویند باعث آسیب‌های بی‌شمار و موارد مرگ و بیماری قابل پیشگیری شده‌است - و انتظار می‌رود بدتر شود.»

حتی در پستی که منطقه بهداشتی که این صف در آن شکل گرفته، در فیس‌بوک منتشر کرده نیز به این موضوع اشاره شده که «ما می‌دانیم که تعداد قابل توجهی از بیماران بدون پزشک خانواده در استان وجود دارد، به ویژه در جوامع روستایی». در ادامه ذکر شده که دو پزشک جدید دیگر طی ۶ ماه آینده به این تیم اضافه خواهد شد.

همچنین تعداد ساکنان انتاریو که بدون پزشک خانواده هستند، ۲/۵ میلیون نفر اعلام شده است. عده دیگری نیز با معضل بازنشسته‌شدن پزشک خانواده در آینده نزدیک مواجه هستند. با توجه به اینکه شهرهای مهم و پرجمعیت کانادا در جنوب استان انتاریو قرار دارند «جامعه پزشکان انتاریو» به دنبال راه‌های برای جذب پزشکان به مناطق روستایی شمال انتاریو هستند.

بر اساس گزارش «پروفایل پزشکان کانادا ۲۰۲۳» که مؤسسه اطلاعات بهداشتی کانادا (CIHI) منتشر کرده، تعداد ۹۷,۳۸۴ پزشک در کانادا فعال هستند که از این تعداد حدود ۵۰هزار نفر، پزشکان خانواده بودند. یعنی تقریبا برای هر ۸۰۰ نفر یک پزشک خانواده در کانادا وجود دارد. حدود ۱۴هزار نفر از این تعداد نیز بیش از ۳۰ سال سابقه دارند. بنابراین کمبود پزشک خانواده در کانادا، مشهود و امری پذیرفته شده در بین نهادهای بهداشتی این کشور است.

از کیفیت خدمات بهداشتی کانادا چه می‌دانیم؟

سازمان توسعه و همکاری اقتصادی (OECD) در گزارش‌هایی وضعیت سیستم‌های درمانی کشورهای مختلف در مواجه با بیماری‌های گوناگون را بررسی کرده که در بسیاری از جداول آن کانادا در رتبه‌های یک رقمی یا خیلی بالا قرار دارد.

با این‌حال بر اساس گزارش‌های مختلف جهانی، در این سیستم کمبود پزشک عمومی مشهود است. در این رتبه‌بندی‌ها براساس سرانه پزشک به جمعیت، کانادا معمولا در میانه جدول کشورهای جهان است؛ داده‌های سازمان جهانی بهداشت، بانک جهانی، World Population Review.

با توجه به اینکه بار این کمبود پزشک عمومی و خانواده به روی مناطق روستایی افتاده، دولت انتاریو اقداماتی را برای مقابله با کمبود پزشک به ویژه در مناطق روستایی، انجام داده است:

• جذب بیشتر پزشکان آموزش دیده خارجی
• هدف‌گذاری ۵ ساله برای از بین بردن کامل این وضعیت (همه ساکنان انتاریو پزشک خانواده داشته‌باشند) از پاییز گذشته
• ایجاد تسهیلات بیشتر در روند داروخانه‌ها برای ارائه داروهای بدون نسخه

بنابراین در مجموع فکت‌نامه به ادعای «صف طولانی برای مطب تازه تاسیس یک پزشک در انتاریو» نشان نیمه‌درست می‌دهد.