ادعای شاخ‌دار درباره یک تخم‌مرغ هسته‌ای به نام انران که می‌تواند برق خانه‌ها را برای ۱۰ سال تامین کند

در روزهای گذشته ویدئویی با عنوان «تخم‌مرغ انران»، در شبکه‌های اجتماعی مختلف فارسی و غیرفارسی منتشر شده که مدعی است این تخم‌مرغ یک «راکتور اتمی خانگی» است و می‌تواند برق خانه‌ها را برای ده سال و به طور مدام با انرژی هسته‌ای تامین کند. (لینک۱ ، لینک۲ ، لینک۳ ،لینک۴)

منتشر کنندگان حتی پا را فراتر گذاشته و به دنبال استفاده از این «میکر-نیروگاه اتمی» در انواع وسایل نقلیه مثل خودروهای برقی و قطارها و حتی کشتی‌ها هستند.

اما ماجرا چیست؟ آیا مردم می‌توانند برای خود یک میکرو نیروگاه اتمی در خانه داشته باشند؟

بررسی‌های فکت‌نامه نشان می‌دهد که «تخم انران» (Enron Egg) «محصولی که شرکت تازه تاسیس «انران» آن را «اولین میکروراکتور هسته‌ای جهان برای استفاده خانگی در مناطق حومه» معرفی کرد، یک شوخی پیچیده (پارودی - نقیضه) و در نگاه اول، قابل باور است.

از تخم مرغ انران چه می‌دانیم؟

وب‌سایتی با نام انران Enron، در روز ۶ ژانویه ۲۰۲۵ محصولی با ظاهر تخم‌مرغ بزرگی معرفی کرد و اعلام کرد که این محصول قرار است انقلابی در حوزه انرژی خانگی ایجاد کند. یکی از شعارهای این سایت، «هسته‌ای که می‌توانید به آن اعتماد کنید» بود. ویدیوی معرفی این محصول در شبکه اجتماعی ایکس، تاکنون ۱/۷ میلیون بار دیده شده و پست معرفی، بیش از ۶/۳ میلیون بار:

«امروز ما «تخم‌مرغ انران» را معرفی کردیم، اولین رآکتور میکرو هسته ای جهان که برای تامین انرژی خانه شما ساخته شده است.»

همچنین کلیپ معرفی آن در صفحه اینستاگرام انران، تاکنون حدود ۱۰ میلیون بار و کلیپ مشخصات، بیش از ۵/۲ میلیون بار دیده شده‌است.

در توضیحات این محصول هسته‌ای ادعا شده که برای نگهداری در خانه و کنار خانواده امن است. طبق این ادعا، این دستگاه می‌تواند تا ۲۰۰ آمپر برق را به مدت حداقل ۱۰ سال تولید کند. ادعا شده که در داخل این دستگاه، یک رآکتور سوختی از اورانیوم زیرکونیوم هیدرید طراحی شده که ایمن و کارآمد است. برای تنظیم و جلوگیری از ذوب‌شدن، این راکتور باید درون مخزن میله‌های کنترل از جنس «بور» قرار گیرد. 

بدنه مقاوم در برابر حرارت آن می‌تواند دماهای شدید را تحمل کند و عملکرد بهینه‌ای داشته باشد. همچنین، تراشه‌ای که برای این دستگاه طراحی شده، نظارت ۲۴/۷ شرکت انران و ایمنی عملیاتی «بی‌نظیر» را تضمین می‌کند. 

همه اینها در ادامه یک ویدیو تبلیغاتی طنز در شبکه‌های اجتماعی منتشر شده که در آن، «مدیران انران» روی صحنه راه می‌روند و تصاویر محصول را به یک جمعیت مشتاق نمایش می‌دهند. آن‌ها ادعا می‌کنند که «تخم‌مرغ انران» سه صنعت بزرگ «انرژی، استقلال و آزادی» را متحول خواهد کرد.» 

وب‌سایت انران ادعا می‌کند که این دستگاه «به‌طور قابل‌توجهی مقرون‌به‌صرفه‌تر» از سیستم‌های انرژی سنتی است، که هزینه‌ای بین ۱۹,۰۰۰ تا ۵۰,۰۰۰ دلار دارند و با نوسانات انرژی مواجه هستند.

حالا بسیاری از کاربران به دنبال این نیروگاه شگفت‌انگیز هستند که اساسا وجود خارجی ندارد.

از شرکت نفتی «انران انرژی» چه می‌دانیم؟

نشریه فوربس درباره شرکت انران می‌نویسد:

«انران، شرکتی مستقر در هوستون آمریکا بود که در سال ۲۰۰۱ پس از افشای تقلب مالی عظیم خود اعلام ورشکستگی کرد. این شرکت در آن زمان بیش از ۶۰ میلیارد دلار دارایی داشت و سقوط آن منجر به تصویب مقررات جدید برای بهبود دقت گزارش‌دهی مالی شرکت‌های عمومی شد.»

انران، در دهه ۱۹۹۰ یکی از موفق‌ترین شرکت‌های انرژی جهان بود؛ درآمد سالانه ۱۰۰ میلیارد دلار و نفوذ گسترده در دولت ایالات متحده. اما در شروع قرن جدید مشخص شد که این سودها بر پایه‌ای ناپایدار بنا شده بودند؛ سوءاستفاده از شکاف‌های قانونی، جابه‌جایی پول و گزارش‌دهی نادرست. این شرکت در سال ۲۰۰۱ ورشکست شد، بسیاری از مدیران محکوم شدند و «انران انرژی» از بین رفت. فوربس همچنین درباره ویدئو رونمایی از تخم مرغ انران نوشته است: 

«در فضای آنلاین، محصولی با نام «تخم‌مرغ انران» معرفی شد که ادعا می‌کند می‌تواند خانه‌ها را برای ۱۰ سال به‌طور مداوم با انرژی هسته‌ای تامین کند. اما پیش از اینکه با شرکت برق خود خداحافظی کنید، باید بدانید که این محصول یک شوخی اینترنتی است و شرکت انران، که به دلیل رسوایی مالی و ورشکستگی‌اش در سال ۲۰۰۱ معروف است، هنوز بازنگشته است.»

نیویورک تایمز هم در گزارشی با عنوان «تخم‌مرغ انران: یک شوخی بزرگ درباره بازگشت شرکتی بدنام» می‌نویسد: 

«هرچند ویدئو و تبلیغات بسیار حرفه‌ای به نظر می‌رسند، اما شواهد واضحی وجود دارد که نشان می‌دهد این پروژه چیزی جز یک شوخی نیست. از جمله:
- یکی از مواد کلیدی این محصول به نام «Enronium ore» معرفی شده است که به وضوح جعلی است.
- شرایط استفاده در وب‌سایت انران جدید تأکید می‌کند که تمامی اطلاعات "یک اثر هنری و برای اهداف سرگرمی" است.»

به نوشته نیویورک تایمز بازگشت شرکت انرژی انران، که در سال ۲۰۰۱ پس از افشای «یکی از بزرگ‌ترین رسوایی‌های مالی تاریخ» ورشکست شد، در فضای مجازی «نه واقعی است و نه جدی؛ بلکه یک شوخی هنری و طنزآمیز است که به‌وسیله یکی از سازندگان کمپین طنز «Birds Aren’t Real - پرندگان واقعی نیستند» ایجاد شده است.

«انران انرژی» واقعیت ندارد

سایت جدید و جعلی شرکت «انران انرژی» با لوگو و نشان قدیمی انران در دسامبر ۲۰۲۴ - آذر ۱۴۰۳ راه‌اندازی شده است. در بیانیه مطبوعاتی این شرکت که در سایت آن موجود است، ادعا شده که ماموریت خود را «حل بحران انرژی جهانی» می‌داند. 

کمتر از یک ماه بعد، این ویدئوی تبلیغاتی منتشر شد که در آن از «تخم‌مرغ انران» رونمایی شد؛ نیویورک تایمز در وصف مراسم رونمایی از این راکتور هسته‌ای کوچک، «کانر گایدوس»، مدیرعامل شرکت را «جعلی» می‌داند که «با ظاهری شبیه به استیو جابز روی صحنه ظاهر شد و ادعا کرد این محصول نه تنها صنعت انرژی، بلکه «صنعت استقلال» و «صنعت آزادی» را نیز متحول خواهد کرد!»

کمی کنکاش در سایت هم نشان می‌دهد که این شرکت چقدر فکاهی است؛ وب‌سایت انران نشان می‌دهد که برنامه‌هایی برای فروش محصولات دیگر با برند «enron» مانند ماشین‌حساب، هدفون، عینک آفتابی،، خودکار، کیف دستی، قالب کوکی، بشقاب کاغذی، تی‌شرت‌های یقه‌دار، توپ‌های گلف، عروسک‌ها، نوشیدنی‌های میوه‌ای و پانچ دارد. همچنین ادعا می‌کند که قصد دارد خدمات ارز دیجیتال ارائه دهد.

نشانه‌هایی برای یک فناوری جعلی

کانر گایدوس، کسی که محصول را معرفی می‌کند، با اینکه در ویدئوی معرفی تخم‌مرغ انران، تلاش کرده لباس و لحنی شبیه به استیو جابز در برنامه‌های رونمایی اپل داشته باشد و از تصاویر و اینفوگرافیک‌هایی چشم‌نواز در پشت سرش که بسیار شبیه به ارائه‌های تازه‌های تکنولوژی در «سیلیکون‌ولی» بود، استفاده می‌کرد، اما حرف‌هایی زد که نشان می‌داد ماجرا، چیزی بیش از طنز نیست. 

او پس از اینکه مدعی شد «قدرت اتم را مهار کرده است» و در میان همه جملات بی‌معنی که بر زبان می‌آورد، گفت که یکی اجزای کلیدی تخم‌مرغ انران، ماده‌ای تخیلی به نام «ایزوتوپ انرونیوم» است. نیویورک‌تایمز دراین‌باره به نقل از گایدوس می‌نویسد:

«Enronium در واقع فقط یک راه طنزآمیز برای نام‌گذاری مواد معدنی است که قبلاً تا حدی در فرهنگ رایج وجود دارند.»

در کلیپ رونمایی، پس از او، دنیل وانگ، «مدیر ارشد فناوری انران» در رونمایی گفت که این تخم‌مرغ فقط از اورانیوم غنی‌شده ۲۰ درصدی استفاده می‌کند، که «خیلی کم‌تر از حدی است که بتواند یک سلاح اتمی بسازد.» اما در واقعیت، ۲۰ درصد همان آستانه‌ای است که اورانیوم می‌تواند به طور بالقوه در یک بمب استفاده شود.

غیر از این، در سایت شرکت انران که مدعی شده «پیشروترین شرکت فعلی جهان» است، در بخشی از «شرایط استفاده» مفصلی که منتشر کرده، جمله گویایی وجود داد:

«اطلاعات این وب‌سایت پارودی است که متمم اول قانون اساسی (مشهور به بند آزادی بیان و عقیده) از آن  محافظت‌ می کند و یک اجرای هنری، فقط برای سرگرمی است.»

همچنین سایت cleantechnica.com که به طور تخصصی روی فناوری‌های پاک و انرژی‌های تجدیدپذیر کار می‌کند، پس از توضیحاتی درباره مشخصات ادعایی تخم‌مرغ هسته‌ای انران، نوشته:

«حتی اگر ندانید این ماجرا یک شوخی است که هدفش فروش تی‌شرت و کسب درآمد از سایت‌هایی مانند اکس است، یک جستجوی ساده در گوگل نشان می‌دهد که طراحی این دستگاه پر از نقص‌های عمدی است.
برای مثال اورانیوم ۲۰ درصد به‌عنوان «اورانیوم بسیار غنی‌شده» شناخته می‌شود و این مقدار برای ساخت بمب‌های شکافت نوع انفجاری کافی است، هرچند ممکن است از نظر عملی دشوار باشد. اما قطعاً غیرممکن نیست که اگر تخم‌مرغ‌های انران واقعاً فروخته شوند، بتوان از آن‌ها بمب ساخت.
واکنش‌های هسته‌ای گرمای زیادی تولید می‌کنند، که طراحی خنک‌کننده بسته را در دنیای واقعی اساساً غیرممکن می‌سازد».

موسس پروژه طنز «پرندگان واقعی نیستند»

در ویدئوی معرفی تخم‌مرغ انران، کانر گایدوس به عنوان  «مدیرعامل شرکت انران» معرفی می‌شود.

به گزارش روزنامه نیویورک تایمز، نام مدیر عامل انران انرژی، به خودی خود نشان می‌دهد ماجرای میکروراکتور هسته‌ای خانگی، شوخی است:

«اولین نشانه طنزآمیز بودن این ماجرا، در هویت مدیرعامل شرکت است؛ «کانر گایدوس» (Connor Gaydos)، مردی ۲۸ ساله که بیشتر به‌عنوان یکی از خالقان تئوری توطئه فکاهی «پرندگان واقعی نیستند» شناخته می‌شود».

کمپین تئوری توطئه طنزآمیز «پرندگان واقعی نیستند» شامل بیلبوردها، ویدیوها و کتابی به‌هم‌نویسی کانر گایدوس بود. به نوشته رسانه‌های آمریکایی، این تئوری طنز برای به سخره گرفتن گسترش اطلاعات غلط طراحی شده و ایده دروغینی را ترویج می‌دهد که دولت آمریکا پرندگان را نابود کرده و آن‌ها را با پهپادهایی برای جاسوسی از مردم جایگزین کرده است. در بخشی از این کتاب آمده است:

«آیا تا به حال یک جوجه کبوتر دیده‌اید؟ نه، ندیده‌اید، درست است؟ امروز، میلیون‌ها کبوتر بالغ در نیویورک وجود دارد، اما نه یک جوجه کبوتر. دلیلش این است که آن‌ها به‌صورت بالغ از کارخانه بیرون می‌آیند».

گایدوس در سال ۲۰۲۱ دراین‌باره به نیویورک تایمز گفت: «اگر کسی باور کند که پرندگان واقعی نیستند، نگرانی ما آخرین نگرانی آن‌هاست، چون احتمالاً هیچ نظریه توطئه‌ای نیست که آن‌ها باور نکنند».

در ماه دسامبر سال ۲۰۲۴، سی‌ان‌ان گزارشی منتشر کرد و نوشت طبق اسنادی که این رسانه دریافت کرده، شرکت مستقر در آرکانزاس که پشت خرید علامت تجاری انران قرار دارد، متعلق به کانر گایدوس است. بر اساس این گزارش گایدوس به همراه پیتر مک‌ایندوی، که با هم  نظریه طنزآمیز «پرندگان واقعی نیستند» را ایجاد کردند:

«یک شرکت تولید تی‌شرت علامت تجاری انران را خریداری کرده و به نظر می‌رسد که در تلاش است تا کالاهایی را به نمایندگی از شخصی که پشت تئوری توطئه طنزآمیز "پرندگان واقعی نیستند" قرار دارد، بفروشد.»

به نوشته سی‌ان‌ان؛ شرکت LLC متعلق به گایدوس با نام The College Company علامت تجاری انران را در سال ۲۰۲۰ به قیمت ۲۷۵ دلار خریداری کرده است.

بنابراین فکت‌نامه به ادعای «تخم‌مرغ انران که می‌تواند برق خانه‌ها را برای ۱۰ سال تامین کند»، نشان شاخ‌دار می‌دهد.