چکاندن آب پیاز و لیموترش در چشم آب مروارید را درمان نمی‌کند

چکاندن ترکیب آب پیاز و لیموترش در چشم، یا هر کدام به صورت جداگانه را در شبکه‌های اجتماعی و حتی برخی رسانه‌ها، راهی برای درمان آب مروارید معرفی می‌کنند. پست‌های متعددی در اینستاگرام (لینک۱، لینک۲) و صفحات طب سنتی و درمان خانگی (لینک۱، لینک۲) هم همین خاصیت را برای این ترکیب تعریف می‌کنند. آنها می‌گویند اگر این ترکیب را در چشم بچکانیم، طی یک هفته آب‌مروارید درمان می‌شود.

منبع بسیاری از این توصیه‌ها، ویدیوی گفته‌های فردی به نام خسرو زارعی، «متخصص طب سنتی» است که در اینستاگرام بیش از یک میلیون و چهارصد هزار نفر دنبال کننده دارد. (لینک بایگانی)

او درمان آب مروارید به وسیله لیمو و پیاز را اینگونه توضیح می‌دهد:

«لیمو ترش تازه و پیاز تازه را در یک پیاله بریزید و آن‌ها را خوب با هم مخلوط کنید تا یک قطره‌ی چشمی ‌آماده شود. هر شب یک قطره در چشم بچکانید و بخوابید یک هفته ایی آب مروارید درمان می شود تجربه شده است (هر شب پیاز تازه و لیموی تازه استفاده شود)».

خسرو زارعی همچنین در ویدیو دیگری درمان آب مروارید با عرق رازیانه را توصیه می‌کند. در صفحه اینستاگرام این فرد ویدیوهای زیادی منتشر شده که در آن توصیه‌های ساده‌ای برای درمان بیماری‌های پیچیده، از افسردگی و عفونت گرفته تا سرطان و بیماری‌های قلبی ارائه شده است.

اما این توصیه‌ها چقدر علمی و دقیق هستند؟ آیا درمان آب مروارید و در خانه و با لیمو و پیاز ممکن است؟ این مواد چه خاصیت و چه آثاری دارند؟ 

آب مروارید هیچ درمانی به غیر از جراحی ندارد و این در اظهارات و انتشارات چشم پزشکان و مراکز تخصصی چشم به کرات تاکید شده است. به‌جز منابع داخلی در مطالب منتشر شده مراکز تخصصی چشم در سایر نقاط دنیا، از جمله مرکز تخصصی چشم در تگزاس هم تاکید شده که هیچ راهی غیر از جراحی برای درمان آب مروارید وجود ندارد.

آب مروارید عامل اصلی نابینایی در سراسر جهان است و در حال حاضر، تنها درمان موجود برای این بیماری،خارج کردن عدسی آب مروارید با جراحی و جایگزینی آن با ایمپلنت مصنوعی است. 

از سوی دیگر با یک جستجوی ساده در رسانه‌های رسمی و مراکز تخصصی چشم ایران و جهان می‌توان به هشدارهای متعددی از چشم‌پزشکان و متخصصان رسید که تاکید می‌کنند نباید آب پیاز و یا آب لیمو در چشم چکانده شود.

شاهرخ رامین، عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، در گفتگو با ایمنا با بیان اینکه چکاندن آبلیمو در چشم درمان آب مروارید نیست گفت: 

«به طور قطع درمان هیچکدام از بیماری‌های چشم از جمله آب مروارید چکاندن آبلیمو در چشم نیست. زیرا این ماده برای اینکه به لنز چشم برسد، باید از قرینه عبور کند و موادی از قرنیه چشم عبور می‌کند که محلول در چربی سپس محلول در آب و مجدد محلول در چربی و دوباره محلول در آب باشد، اما آبلیمو محلول در آب است و قدرت نفوذ به درون چشم را ندارد».

این متخصص چشم تاکید کرد که تنها راه درمان آب مروارید جراحی است.

علی عبدالهی، فوق تخصص چشم هم در گفتگو با ایسنا درباره خطرناک بودن ریختن آب لیمو در چشم می‌گوید:

«اثرات درمانی شستشوی چشم با آب لیمو نه تنها پایه علمی ندارد بلکه ممکن است این اسید در بافت‌های چشم نفوذ پیدا کند و موجب تخریب این بافت‌ها شود. در صورت تماس چشم با اسید های قوی تر مثل وارد شدن اسید باتری ماشین در چشم به علت ترکیدن آن ممکن است بینایی چشم از بین برود که این مسئله قابل جبران نیست.»

علی عبداللهی همچنین تاکید کرده که چكاندن آب لیمو و پیاز در چشم، راهكار درمان «آب سیاه» هم نيست.

آب لیمو و چشم

لیمو حاوی ویتامین‌ها، مواد معدنی و آنتی‌اکسیدان‌های است که مصرف آن به صورت خوراکی به طور کلی برای سلامتی و به‌ویژه برای چشم‌ می‌تواند مفید باشد. با این حال، استفاده از شستشوی چشم با لیمو نه تنها هیچ مزیتی ندارد بلکه استفاده از آب لیمو به طور مستقیم در چشم می‌تواند خطرناک باشد.

آب لیمو حاوی اسید اسکوربیک و اسید سیتریک است. pH (اسیدیته) آب لیمو ۲/۲ و از این جهت در مقایسه با چشم انسان که pH آن ۷/۴ است بسیار اسیدی است. ریختن آب لیموی خالص را در چشم می تواند منجر به سوختگی اسیدی شده و به قرنیه آسیب بزند. همچنین بر اساس تحقیقی در مجله چشم پزشکی عمان، مواد اسیدی می‌توانند فشار داخل چشم را افزایش دهند و به فیبرهای کلاژن و عضلات مژگانی در چشم آسیب بزند.

آب پیاز و چشم

پیاز منبع خوبی از ویتامین‌ها، ویتامین C، مواد معدنی و فیبر است و مصرف خوراکی آن می‌تواند در پیشگیری از بعضی بیماری‌ها موثر باشد. 

در نتایج تحقیقی که جمعی از استادان دانشگاه پزشکی دانشگاه تبریز و بیمارستان نیکوکاری این شهر در سال ۲۰۰۹ درباره تاثیر آب پیاز در پیشگیری از ابتلا به آب مروارید انجام داده‌اند، شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد تزریق آب پیاز به چشم موش می‌تواند به طور موثر از تشکیل آب مروارید ناشی از سلنیت جلوگیری کند.

نتایج اطلاعاتی را ارائه می دهد که می‌تواند برای طراحی مطالعات بیشتر برای بررسی تأثیر مصرف پیاز در پیشگیری از تشکیل آب مروارید استفاده شود. با وجود مطالعه تاکید دارد که محدودیت‌هایی در این استفاده وجود دارد: اول اینکه انسان نمی‌تواند مستقیماً از آب پیاز استفاده کند. دوم، به دلیل تفاوت در منابع انواع مختلف پیاز، ما نمی‌توانیم نتایج مطالعه خود را به انواع پیازها تعمیم دهیم.

در نهایت مطالعه تاکید کرده که به دلیل کم بودن حجم نمونه (۳۲ موش صحرایی ۱۰ روزه) در این پژوهش، نیازمند انجام مطالعات دیگری با تعداد نمونه‌های بیشتر است.

سال‌هاست که در شبکه‌های اجتماعی و صفحات مربوط به طب سنتی گفته می‌شود که چکاندن ترکیب آب پیاز و آب‌ لیمو در چشم، آب مروارید را درمان می‌کند. 

آب مروارید عامل اصلی نابینایی در سراسر جهان است و بنابر نظر متخصصان تنها را درمان آب‌مروارید جراحی است و این بیماری چشمی درمان خانگی ندارد.

تحقیقات نشان داده که مصرف خوراکی لیمو و پیاز چون حاوی ویتامین C و آنتی اکسیدان‌ها هستند احتمالا می‌توانند در پیشگیری از بعضی بیماری‌ها از جمله آب مروارید مفید باشند. اما استفاده از افشره آنها در چشم نه تنها مفید نیست بلکه مضر هم هست. pH (اسیدیته) آب لیمو ۲.۲ است از این رو در مقایسه با چشم انسان که pH آن ۷.۴ است بسیار اسیدی است. ریختن آب لیموی خالص را در چشم می‌تواند منجر به سوختگی اسیدی شده و به قرنیه آسیب بزند.

از این رو فکت‌نامه به این ادعای مطرح شده در شبکه‌های اجتماعی که، اگر یک هفته ترکیب آب لیمو و آب پیاز را در چشم بچکانید، آب مروارید درمان می‌شود، نشان نادرست می‌دهد.