تعداد پرتاب‌های فضایی دولت

روز ۲۰ خرداد ۱۴۰۳، عیسی زارع‌پور وزیر ارتباطات در گردهمایی فعالان بخش خصوصی حوزه فضا مدعی شد «تعداد پرتاب‌‌هایی که در سه سال دولت سیزدهم صورت گرفته به روایت آمار بیش از سه دولت قبل بوده است.» او گفته:

از سال ۸۸ تا تیر ۱۴۰۰ تنها ۱۲ پرتاب صورت گرفته است و ۱۴۰۰ تاکنون دولت سیزدهم به فضل الهی ۱۲ پرتاب داشته است.

اولا معلوم نیست چرا او از سال ۱۳۸۸ و سه دولت قبلی یاد کرده در حالی که ماهواره امید که از مشهورترین پرتاب فضایی ایران بوده و ماهواره سینا که اولین پرتاب فضایی ایران بوده پیش از سال ۱۳۸۸ پرتاب شده و بخشی از کارنامه دولت احمدی‌نژاد بوده است. زارع‌پور، وزیر ارتباطات، این ادعا را در جلسه هیات دولت که ساعاتی بعد برگزار شد نیز تکرار کرد.

اما همین آمار هم نشان می‌دهد این ادعا «نادرست» است.

عین همین ادعا را رئیسی، در سخنان نوروزی ۱۴۰۳ تکرار کرده‌بود. این هم قدیمی‌ترین نسخه این ادعا نیست. رسانه‌های جمهوری اسلامی، پس از پرتاب ماهواره مهدا در «۸ بهمن ۱۴۰۲» نسخه‌های مختلف این ادعا را مطرح کرده‌بودند (تسنیم).

فکت‌نامه آمار همه پرتاب‌های فضایی تاریخ جمهوری اسلامی تا زمان انتشار این مطلب را بررسی کرده‌است: 

چهار نکته نادرست و گمراه‌کننده در این ادعا دیده می‌شود

• هر «ماهواره» را نباید یک «پرتاب» شمرد برای مثال ماهواره «مهدا» همراه خود دو تاسواره (Cubesat) «کیهان و هاتف» را حمل کرد، یک پرتاب بود.
• در آمار دولت سیزدهم، چند پرتاب زیرمداری را شمرده، اما در آمار دولت دهم، پرتاب‌های مشابه را نشمرده‌است.
  پرتاب زیرمداری بخشی از روند توسعه است و فعالیت‌های تحقیقاتی فضایی در بازه‌های زمانی کوتاه مدت مانند عمر ۴ساله دولت‌ها، تکمیل نمی‌شود. همچنین  آمار همه پرتاب‌های زیرمداری (به‌خصوص پرتاب‌های سپاه) هم اعلام نمی‌شود.
• پرتاب‌های ایرانی را دو نهاد متفاوت انجام می‌دهند؛ بخشی در دولت (سازمان فضایی، زیر نظر وزارت ارتباطات) است و بخشی دیگر در سپاه و زیر نظر نیروی هوافضا. پرتاب‌های سپاه، مسیر توسعه متفاوتی دارند و برنامه آنها از همان زمان دولت روحانی شروع شده‌بود.
• دولت جمهوری اسلامی ایران پرتاب‌هایی را به روسیه سفارش داده‌است. از جمله دولت یازدهم پرتاب ماهواره خیام را به روسیه سفارش داده بود که این کشور پس از جنگ اوکراین و لغو قراردادهای اروپایی آن را در دولت سیزدهم انجام داد. پرتاب آخری هم که زارع‌پور اشاره می کند را روسیه انجام داده‌است.

آمار همه پرتاب‌های فضایی در تاریخ جمهوری اسلامی ایران:

نهادهای مسئول پرتاب و تعداد پرتاب‌های آنها:

1. روسیه سه پرتاب، «خیام و پارس» موفق، «سینا» ناموفق
2. سپاه پنج پرتاب، «نور ۱و۲و۳ و ثریا» موفق، «ناهید۱» ناموفق
3. دولت جمهوری اسلامی ایران، هشت پرتاب، به تفکیک:
   1. احمدی‌نژاد سه پرتاب، «امید، رصد، نوید» موفق
   2. روحانی سه پرتاب، «فجر» موفق، «پیام و ظفر» ناموفق
   3. رئیسی دو پرتاب، «مهدا همراه دو تاسواره» موفق، «ققنوس یا طلوع۱ همراه دو تاسواره» ناموفق

این نکته هم مهم است که آمار پرتاب‌های دولت‌های قبلی طی هشت سال و کارنامه رئیسی محصول کمتر از سه سال است.

بنابراین فکت‌نامه به ادعای عیسی زارع‌پور، وزیر ارتباطات دولت ابراهیم رئیسی که گفته «تعداد پرتاب‌‌های فضایی که در سه سال دولت سیزدهم صورت گرفته به روایت آمار بیش از سه دولت قبل بوده است» نشان نادرست می‌دهد.