گفته گمراه‌کننده خامنه‌ای درباره رشد صادرات

آیت‌الله علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی روز هشتم شهریورماه ۱۴۰۲، در دیدار رئیس‌ و اعضای هیئت دولت، از «رشد قابل توجه صادرات کالا» به عنوان نمونه‌ای از «کارهای بزرگ دولت» یاد و تمجید کرد.

پیش از این شماری از مقام‌های دولتی از جمله ابراهیم رئیسی با اشاره به رشد ۴۰ درصدی صادرات غیرنفتی حتی آن را بالاترین رکورد ۴ دهه گذشته توصیف کرده بودند که فکت‌نامه در گزارش‌های جداگانه‌ای آنها را درستی‌سنجی کرده‌ بود.

جدیدترین گزارش گمرک ایران، مربوط به پنج ماهه نخست سال ۱۴۰۲ است که در مجموع ارزش تجارت خارجی ایران به ۴۳/۵ میلیارد دلار است.

در این دوره، ۵۵ میلیون و ۹۰۰ هزار تن کالا به ارزش ۱۹ میلیارد و ۳۰۰ میلیون دلار صادر شده است.

اگرچه وزن صادرات ایران پس از گذشت پنج ماه از آغاز امسال در مقایسه با مدت مشابه حدود ۲۷ درصد افزایش داشته اما صادرات غیرنفتی ایران در این مدت از نظر ارزش، ۸/۶ درصد کاهش داشته است.

به گزارش روابط عمومی گمرک ایران، میزان کالاهای وارداتی به ایران در پنج ماه پس از شروع سال جاری، ۱۴ میلیون و ۴۰۰ هزار تن کالا به ارزش ۲۴ میلیارد و ۲۰۰ میلیون دلار بوده که از حیث وزن، ۲/۱۷ درصد و از نظر ارزش ۷/۴۹ درصد رشد داشته است.

بر اساس این گزارش، تراز تجارت خارجی ایران در این پنج ماه، ۴/۹ میلیارد دلار منفی بوده است.

ارزش صادرات قطعی کالاهای غیرنفتی ایران در سال ۱۴۰۱ نیز به ۵۳ میلیارد و ۱۶۶میلیون دلار رسید، که در مقایسه با سال ۱۴۰۰ به لحاظ ارزشی رشدی ۹/۷ درصدی داشته است. اما به لحاظ وزنی هم صادرات کشور در سال گذشته افتی ۰/۳ درصدی را ثبت کرد، طوری که در این مدت در مجموع ۱۲۲ هزار و ۵۶ تن کالای غیرنفتی از کشور صادر شده است.

به لحاظ وزنی، صادرات غیرنفتی ایران در سال ۱۴۰۱ حتی از صادرات سال ۱۳۹۸ نیز کمتر است.

با این حساب می‌توان نتیجه گرفت که افزایش ارزش صادرات غیرنفتی ایران در سال ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱ ناشی از تورم جهانی و افزایش قیمت اقلام صادراتی به ویژه انواع محصولات پتروشیمی بوده است.

مقایسه میانگین وزن هر تن کالای صادراتی در دوره ۱۳۹۰ تا پنج ماهه ۱۴۰۲ به خوبی نشان می‌دهد که چگونه افزایش قیمت اقلام صادراتی بدون تغییر در وزن صادرات ایران، ارزش این صادرات را تغییر می‌دهد.

داده‌های اعلام شده از سوی گمرک جمهوری اسلامی بیانگر آن است که در پنج ماهه ابتدایی امسال، متوسط ارزش گمرکی هر تن کالای صادراتی، ۳۴۶ دلار رسیده است که نزدیک به ۲۱ درصد کمتر از ارزش هر تن کالای صادراتی در سال ۱۴۰۱ است.

در گزارش روابط عمومی گمرک جمهوری اسلامی از عملکرد تجارت خارجی ۵ ماهه امسال نیز آشکارا به کاهش ارزش صادرات تحت تاثیر کاهش قیمت جهانی محصولات پتروشیمی اشاره شده است.

آیت‌الله علی خامنه‌ای، در دیدار رئیس‌ و اعضای هیئت دولت سیزدهم از «رشد قابل توجه صادرات کالا» به عنوان نمونه کارهای بزرگ تمجید کرده است.

اولین بار نیست مقام‌های جمهوری اسلامی به رشد صادرات به عنوان یکی از دستاوردهای دولت اشاره می‌کنند، در حالی که تجزیه و تحلیل داده‌ها نشان می‌دهند، دلیل اصلی کاهش و افزایش ارزش صادرات غیرنفتی در دو سال گذشته نه افزایش میزان صادرات، بلکه نوسان قیمت‌های جهانی است.

در پی افزایش قیمت‌های جهانی در سال گذشته به رغم کاهش اندک حجم و وزن صادرات غیرنفتی، ارزش آن حدود ۱۰ درصد داشت، پدیده‌ای که در پنج ماه نخست سال ۱۴۰۲ برعکس شده. وزن کالاهای صادراتی ۲۷ درصد بیشتر شده اما ارزش کالاهای صادراتی ۹ درصد کمتر از مدت مشابه پارسال است.

همان‌گونه که نمی‌توان کاهش ارزش صادرات در پنج ماه نخست امسال را به حساب کاهش صادرات نوشت، افزایش ارزش صادرات در سال ۱۴۰۱ را نیز نمی‌توان افزایش صادرات و دستاورد دولت در نظر گرفت.

به همین دلیل فکت‌نامه به این گفته علی خامنه‌ای که «رشد قابل توجه صادرات یکی از نمونه‌ کارهای بزرگ دولت ابراهیم رئیسی است» نشان گمراه‌کننده می‌دهد.