آمار نادرست از کودکان بازمانده از تحصیل و درصد بازگشت به مدارس

حسین الله‌وردی، دبیر کارگروه رصد و منابع وزارت آموزش و پرورش، روز ۷ اردیبهشت ۱۴۰۲ در نشست شورای آموزش و پرورش استان کرمانشاه، گفت: «۴۱ هزار بازمانده از تحصیل داریم که در ۶ ماه گذشته ۵۰ درصد آنها به چرخه تحصیل بازگشتند.»

او در این نشست تاکید کرد: 

«۵۰ برنامه برای اجرا در سال گذشته و امسال تدوین شده که شناسایی، جذب و آموزش کودکان و نوجوانان ۶ تا ۱۷ ساله بازمانده از تحصیل یکی از این برنامه‌ها است.
۴۱ هزار بازمانده از تحصیل در کشور وجود دارد که برای هر کدام یک مسئول تعیین شده که طی یک هفته برای بازگرداندن او به تحصیل فرصت دارند و در صورت انجام نشدن فرد دیگری جایگزین می‌شود و در ۶ ماه گذشته نیمی از جمعیت بازمانده از تحصیل به چرخه تحصیل بازگشتند».

اما آیا تعداد کودکان بازمانده از تحصیل در ایران ۴۱ هزار نفر است؟ آیا ۵۰ درصد کودکان بازمانده از تحصیل به مدارس بازگشته‌اند؟ «فکت نامه» در این گزارش به این پرسش‌‌ها پاسخ می‌دهد.

آمار کودکان بازمانده از تحصیل و تعداد بازگشتگان به مدارس

۱. مرکز آمار

هیچ آمار رسمی از اینکه در طول شش ماه گذشته چند درصد کودکان بازمانده از تحصیل به مدارس بازگشته‌اند وجود ندارد، اما پیش از بررسی این ادعا نگاهی داریم به آمار کودکان بازمانده از تحصیل.

بررسی آمارهای رسمی نشان می‌دهد که آمار کودکان بازمانده از تحصیل بسیار بیشتر از آن چیزی است که آقای الله‌وردی بیان کرده است. براساس گزارش مرکز ملی آمار ایران مندرج در گزارش وضعیت اجتماعی و فرهنگی ایران در پاییز ۱۴۰۱، تعداد ۸۵ هزار و ۲۹ کودک در مقطع ابتدایی (۶ تا ۱۱ ساله)، ۱۰۰ هزار و ۹۸۹ کودک در مقطع راهنمایی (۱۲ تا ۱۴ ساله) و ۲۶۳ هزار و ۹۳۷ کودک در مقطع متوسطه (۱۵ تا ۱۷ ساله) از تحصیل بازمانده‌اند. در مجموع در سال تحصیلی ۱۴۰۰-۱۴۰۱ معادل ۴۴۹ هزار و ۹۵۵ کودک از تحصیل بازمانده‌اند.

۲. مرکز پژوهش‌های مجلس

آمار ارائه شده از سوی مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی از کودکان بازمانده از تحصیل، بیش از اعداد اعلامی از سوی مرکز ملی آمار ایران است. مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی در دی ماه ۱۴۰۱ در گزارشی با عنوان «بررسی روند ترک تحصیل و بازماندگی از تحصیل در آموزش و پرورش»، آورده:

«تعداد كل افراد بازمانده از تحصیل در ســال تحصیلی ۱۳۹۵- ۱۳۹۴ برابر ۷۷۷.۸۲۶ نفر است كه در سال تحصیلی ۱۴۰۱-۱۴۰۰ با ۲۶ درصد رشد به ۹۱۱.۲۷۲ نفر افزایش یافته است».

یوسف نوری، وزیر پیشین وقت آموزش و پرورش نیز در آذر ۱۴۰۱ آمار کودکان بازمانده از تحصیل را ۷۸۰ هزار نفر عنوان کرده بود.

بنابراین روشن است که آمار اعلام شده از سوی حسین الله‌وردی، دبیر کارگروه رصد و منابع وزارت آموزش و پرورش، مبنی بر اینکه «۴۱هزار بازمانده از تحصیل داریم»، فاصله زیادی با واقعیت دارد. حتی اگر مطابق ادعای او در شش ماه گذشته نیمی از عدد اعلام شده به مدارس بازگشته باشند، یعنی حدود ۲۰ هزار کودک بازمانده تحصیل یا ترک تحصیل کرده جذب نظام آموزشی کشور شده‌اند، این بدان معناست که با احتساب آمار مرکز ملی آمار ایران، حدود ۵ درصد و با احتساب آمار مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، حدود ۲ درصد کودکان بازمانده از تحصیل به مدارس بازگشته‌اند.

رویه سال‌های گذشته که در جدول زیر مشهود است هم همین بوده که سالانه بین ۳ تا ۵ درصد کودکان بازمانده از تحصیل، جذب می‌شدند.

در گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی آمده:

«بر اساس گزارش‌های رسمی، در سال‌های ۱۳۹۴ تا ۱۳۹۹ بالاترین نرخ جذب کودکان بازمانده از تحصیل ۵/۳ درصد است؛ به این معنا که در بهترین حالت معادل ۹۴/۷ درصد از کودکان بازمانده از تحصیل به چرخه آموزش بازنگشته‌اند. این وضعیت در سال ۱۳۹۸-۱۳۹۹ به این نحو است که تنها ۳۶ هزارو ۴۴۴ نفر معادل ۳/۹ درصد از کل کودکان بازمانده از تحصیل جذب شدند و ۹۷/۱ درصد از کودکان بازمانده از تحصیل جذب مدارس نشدند».

حسین الله‌وردی، دبیر کارگروه رصد و منابع وزارت آموزش و پرورش، روز ۷ اردیبهشت ۱۴۰۲ در نشست شورای آموزش و پرورش استان کرمانشاه، گفت: «۴۱ هزار بازمانده از تحصیل داریم که در ۶ ماه گذشته ۵۰ درصد آنها به چرخه تحصیل بازگشتند.»

بررسی‌های «فکت‌نامه» نشان می‌دهد که این عدد با هیچ‌کدام از آمارهای ارائه شده توسط نهادهای رسمی، تطابق ندارد. مطابق گزارش مرکز ملی آمار ایران، مجموع کودکان بازمانده از تحصیل در سال تحصیلی ۱۴۰۱-۱۴۰۰ معادل ۴۴۹ هزار و ۹۵۵ کودک و بر اساس گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی ۹۱۱ هزار و ۲۷۲ نفر بوده‌ است. بنابراین حتی اگر مطابق این ادعا نیمی از ۴۱ هزار کودک بازمانده از تحصیل به مدارس بازگشته باشند، یعنی حدود ۲۰ هزار نفر، این تعداد بر اساس آمارهای متعدد چیزی حدود ۲ تا ۵ درصد کل کودکان بازمانده از تحصیل است و نه ۵۰ درصد آنان.  میزان جذب ۲تا ۵ درصد عددی نزدیک به درصد معمول جذب کودکان بازمانده از تحصیل توسط نظام آموزشی کشور در سال‌های اخیر است. 

از این رو «فکت‌نامه» به ادعای آقای حسین الله‌وردی، دبیر کارگروه رصد و منابع وزارت آموزش و پرورش، مبنی بر اینکه: «۴۱ هزار بازمانده از تحصیل داریم که در ۶ ماه گذشته ۵۰ درصد آنها به چرخه تحصیل بازگشتند»، نشان «نادرست» می‌دهد.