فکت‌ها و ابهام‌ها درباره درگیری باغ شازده در ماهان کرمان

بر اساس اخبار منتشر شده، بعد از ظهر روز یک‌شنبه سوم اردیبهشت در جریان یک درگیری که بین دو گروه در باغ شازده در ماهان کرمان اتفاق افتاد، یک زن دچار ایست قلبی شد و در بیمارستان جان باخت. اخبار حاکی از آن است که این درگیری تعدادی زخمی هم داشته است. فیلمی از این درگیری منتشر شده و در رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی دست به دست می‌شود.

بر اساس گزارش‌های اولیه این درگیری در ادامه تذکر حجاب گروهی از مسافران یک اتوبوس که از آنان به عنوان «زائران حاج قاسم» (قاسم سلیمانی) نام برده می‌شود به چند توریست از استان‌های دیگر رخ داده است. 

در ویدیوی باغ شازده چه می‌گذرد؟

در ویدیوی مذکور ما از زاویه دید کسی که از درون یک وسیله نقلیه (احتمالا اتوبوس) که شیشه جلوی آن شکسته، فیلم می‌گیرد، درگیری بین چند زن و مرد را با چند مرد می‌بینیم. در میان دعوا زنانی بدون حجاب و همچنین با لباس محلی دیده می‌شوند و به نظر می رسد که چند نفر قصد گرفتن یک دختر بدون روسری را دارند.

در سمت چپ تصویر شخصی (که احتمالا زن جان باخته است) با لباس یا چادر سفید بر روی زمین نشسته و گروهی در اطرافش جمع شده‌اند. بین مردانی که به نظر می‌رسد مسافران اتوبوس منسوب به زائران باشند و زنان و مردانی که گویا مسافرانی از جنوب ایران هستند نزاعی در جریان است.در ثانیه ۴۴ فیلم یکی از زنان داخل اتوبوس که صدای او در فیلم واضح است می‌گوید: «زنها باید حجاب داشته باشند». در این میان یکی از زنان داخل اتوبوس می‌پرسد: «مُرد زنه؟» (احتمالا با اشاره به زنی که روی زمین نشسته و بعد جان می‌بازد) دو نفر از زنان هم جواب می‌دهند که «بمیییرَن» و «به درک تقصیر خودشونه».

در همین زمان مردی به یکی از مردان که به نظر می‌آید از مسافران اتوبوس است و از کسانی بوده که پیش از این تلاش کرده بود دختر بدون حجاب را بگیرد، پس‌گردنی می‌زند و صدای داد و فریاد زنان درون اتوبوس بلند می‌شود و کمی بعد می بینیم مردی که پس‌گردنی خورده روی زمین نشسته است و زنان پیاده می‌شوند و به سوی او می‌دوند. در اینجا ویدیو قطع می‌شود.   

خبر چگونه منتشر شد؟

در جریان مخابره و پخش این خبر در روزهای سوم و چهارم اردیبهشت، تایید و تکذیب‌هایی اتفاق افتاد که موجب به وجود آمدن ابهاماتی شد.

تا جایی که خبر قابل پیگیری است، به نظر می‌رسد که اولین بار در شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌های نزدیک به اصول‌گرایان منتشر شده است. روایت اولیه هم این بوده است که گروهی از «زائران حاج قاسم» به عده‌ای از زنان بی‌حجاب تذکر حجاب می‌دهند، دو طرف با هم درگیر می‌شوند، افرادی که حجاب نداشتند به سوی اتوبوس سنگ پرتاب می‌کنند، زنی میانسال از میان افراد بی‌حجاب دچار حمله قلبی شده و جان می‌سپارد. اما این روایت دیری نمی‌پاید و بعد از چند ساعت از سوی هوادارن نظام و حجاب اجباری در شبکه‌‌های اجتماعی و کانال‌های خبری پاک یا ویرایش می‌شود. به همین دلیل است که امکان رصد منبع اولیه خبر و اینکه اولین بار دقیقا توسط چه فرد یا رسانه‌ای منتشر شده ممکن نیست.

با وجود این به نظر می‌رسد یکی از اولین اکانت‌هایی که این خبر را منتشر کرد، سید علیرضا آل‌‌داود  فعال اصولگرا بود که خود را «معلم سواد رسانه‌ای» معرفی می‌کند. او در ادامه توییت‌اش را پاک می‌کند و در توییت‌های بعدی پاک شدن توییت قبلی را تایید می‌کند.

این روایت با توضیحات کمابیش مشابه توسط کانال‌های خبری و فعالان شبکه‌های اجتماعی نزدیک به حاکمیت تکرار می‌شود.

اما تقریبا همه این خبرها و توییت‌های بازنشر این اخبار پاک می‌شوند. تعداد کمی هنوز در توییتر باقی مانده‌اند.

روایت‌های تازه

طی ساعات بعد، روایت این اتفاق در خبرگزاری فارس و بعد از آن در همه رسانه‌ها و شبکه‌‌های اجتماعی وابسته به اصولگرایان تغییر کرد، در روایت تازه فارس دیگر حرفی از «حجاب» و «زائران حاج قاسم» نیست، فارس نوشته: 

«بعد از ظهر روز یکشنبه در پارکینگ باغ شازده کرمان درگیری جمعی بین دو گروه از افراد که یک گروه آنها از مسافران بوده اند صورت می‌گیرد. با بالا گرفتن دامنه درگیری افراد جدیدی به صحنه وارد می شوند و با خشونت و فحاشی اقدام به سنگ پرانی به سمت اتوبوس حامل مسافران کرده و شیشه های اتوبوس را می شکنند. در جریان این درگیری یک زن حدودا ۶۰ ساله دچار ایست قلبی شده و متاسفانه در بیمارستان فوت می‌کند.»

در گزارش سایر رسانه‌های حکومتی مثلا رجانیوز، سن زن دقیقا ۵۹ سال ذکر شده‌است.

علیرغم تاکید خبر اولیه بر اینکه تنها یک گروه از افراد درگیر مسافران بودند و زن جانباخته ۶۰ ساله بوده، خبرِ دو ساعت بعد فارس حاکی از  نزاع بین دو گروه مسافران است و تاکید دارد زن فوت شده ۷۲ سال دارد و «آثار عمل جراحی قلب باز بر روی بدن وی مشخص بوده و وی اهل استان هرمزگان است.»

بعد از انتشار روایت اولیه فارس، علی بابایی، فرماندار کرمان هم در گفت‌وگو با مهر گفت که «نزاع در ماهان انگیزه شخصی داشته است و بین مسافران و افراد غیر بومی استان کرمان روی داده است.»

یوسف سبحانی، رئیس حوزه قضایی ماهان هم قول تحقیقات تکمیلی این « نزاع دسته جمعی» را داده است.

علیرضا آل داوود، از منابع اولیه خبر هم در جواب پرسش محمد آقازاده، روزنامه‌نگار که از او درباره جزییات این خبر و ادعا پرسیده بود در توییتر خود نوشت: «اعترافات عناصر دستگیر شده پخش خواهد شد».

بنابر اظهارات مقامات قضایی و اخبار منتشر شده به نظر می‌رسد که این خبر در حال به روز شدن است و احتمالا در روزهای آینده از چند و چون آن بر روی خط همین روایت ثانویه از منابع رسمی اخبار جدیدی منتشر خواهد شد. با وجود این تا به اینجای کار به نظر می‌رسد که به نوعی ابهام و یا حداقل پنهان‌کاری در جریان این خبر وجود دارد.

ابهامات

1. اول و مهمتر از همه اینکه چرا در دعوایی که به نظر می‌رسد بر سر «تذکر حجاب» از سوی «زائران حاج قاسم» به گردشگران بوده چرا به یکباره رویه خبررسانی تغییر کرده و تلاش برای تبدیل آن به یک نزاع شخصی دو گروه از مردم که اهل کرمان نیستند، شده است. این در حالی است که هم بر اساس خبرهای اولیه، هم صحنه درگیری و هم مکالمات زنان درون اتوبوس، با اطمینان می‌توان گفت مسئله «حجاب» بود.
2. در درجه بعدی در جزییات خبر، مثلا بر سر سن زن جانباخته از سوی مقامات رسمی روایات متعددی وجود دارد. در ابتدا او زنی ۵۹ ساله معرفی شد، این عدد مشخص در گزارش‌های بعدی تغییر کرد و بعد در گزارش فارس به نقل از رییس اورژانس کرمان آمد که زن ۷۲ ساله بوده و  تاکید می‌شود که او پیش از این عمل جراحی قلب باز داشته است. با وجود اعلام جزییات سابقه بیماری و سن زن توسط رسانه‌ها نام او هنوز اعلام نشده است.