ادعای نادرست درباره ذخایر لیتیوم ایران

در اوایل اسفند ۱۴۰۱، خبر کشف اولین معدن لیتیوم ایران منتشر شد. ابراهیم‌علی مولابیگی مدیرکل دفتر امور اکتشاف وزارت صمت مقدار این ذخیره لیتیوم در دشت قهاوند در استان همدان را «۸/۵میلیون تن کانسنگ لیتیوم» عنوان کرد.

اما ایرنا با اشتباه در ذکر خبر، این عدد را «۸/۵میلیون تن لیتیوم» ذکر کرد. ۸/۵میلیون تن ذخیره لیتیوم، بر اساس تخمین ۲۰۲۰ رتبه چهارم و بر اساس تخمینی دیگر در ۲۰۲۳ رتبه دوم دنیاست.

اما از هر تن کانسنگ (سنگ‌معدن) لیتیوم، با توجه به فناوری‌های استخراج و نوع کانی، حداکثر ۱ تا ۳ 

درصد لیتیوم خالص به‌دست می‌آید. 

در بهترین منابع کانسنگ لیتیوم دنیا در آمریکای جنوبی، مقدار اکسید لیتیوم (Li2O) حداکثر ۷/۶ درصد اعلام شده‌است. با توجه به اینکه عدد جرمی اکسیژن ۱۶ و عدد جرمی لیتیوم ۷ است، این درصد را باید به نسبت ۷ لیتیوم، ۸ اکسیژن (برای کانی Li2O) تقسیم کرد. بنابراین اعدادی حول و حوش ۳ درصد، برای بهترین و با کیفیت‌ترین فرآیند استخراج است که همه لیتیوم استحصال شود.

خبرگزاری دانشجو این عدد را برای معدن کشف‌شده در همدان بسیار کمتر اعلام کرده اما منبعی برای آن ذکر نکرده‌است. مقدار ذکر‌شده توسط این خبرگزاری (۱۵ تا ۲۳ هزار تن) معادل نصف تا دو سوم لیتیومی است که تنها در سال ۲۰۲۲ در سراسر دنیا استخراج شده‌است.

اشتباه ایرنا در نقل خبر باعث اشتباه رسانه‌های دیگری در دنیا نیز شد (لینک ۱، لینک ۲، لینک ۳، لینک ۴).

توجه به اکتشاف لیتیوم در ایران اخیرا زیاد شده؛ به عنوان نمونه در بند «ص» تبصره ۶ قانون بودجه ۱۴۰۱  لیتیوم یکی از «اقلام اولویت‌دار برای اکتشاف، استخراج و فرآوری مواد معدنی» ایران معرفی شده‌است.

بازار لیتیوم، سبک‌ترین عنصر فلزی، مخصوصا به‌خاطر کاربرد آن در خودروهای برقی، بسیار پررونق شده و قیمت آن از هر تن ۴هزار دلار در ۲۰۱۰ به هر تن ۸۲هزار دلار در ۲۰۲۲ رسیده‌است. طوری که در تابستان ۱۴۰۱ شایعه شده‌بود که دریاچه ارومیه عمدا خشک‌شده تا به منابع لیتیوم آن دسترسی پیدا کنند. صحت این خبر هم پیشتر در درستی‌سنجی فکت‌نامه رد شده‌بود.

براساس گفته‌های بالا فکت‌نامه به ادعا ایرنا مبنی‌بر اینکه «ایران دارنده چهارمین ذخایر لیتیوم جهان» نشان نادرست می‌دهد.