آمار نادرست هواداران دولت در مقایسه افزایش قیمت ارز در دولت رئیسی و دولت‌های سابق

احمدرضا دلیران فیروز، قائم مقام پژوهشکده مطالعات راهبردی فلسطین، سردبیر ماهنامه بین‌المللی دیپلماسی، عضو شورای مرکزی کمیته فرهنگی و دینی شورای ائتلاف نیروهای انقلاب اسلامی در توییتی به مقایسه افزایش قیمت دلار در دولت‌های مختلف پرداخته و نوشته است:

«نرخ دلار در دولت روحانی ۱۰۰۶ درصد، دولت موسوی ۴۴۵ درصد، دولت هاشمی ۳۹۹ درصد، دولت احمدی نژاد ۳۴۷ درصد و در دولت خاتمی ۱۹۳ افزایش داشته و در دولت رئیسی ۱۹ درصد افزایش داشته و جالب آنجاست که همه بانیان مشکلات موجود به‌طور متحد و به بهانه ارز خواهان استعفای رئیسی هستند.»

فکت‌نامه پیش از این در دو مطلب جداگانه به موضوع تغییرات قیمت دلار در مقاطع مختلف سال‌های گذشته پرداخته است.

آیا این ادعا صحت دارد؟ آیا دلار این مقدار تغییر در هر دولت را تجربه کرده‌است؟ آیا این روش محاسبه صحیح است؟

محاسبه نرخ تغییرات در دوره‌های ناهمسان

فارغ از درستی میزان افزایش قیمت دلار در این دوره‌ها، نخستین مشکل این توییت مقایسه دوره‌های ناهمسان تغییرات قیمت دلار با یکدیگر است.

قائم مقام پژوهشکده مطالعات راهبردی فلسطین تغییرات نرخ دلار در دولت‌های قبل از دولت ابراهیم رئیسی را در بازه زمانی ۸ ساله در نظر گرفته و این افزایش نرخ دلار در دوره‌های ۸ ساله فعالیت‌های دولت‌های قبل را با تغییرات نرخ دلار در بازه زمانی اندکی بیش از یک سال دولت ابراهیم رئیسی مقایسه کرده است که مقایسه درستی نیست.

طبیعی است که افزایش قیمت هر کالایی در دوره‌های زمانی هشت ساله آن هم در اقتصادی که به طور معمول تورم‌های بالای دو رقمی را در این دوره‌ها تجربه کرده بیشتر از میزان افزایش نرخ همان کالا در یک دوره زمانی یک ساله خواهد بود.

با این وجود باز هم اطلاعات منتشر شده در این توییت واقعیت ندارد. اعداد نرخ تغییرات قیمت ارز، برای دولت‌های مختلف بسیار بیشتر و در مواردی (دولت خاتمی) بیش از ۲برابر اعلام شده و رقم تغییرات قیمت دلار در دولت رئیسی، تقریبا یک‌سوم اعلام شده‌است.

میزان افزایش میانگین قیمت دلار از مرداد ۱۴۰۰ تا آذرماه ۱۴۰۱ که دوره فعالیت دولت سیزدهم به ریاست ابراهیم رئیسی به حساب می‌آید، ۵۰/۷ درصد است حال آنکه در این توییت میزان افزایش نرخ دلار در همین بازه زمانی ۱۹ درصد اعلام شده است که اختلافی ۳۱/۷ واحد درصدی دارد.

مقایسه همسان بین تغییرات قیمت دلار در یکسالگی هر دولت

برای مقایسه درست‌تر میزان افزایش نرخ دلار در دولت‌های مختلف و دوره‌های گذشته، همسان کردن دوره‌های مقایسه است، به طور مثال بررسی میزان افزایش نرخ دلار در نخستین سال فعالیت هر دولت و مقایسه این روندها با یکدیگر می‌تواند مقایسه‌هایی درست‌تر به حساب آید.

قیمت‌های ابتدای دوره در این نمودار مربوط به مرداد‌ماه سال آغاز فعالیت روسای جمهوری پیشین و مقایسه آنها در مردادماه یک سال بعد است، همانطور که ملاحظه می‌شود به طور مثال قیمت دلار در مردادماه سال ۱۳۹۲ و مقایسه قیمت دلار در مردادماه ۱۳۹۳ بیانگر کاهش ۱/۶ درصدی است.

دولت سیزدهم به ریاست ابراهیم رئیسی با ثبت ۲۷/۶ درصد بالاترین میزان افزایش قیمت دلار در یک سال آغاز به کار  این دولت از مرداد ۱۴۰۰ تا مرداد ۱۴۰۱ را در میان روسای جمهوری پیشین به خود اختصاص داده است. 

در نمودار دوم قیمت‌‌های دلار در ابتدای فعالیت هر دولت و یک سال پس از آغاز به کار دولت‌ها آمده است. از آنجا که به طور معمول روسای جمهوری در ایران دو دوره بر سر کار هستند، تغییرات نرخ دلار در یک سالگی دولت نخست و دوم هر رئیس جمهوری جالب توجه است.

بررسی میزان افزایش قیمت دلار در یک سالگی هر دولت فارغ از روسای آن نشان می‌دهد که دولت سیزدهم (ابراهیم رئیسی) پس از دولت دوازدهم (دولت دوم حسن روحانی) که رشدی ۱۶۸/۱ درصدی را تجربه کرد در جایگاه دوم بالاترین میزان افزایش قرار دارد.

احمدرضا دلیران فیروز، قائم مقام پژوهشکده مطالعات راهبردی فلسطین، در توییتی به مقایسه افزایش قیمت دلار در دولت‌های مختلف پرداخته و نوشته است: «نرخ دلار در دولت روحانی ۱۰۰۶ درصد، دولت موسوی ۴۴۵ درصد، دولت هاشمی ۳۹۹ درصد، دولت احمدی نژاد ۳۴۷ درصد و در دولت خاتمی ۱۹۳ افزایش داشته و در دولت رئیسی ۱۹ درصد افزایش داشته‌است.»

نخستین مشکل این توییت مقایسه دوره‌های ناهمسان تغییرات قیمت دلار با یکدیگر است. تغییرات نرخ دلار در دولت‌های قبل از دولت ابراهیم رئیسی را در بازه زمانی ۸ ساله در نظر گرفته و آن را با تغییرات نرخ دلار در بازه زمانی اندکی بیش از یک سال دولت ابراهیم رئیسی مقایسه کرده است.

اما حتی همین رقم‌ها هم نادرست است و بررسی قیمت دلار در ابتدای فعالیت دولت‌ها و مقایسه آن با قیمت این ارز در پایان هشت سال هر رئیس‌جمهوری نیز نشان می‌دهد که میزان افزایش قیمت دلار در این بازه‌های زمانی با آنچه احمدرضا دلیران فیروز، تویت‌کرده، تفاوت دارد.

اعداد نرخ تغییرات قیمت ارز، برای دولت‌های مختلف بسیار بیشتر و در مواردی (دولت خاتمی) بیش از ۲برابر اعلام شده و رقم تغییرات قیمت دلار در دولت رئیسی، تقریبا یک‌سوم اعلام شده‌است.

بررسی میزان افزایش قیمت دلار در یک سالگی هر دولت فارغ از روسای آن نشان می‌دهد که دولت سیزدهم (ابراهیم رئیسی) پس از دولت دوازدهم (دولت دوم حسن روحانی) که رشدی ۱۶۸/۱ درصدی را تجربه کرد در جایگاه دوم بالاترین میزان افزایش قرار دارد.