آیا ماهواره خیام استفاده جاسوسی و نظامی دارد؟

یک روز بعد از پرتاب ماهواره خیام در ۱۸ مرداد ۱۴۰۱، رئیس سازمان فضایی ایران نشست خبری برگزار کرد تا در پاسخ به خبرنگاران، ابهاماتی که درباره این ماهواره با انتشار اطلاعات ناقص از رسانه‌ها به‌وجود آمده بود را برطرف کند. در این برنامه، حسن سالاریه، در پاسخ به سوالی درباره کاربردهای جاسوسی ماهواره خیام گفت:

این ماهواره با این وزن و با این اطلاع‌رسانی که شد - دوستان خودشان بالاخره همه اهل مطالعه و بالاخره در سایت‌ها … - اینکه بگوییم با این ماهواره بخواهیم جاسوسی بکنیم؟
این حرف آنقدر حرف از پایه کودکانه است … که ماهواره جاسوسی حالا … (خنده) در حوزه‌های تخصصی نباید ورود کنیم. اصولا کسی بخواهد ماهواره جاسوسی بسازد در ابعاد و اندازه‌های دیگری در مدارات دیگری. این به این شکل نیست.

فکت‌نامه پیش از این در گزارشی با عنوان «از ماهواره خیام چه می‌دانیم؟» درباره همکاری ایران و روسیه از سال ۱۳۹۴ که این پروژه آغاز شد تا زمان پرتاب، برخی از اطلاعات نادرستی را که در این نشست خبری بیان شده بود، بررسی کرده است.

براساس شواهد موجود و مدل‌های روسی، می‌توان ویژگی‌های ماهواره خیام را از بین سخنان پراکنده‌ منابع روسی استخراج کرد.

اینجا قصد داریم با شرح بیشتر کاربردهای ماهواره خیام ببینیم که آیا این ماهواره با این سایز و هیبتی که دارد می‌تواند کاربرد جاسوسی داشته باشد یا نه؟

ماهواره خیام چه کاربردهایی دارد؟

اطلاعات دقیق فنی ماهواره خیام در دست نیست. اما با استفاده از منابع روسی می‌توان حدس زد که دوربینی که شرکت NPK Barl برای این ماهواره ساخته، احتمالا همان دوربینی است که در نمایشگاه RIF-2019 در شهر سوچی روسیه به نمایش درآمده‌بود.

این دوربین با دقتی حدود ۱/۱ متر در هر پیکسل که با استفاده از روش‌های نرم‌افزاری به ۷۳‌سانتی‌متر هم می‌رسد، وضوح بسیار خوب و قابل‌قبولی در رده ماهواره‌های تجاری سنجش از دور (Remote-sensing) دارد.

در ادامه خواهیم نوشت که این نوع ماهواره چگونه می‌تواند در حوزه‌هایی چون کشاورزی، جنگل‌ها، منابع طبیعی، حوزه مربوط به مدیریت آب و اندازه‌گیری منابع آبی و همچنین در زمینه اکتشافات معدنی و بررسی مخاطرات طبیعی،‌ کاربرد داشته باشد.

اما سوال اینجاست که آیا این ماهواره فقط به همین کاربردها محدود است؟

اندازه ماهواره‌های جاسوسی چقدر است و در چه مدارهایی مستقر هستند؟

مشخصات ماهواره‌های جاسوسی (Reconnaissance Satellites) اطلاعاتی نیست که به راحتی در دسترس باشد. اما ماهواره‌های جاسوسی، بیش از نیم‌قرن است که در فضا حضور دارند. 

یکی از مشهورترین آنها ماهواره عظیم KH-9 Hexagon است که در سال ۲۰۱۱ از طبقه‌بندی خارج شد. KH در اسم این ماهواره آمریکایی مخفف KeyHole (سوراخ کلید) است. یک نمونه از این ماهواره در موزه ملی هوا و فضای اسمیتسونیان به نمایش درآمده‌است.

این ماهواره با طول بیش از ۱۸ متر و وزن بیش از ۱۳/۵ تن از یک اتوبوس هم بزرگ‌تر است و توسط اداره ملی شناسایی ایالات متحده (NRO هم‌اکنون بخشی از نیروی فضایی ایالات متحده) بین سال‌های ۱۹۷۱ تا ۱۹۸۶ خدمت می‌کرد.

مهم‌ترین دلیل برای سایز بزرگ ماهواره‌های جاسوسی جنگ سرد این است که دوربین‌های آن با فناوری‌های نیم‌قرن پیش ساخته‌شده‌اند. برای همین این حداقل سایزی بوده که می‌توانستند چند دستگاه سنجشگر دیجیتال و آنالوگ را در یک ماهواره جا دهند. طول نوار فیلم عکاسی این ماهواره ۹۶ کیلومتر بود!

هر نمونه از ماهواره KH-9 تنها ۱۲۴ روز در مدار می‌ماند و فیلم‌های عکاسی را با چتر به زمین می‌انداخت و یک هواپیمای ترابری نیروی هوایی ایالات متحده آن را در هوا می‌قاپید. مدار این ماهواره مانند ماهواره خیام قطبی بود و تا ارتفاع ۱۷۰ کیلومتری به سطح زمین نزدیک می‌شد. بسیاری از فناوری‌های این ماهواره بعدها در تلسکوپ فضایی هابل استفاده شد.

پس از خروج این ماهواره و ماهواره‌های نسل قبل‌تر آن KH-7 GAMBIT و KH-8 GAMBIT 3 اطلاعات زیادی درباره آنها منتشر شده که می‌توانید از این لینک (آرشیو) آن را دنبال کرده و ببینید.

در تابستان ۱۳۹۸ که جمهوری اسلامی در تلاش برای پرتاب یک ماهواره‌بر از «پایگاه فضایی امام خمینی» بود، دونالد ترامپ با انتشار تصویری از انفجار این موشک روی سکوی پرتاب مشخصات یک ماهواره جاسوسی فوق‌سری آمریکا (USA 224) را (آن‌طور که ادعا شده تصادفی) فاش کرد. ماهواره آمریکایی که ترامپ لو داد از مدل KH-11 KENNEN بود. 

تحلیل‌گران نظامی با توجه به تصویری که ترامپ منتشر کرد، به ماهیت این ماهواره پی بردند:

اطلاعات دقیقی از این ماهواره در دست نیست اما با توجه به پرتابگر می‌توان گفت این ماهواره جاسوسی از مدل‌های قبلی خود بزرگ‌تر هم هست. به‌نظر می‌رسد KH-11 از نظر اندازه و شکل شبیه تلسکوپ فضایی هابل است، زیرا هر دو در کانتینرهای مشابه حمل می‌شدند. طول آن ۱۹/۵ متر و وزن آن بین ۱۲ تا ۱۹/۵ تن در منابع برای مدل‌های مختلف ذکر شده‌است.

لازم به‌ذکر است که مهندسان سازنده دوربین ماهواره خیام در نمایشگاه RIF-2019 هم گفته بودند که عملکرد دوربین این ماهواره، شبیه تلسکوپ‌های فضایی است. هرچند سایز آن بسیار کوچکتر از KH-11 و هابل است.

اینها تنها چند مثال بود که نشان دهد که آنچه سالاریه درباره سایز و هیبت ماهواره‌های جاسوسی مدعی شده، ریشه در واقعیت دارد. اما این همه ماجرا نیست. 

در چندسال اخیر با توسعه فناوری‌های دیجیتال و ساخت قطعات قدرتمند تصویربرداری در ابعاد بسیار کوچک، استفاده از ماهواره‌های کوچک در حد و اندازه ماهواره خیام یا حتی کوچک‌تر از آن (کیوب‌ست‌ها) در مسائل امنیتی نقش قابل توجهی پیدا کرده‌‌اند.

اکونومیست سال گذشته در گزارشی درباره نقش امنیتی و جاسوسی ماهواره‌های کوچک نوشت که زمانی که مقامات کشور اکوادور متوجه شدند که قایق‌های صید ترال چینی در سواحل جزایر گالاپاگوس با خاموش‌کردن تجهیزات شناسایی، ماهی می‌گیرند، آن را به مقامات چینی گزارش دادند. اما وقتی چینی‌ها آن را رد کردند، ماهواره‌های کوچک شرکت HawkEye 360 اثبات کردند که چینی‌ها به آب‌های این مناطق حفاظت‌شده در شرق اقیانوس آرام تجاوز کرده‌اند.

شورای آتلانتیک در اردیبهشت امسال، گزارش مفصلی درباره کاربرد ماهواره‌های کوچک در امنیت ملی منتشر کرد. در این گزارش آمده که پیشرفت‌ها در چندین حوزه کلیدی از جمله فناوری‌های رایانه‌ای و فناوری‌های پرتاب، تحلیل هزینه-فایده در مورد استفاده از ماهواره‌های کوچک در امنیت ملی را تغییر داده‌است.

برای مثال SpaceX هزینه پرتاب را از ۲۰۰میلیون دلار برای هر پرتاب به ۵ میلیون دلار خواهد رساند؛ یا OneWeb هزینه ساخت ماهواره را از ۱۰میلیون دلار به یک‌میلیون دلار و زمان ساخت ماهواره را از یک سال به یک روز می‌رساند؛ یا Planet ماهواره‌های سنجش از دور (شبیه خیام) تولید می‌کند که سایز آنها اندازه یک جعبه کفش است!

این گزارش به نهادهای نظامی ایالات متحده توصیه می‌کند که استفاده از این ماهواره‌ها باید اولویت آنها در فعالیت‌های فضایی باشد. بخش مهمی از این گزارش به نقش ماهواره‌های کوچک در پروژه «ابتکار کمربند و جاده» (BRI) جمهوری خلق چین می‌پردازد که بزرگترین پروژه تاریخ بشر و تحت هدایت حزب کمونیست چین در حال توسعه است.

دارپا (DARPA) آژانس تحقیق و توسعه وزارت دفاع ایالات متحده که مهم‌ترین نهاد علم و فناوری در حوزه نظامی در دنیاست، از منظومه فلکی Blackjack که مجموعه‌ای از ماهواره‌های کوچک Mandrake 2 است، در تابستان ۱۴۰۰ رونمایی کرد که قرار است از مهرماه ۱۴۰۱ در فضا مستقر شوند.

این ماهواره‌ها حتی از ماهواره خیام نیز کوچک‌تر هستند و می‌توانند شبکه‌ای پشتیبانی از فعالیت‌های نظامی و جاسوسی ایالات متحده فراهم کنند که تا مدت‌ها برتری این کشور در مدار LEO را حفظ خواهد کرد. گفته شده این صورت فلکی از ماهواره‌های کوچک، قرار است جایگزین ماهواره‌های KH-11 آمریکا شود. این ماهواره‌ها می‌توانند با موشک کوچکی که روی هواپیمایی به‌اندازه یک جت شخصی کوچک سوار می‌شود به فضا پرتاب شوند.

در اینجا لازم به ذکر است که دسته دیگری از ماهواره‌های جاسوسی هستند که از نوع شناسایی نیستند و کارشان شنود (SIGINT) است که چون ماهیت‌شان با ماهیت شناسایی ماهواره خیام متفاوت است، به آنها نپرداختیم، اما آنها نیز سایز بسیار بزرگ تا سایز بسیار کوچک دارند.

اشاره به نحوه اطلاع‌رسانی

یکی از مواردی که سالاریه در کنفرانس خبری ماهواره خیام به‌عنوان دلیلی بر وجود نداشتن فعالیت‌های نظامی ماهواره خیام ذکر می‌کند، اطلاع‌رسانی است که مقامات ایرانی درباره این ماهواره انجام داده‌اند. اما سالاریه در این لحظه فراموش کرده که در پاسخ سوالی دیگر در این‌باره، در همین جلسه گفته‌بود:

حالا به هر شکل سازمان فضایی روسیه یک خبری را قبل از اینکه با ما هماهنگ کند روی سایت گذاشت که نمی‌شود گفت که عمدی در کار بوده. آنها یک پروتکلی برای اطلاع‌رسانی دارند که آن بخش اطلاع‌رسانی آنها از جزئیات توافقات ما یا از نیت سازمان اطلاع نداشت. توافق‌مان این بود که بعد از اینکه ماهواره شرایط پایدار و تصاویر قابل اعتماد و سنجند‌ه‌های کالیبره‌شده در اختیار ما گذاشت و همه‌چیزش دیگر قابل اعتماد بود، اطلاع‌رسانی صورت بگیرد؛ مرحله به مرحله. حالا به‌هر شکل سازمان فضایی روسیه اعلام کرد و ما هم با توجه به اینکه آنها اعلام کردند، اعلام کردیم. خیلی چیز عجیب و غریبی نبود.

اما در همین گفته‌ها هم اطلاعات نادرست و متناقضی وجود دارد. برای مثال نخستین‌بار این واشنگتن‌پست بود که خبر پرتاب این ماهواره را منتشر کرد.

یا در شرایط جنگی که روسیه در آن به‌سر می‌برد، بعید است که روابط عمومی سازمان مهمی مثل Roskosmos سر خود و بدون هماهنگی درباره ماهواره‌ای که حساسیت‌های طرف‌های مختلف را برانگیخته و حتی رئیس جمهوری روسیه ولادیمیر پوتین، یک سال قبل، وجود آن را منکر شده و «اخبار جعلی» خوانده‌بود، اطلاع‌رسانی کند.

آیا از تصاویر ماهواره خیام می‌توان استفاده نظامی و جاسوسی کرد؟

ماهواره خیام و ماهواره‌هایی شبیه به آن می‌توانند با هدف‌های مختلفی به کار گرفته شوند؛ از استفاده‌ برای حفاظت از محیط زیست و میراث طبیعی تا جمع‌آوری اطلاعات تصویری از نقاط امنیتی کشور و سایر کشورها.

اما باید توجه کرد که ماهواره خیام که در مدار قطبی خورشید‌آهنگ قرار دارد، از سراسر کره‌زمین عبور می‌کند. طبعا ساعاتی در روز هم این ماهواره از فراز کشورهای اسرائیل، عربستان سعودی، امارات متحده، سوریه، عراق، آذربایجان و … عبور می‌کند و می‌تواند همان تصاویر با کیفیت را از این نواحی هم ثبت کند.

ماهواره خیام می‌تواند در چه حوزه‌هایی به کار آید؟

همان‌طور که در ابتدای مطلب اشاره کردیم، ماهواره‌هایی با مشخصات شبیه به ماهواره خیام می‌توانند کاربردهای مختلفی داشته باشند. در ادامه چند مورد از این کاربردها را مرور می‌کنیم.

۱. حوزه کشاورزی، جنگل‌ها و منابع طبیعی:

می‌توان با استفاده از تصاویر این ماهواره‌ها از جنگل‌ها و مراتع و زمین‌های کشاورزی، تغییرات مرزهای این نواحی را با دقت مشخص کرد و تغییراتی مانند از بین‌رفتن جنگل‌ها در فرآیندهای طبیعی یا به‌دست انسان (جنگل‌خواری) و تجاوز به مناطق حفاظت‌شده را عیان می‌کند.

همچنین به‌طور خاص می‌توان برای محصولات استراتژیک مانند گندم، جو و برنج، با استفاده از تصاویر طیف‌های مختلف، میزان محصول در سال بعد را پیش‌بینی و برای مقدار واردات این محصولات (و طبعا قیمت عرضه در داخل)‌ از پیش، آماده بود.

۲. اندازه‌گیری منابع آبی:

با استفاده از تصاویر این ماهواره‌ها می‌توان میزان برف باریده‌شده در مناطق کوهستانی را تخمین زد و برای میزان مصرف آب در فصول خشک سال آماده‌بود. همچنین تصاویر این نوع ماهواره‌ها در طیف‌های مختلف از ابرها، می‌تواند هم میزان بارش را پیش‌بینی کند و هم در مواردی که بارش‌های ناگهانی منجر به سیل می‌شود، از پیش آماده‌بود. با توجه به اینکه نقشه مخازن سد‌های کشور از قبل موجود است، می‌توان حجم آب ذخیره‌شده کشور را با دقت خوبی پایش کرد.

۳. اکتشافات معدنی:

طیف‌سنج‌های این ماهواره‌ها می‌توانند با تحلیل طول موج‌های طیف جذبی و نشری از سطح زمین، جنس عناصر تشکیل‌دهنده نقاط مختلف و غلظت مواد معدنی در خاک نقاط مختلف را تخمین‌زده و به‌این‌ترتیب در اکتشافات معدنی نقش مهمی دارند.

۴. مخاطرات طبیعی (سیل، آتش سوزی، زمین لرزه، خشکسالی و …):

پیش از این، از عکس‌های هوایی با استفاده از پهپاد، در چنین مواردی به‌خصوص سیل‌های اسفند ۱۳۹۷ و فروردین ۱۳۹۸ استفاده شده‌بود.

چنین تصاویری کمک می‌کند که نواحی خسارت‌دیده از سیل را شناسایی کرد، با بررسی تخریب ساختمان‌ها گستردگی نواحی خسارت‌دیده از زلزله را تخمین زد و به کمک نواحی دورافتاده و صعب‌العبور شتافت، با بررسی گسترش جبهه آتش‌سوزی در جنگل‌ها، بهترین نقاط برای سرکوب آتش و مهار آتش‌سوزی را پیدا کرد، نحوه انتشار ریزگردها را بررسی کرد، تخمین دقیق‌تری از میزان فرونشست زمین به‌دست آورد، دمای سطح زمین و آلودگی هوا را پایش کرد و …

حتی با استفاده از تصاویر این ماهواره‌ها می‌توان با یک نگاه کلی‌تر از بالا، محوطه‌های باستانی را رصد کرد و نقاط جدیدی را برای اکتشافات پیشنهاد داد.

سازمان فضایی ایران، در وب‌سایت سنجش از دور، انواع کاربردهای تصاویر ماهواره‌ای شبیه ماهواره خیام را فهرست کرده‌است.

در مثالی دیگر از کاربردهای چنین تصاویری، فکت‌نامه در گزارشی با‌عنوان «فکت‌ها و ابهام‌ها درباره تخریب خانه بهاییان در روشنکوه» با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای تجاری با وضوحی شبیه آنچه ماهواره خیام می‌تواند ثبت کند، ادعای تعرض ساکنان روستای روشنکوه به نواحی جنگی را که از سوی مقامات ایرانی اعلام شده‌بود را زیر سوال برد.

نگاهی به تاریخ فعالیت‌های جاسوسی و شناسایی از آسمان

تاریخ فعالیت‌های جاسوسی، به‌خصوص در دوران حساس جنگ سرد، سرشار از تصاویری است که با دقت‌هایی شبیه وضوح دوربین‌های خیام و چه‌بسا بسیار پایین‌تر از آن به‌دست آمده‌است. در اینجا فقط به چند نمونه مشهور از تصاویری با دقت مشابه یا کمتر اکتفا می‌کنیم که توسط ماهواره یا هواپیما به‌دست آمده‌است:

۱. کشف مرکز پرتاب فضایی بایکونور شوروی در قزاقستان

جزئیات فعالیت‌های موشکی اتحاد شوروی در مرکز پرتاب فضایی بایکونور قزاقستان، نخستین بار توسط تصاویر هوایی هواپیماهای U-2 ایالات متحده در سال ۱۹۵۷ کشف شد که تصاویرش از ارتفاع بسیار کمتری نسبت به مدار ماهواره خیام اما با کیفیت تصاویر بسیار پایین‌تر از دوربین ماهواره خیام است.

۲. بحران موشکی کوبا

بحران موشکی کوبا که در سال ۱۹۶۲ جهان را در آستانه یک جنگ جهانی اتمی قرار داد، محصول تصاویری بود که نخستین بار هواپیمای U-2 از فعالیت‌های شوروی در کوبا ثبت کرد.

۳. محل اختفای بن‌لادن در ابوت‌آباد پاکستان

در جستجوی بن لادن، وقتی تحلیل‌گران سازمان سیا به ابوت‌آباد پاکستان رسیدند، پیش از حمله به اقامت‌گاه او، چند هفته را برای بررسی عکس‌های ماهواره‌ای و گزارش‌های اطلاعاتی آن منطقه صرف کردند تا دقیقا مطمئن شوند چه کسی ممکن است در آن مکان زندگی کند.

۴. تصاویر فوتوفانتوم در جنگ ایران و عراق

خلبانان گردان ۱۱ شناسایی نیروی هوایی ارتش، نقش مهمی در تهیه تصاویر هوایی در عملیات‌های مختلف داشتند که عنصری حیاتی در جنگ بود. این تصاویر از ارتفاع پایین با استفاده از هواپیماهای RF-4 و RF-5A برداشته‌شده‌بود اما کیفیت این تصاویر بسیار پایین‌تر از تصاویری است که امروزه ماهواره‌هایی مانند خیام می‌توانند از همان مناطق ثبت کنند. تصاویر زیر مربوط به قبل و بعد از عملیات بیت‌المقدس (آزادسازی خرمشهر) است.

۵. مرکز جدید غنی‌سازی اورانیوم در مجتمع نطنز

پس از چندین انفجار در مرکز غنی‌سازی اورانیوم نطنز، علی‌اکبر صالحی در تلویزیون ایران، از ساخت یک مجموعه زیرزمینی در نطنز (زیر کوه کرکس) و انتقال سالن‌های حساس به آن خبر داده‌بود. تصاویر ماهواره‌های تجاری (ماهواره مکسار و نقشه اپل) به کمک تحلیل‌گران موسسه علوم و امنیت بین‌الملل آمد تا اندازه سالن‌های جدید غنی‌سازی ایران را تخمین بزنند.

محل قرارگیری ورودی تونل‌های این مجتمع، شفت‌های تهویه هوا و حجم نخاله ساختمانی که در این تصاویر تجاری موجود است، نشان داد که این تونل‌ها شبیه آنچه در طرح الغدیر (فردو) ساخته‌شده، است.

۶. تصاویر منتسب به ماهواره نور-۲ سپاه

در اردیبهشت ۱۴۰۱ تلویزیون ایران، تصاویری از پایگاه ناوگان پنجم دریایی ایالات متحده در بحرین منتشر کرد. این تصاویر که ادعا شده توسط ماهواره نور-۲ متعلق به نیروی هوافضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی برداشته‌شده کیفیت بسیار پایین‌تری از تصاویری دارد که ماهواره خیام می‌تواند از این پایگاه تهیه کرده و در اختیار نیروی هوافضای سپاه بگذارد.

این موارد نشان می‌دهد تصاویر هوایی از مناطق استراتژیک، هیچ ربطی به سایز و هیبت و اندازه و مدار و محل قرارگیری دوربین ندارد و هر چیزی که بتواند اطلاعات بیشتری از مناطق استراتژیک نظامی به‌دست دهد، برای تحلیل‌گران نظامی قابل استفاده خواهدبود.

نیروی هوافضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، می‌تواند با تصاویر با وضوح ۱متر که در توان ماهواره خیام است، اشراف اطلاعاتی بسیار بیشتر، دقیق‌تر و مستمر نسبت به قبل درباره نقاط استراتژیک نظامی و اقتصادی اسرائیل، عربستان، ترکیه، آذربایجان و پایگاه‌های آمریکایی در عراق و خلیج فارس داشته‌باشد.

حسن سالاریه، رئیس سازمان فضایی ایران، در نشست خبری ماهواره خیام در مرکز کنترل این ماهواره در پاسخ به خبرنگاران درباره ادعای منابع غربی در مورد کاربرد نظامی و جاسوسی ماهواره خیام گفت: «این ماهواره با این وزن و با این اطلاع‌رسانی که شد … اینکه با این ماهواره جاسوسی بکنیم … از پایه کودکانه است… ماهواره جاسوسی … در ابعاد و اندازه‌های دیگری، در مدارات دیگری است و این به این شکل نیست.»

نسل قدیم ماهواره‌های جاسوسی ایالات متحده، سایز و هیبت بسیار بزرگی داشتند، اندازه یک اتوبوس بوده و وزن‌شان به کمتر از ۲۰ تن می‌رسید. مدار این ماهواره‌ها عموما مانند ماهواره خیام، مدارهای قطبی خورشید-آهنگ است. اما با پیشرفت فناوری‌های جدید، دارپا، آژانس تحقیق و توسعه ایالات متحده درصدد است که منظومه‌های ماهواره‌ای که ترکیبی از چندین ماهواره کوچک در سایز و ارتفاع ماهواره خیام است را در مدار LEO مستقر کند که ادعای سالاریه را زیر سوال می‌برد.

سالاریه، اطلاع‌رسانی این سازمان را دلیلی بر جاسوسی نبودن این ماهواره ذکر می‌کند اما این اطلاع‌رسانی نخستین‌بار توسط واشنگتن‌پست انجام شد و مقامات ایرانی تا یک روز پس از پرتاب هم نتوانستند جریان خبری را به‌دست بگیرند.

تجربه تاریخ فعالیت‌های جاسوسی نشان می‌دهد تصاویری هوایی با دقت‌هایی شبیه وضوح دوربین‌های خیام و چه بسا پایین‌تر از آن نقش مهمی در تحلیل‌های نظامیان در ۷۰ سال گذشته داشته‌است. حتی سپاه از تصاویر بسیار ضعیف‌تر از این هم استفاده نظامی می‌کند.

تصاویر هوایی از مناطق استراتژیک، هیچ ربطی به سایز و هیبت و اندازه و مدار و محل قرارگیری دوربین ندارد و هر چیزی که بتواند اطلاعات بیشتری از مناطق استراتژیک نظامی به‌دست دهد، برای تحلیل‌گران نظامی قابل استفاده خواهد بود.

بنابراین این ادعای رئیس سازمان فضایی ایران که «ماهواره جاسوسی در ابعاد و اندازه‌های دیگری است در مدارهای دیگری قرار می‌گیرد» نشان نادرست می‌گیرد.