آیا آمریکا جز ۱۰ کشور ناامن برای زنان است؟

سید محمدمهدی حسینی همدانی، نماینده ولی‌فقیه در استان البرز و امام جمعه کرج، در نماز جمعه ۳ تیر ۱۴۰۱ مدعی شد:

آمریکا در بین ۱۰ کشور نخست ناامن برای زنان در دنیا قرار دارد.

حسینی همدانی در ادامه با اشاره به نقض حقوق پناهجویان، حریم خصوصی، حقوق مطبوعات و ده‌ها مورد دیگر، کارنامه نقض حقوق بشر در داخل آمریکا را به انتقاد گرفت.

اما واقعیت چیست؟‌ آیا امنیت زنان در آمریکا به حدی است که جز ده کشور ناامن دنیا برای زنان معرفی شود؟ در این راستی‌آزمایی تلاش می‌کنیم به این سوالات پاسخ دهیم. 

منبع ادعای امام جمعه کرج کجاست؟ 

امام جمعه کرج در سخنان خود به منبع خاصی اشاره نکرده‌است. اما نتایج جستجوهای اینترنتی نشان می‌دهد که پیشتر نیز در خبرگزاری‌های داخلی چنین خبری منتشر شده‌بود.

باشگاه خبرنگاران جوان، در دی ۱۳۹۷ ویدیو زیر را از روی یک وب‌سایت به‌نام didrmedia.com منتشر کرده که این سایت هم‌اکنون تعطیل شده و اکانت توییتر آن معلق  شده‌است اما اکانت آن در اینستاگرام همچنان موجود اما غیرفعال است.

دو سال بعد در تیر ۱۳۹۹، خبرگزاری دانشجو، ویدیو دیگری با همین محتوا با لوگو شبکه افق جمهوری اسلامی منتشر کرد.

این نشان می‌دهد چنین گزاره‌ای، با ذکر یک منبع معتبر، به‌عنوان یک «فکت» برای تولیدکنندگان محتوای رسانه‌های نزدیک به جریان حاکم بر جمهوری اسلامی، پذیرفته شده‌است.

منبع تمام این محتواها و اظهارنظرها همان‌طور که ذکر کرده‌اند، گزارشی است که بنیاد «تامسون رویترز» در ۲۶ ژوئن ۲۰۱۸ (۵ تیر ۱۳۹۷) و با تیتر «۱۰ کشور خطرناک دنیا برای زنان کدامند؟» منتشر کرده‌است. 

گزارش رویترز چه می‌گوید؟

رویترز در ژوئن ۲۰۱۸ نتایج یک نظرسنجی بین کارشناسان جهانی پیرامون کشورهای ناامن برای زنان را منتشر کرد و در آن هند را به عنوان خطرناک‌ترین کشور جهان برای زنان معرفی کرد. رویترز در شرح نظرسنجی خود می‌نویسد:

هفت سال پیش، نظرسنجی کارشناسان بنیاد تامسون رویترز نشان داد که پنج کشور خطرناک برای زنان افغانستان، جمهوری دموکراتیک کنگو، پاکستان، هند و سومالی هستند. امسال تصمیم گرفتیم ببینیم آیا شرایط تغییر کرده است یا خیر.
ما می‌خواستیم بدانیم که آیا اقدامات بیشتری برای رسیدگی به خطرات کلی که زنان با آن مواجه هستند، و به‌ویژه در مورد مراقبت‌های بهداشتی، دسترسی به منابع اقتصادی، شیوه‌های مرسوم، خشونت جنسی، خشونت غیر جنسی و قاچاق انسان انجام شده است یا خیر.

بنیاد تامسون رویترز برای این نظر سنجی سراغ حدود ۵۵۰ کارشناس در زمینه مسائل زنان رفته‌است. سوال اصلی این نظرسنجی این بود که از ۱۹۳ کشور عضو سازمان ملل متحد، کدام پنج کشور برای زنان خطرناک‌ترین و برای مراقبت‌های بهداشتی، منابع اقتصادی، شیوه‌های سنتی، سوء استفاده جنسی و غیرجنسی و قاچاق انسان از همه بدتر هستند؟ 

براساس پاسخ کارشناسان، رویترز لیست زیر را در همان سال با عنوان خطرناک‌ترین کشورها برای زنان منتشر کرد تا آمریکا در این لیست به عنوان تنها کشور غربی مورد توجه منتقدان قرار گیرد. 

هند، افغانستان، سوریه، سومالی، عربستان سعودی، پاکستان، کنگو، یمن، نیجریه، آمریکا

رویترز در همین گزارش و در توضیح وضعیت زنان در آمریکا می‌نویسد:‌

آمریکا تنها کشور غربی در بین ۱۰ کشور برتر و سومین کشور مشترک با سوریه از نظر خطراتی که زنان از نظر خشونت جنسی با آن روبرو هستند، از جمله تجاوز جنسی، آزار جنسی، اجبار به رابطه جنسی و عدم دسترسی به عدالت در موارد تجاوز جنسی است.
این نظرسنجی پس از آن انجام شد که سال گذشته کمپین #MeToo در فضای مجازی منتشر شد و هزاران زن از جنبش رسانه های اجتماعی برای به اشتراک گذاشتن داستان های آزار و اذیت یا سوء استفاده جنسی استفاده کردند.

دیگر منابع چه می‌گویند؟

انستیتو «زنان، صلح و امنیت دانشگاه جورج تاون آمریکا» به همراه «موسسه تحقیقاتی صلح در اسلو نروژ» در سال ۲۰۲۰ گزارشی مفصل درباره زنان، صلح و امنیت منتشر کرد و در آن با استفاده از برخی شاخص‌های قابل اندازه‌گیری مشخص، لیستی از کشورها بر اساس وضعیت زنان در آنها مشخص کرد. 

این شاخص‌ها عبارت‌بودند از: «آموزش، شمول مالی، استفاده از تلفن، استخدام، نمایندگی مجلس، تبعیض قانونی، سوگیری تعصب روی پسر، نرم‌های تبعیض، خشونت سازمان‌یافته، ایمنی جامعه و خشونت پارتنرها».

بر اساس این گزارش و با توجه به شاخص‌های زنان، صلح و امنیت کشورهای یمن، افغانستان، سوریه، پاکستان، سودان جنوبی، عراق، کنگو، آفریقای مرکزی، لیبی و چاد در انتهای جدول قرار می‌گیرند. اتفاقا ایالات متحده آمریکا در این جدول در رده ۱۹ام کشورهای امن برای زنان قرار گرفته‌است. ایران نیز در میان ۱۶۷ کشوری که در این تحقیق به آنها اشاره شده، در رتبه ۱۱۸ ام قرار گرفته‌است. 

شاخص‌های سازمان ملل برای امنیت زنان در کشورهای مختلف چگونه‌است؟

در سال‌های اخیر، ابزارهای نظارتی جدیدی توسعه یافته‌اند که به انسان کمک می‌کنند با در نظر گرفتن شاخص‌ها و معیارها قابل اندازه‌گیری بر برنامه‌های مستقل جامعه مدنی نظارت داشته‌باشند. از جمله آنها، ایجاد مجموعه‌ای از شاخص‌ها در مورد زنان، صلح و امنیت (معروف به شاخص‌های جهانی) است.

در سال ۲۰۱۰ دبیرکل سازمان ملل متحد این شاخص‌های جهانی را  که شامل فهرستی از بیست و شش شاخص کمی و کیفی است به مجمع عمومی این سازمان گزارش کرد. این شاخص‌ها در چهار رکن پیشگیری، مشارکت، حفاظت و امداد و بهبودی سازماندهی شده و به شرح زیرند:

به عبارتی و براساس گزارش دبیرکل سازمان ملل برای بررسی هر چه دقیق‌تر شرایط زنان در جوامع باید شاخص‌هایی که پیشتر مطرح شد را در نظر گرفت تا نتیجه مورد نظر قابل اتکا باشد. 

حسینی همدانی امام جمعه کرج در خطبه‌های جمعه ۳ تیر ۱۴۰۱ مدعی شد «آمریکا در بین ۱۰ کشور نخست ناامن برای زنان در دنیا قرار دارد». او منبع خود را اعلام نکرده اما به نظر می‌رسد ادعایش برآمده از نظرسنجی موسسه رویترز در سال ۲۰۱۸ در لندن است.

رویترز در آن زمان در یک نظرسنجی از ۵۵۰ فعال حوزه زنان، درباره ۵ کشوری که برای زنان خطرناک‌ترین هستند، پرسیده بود. اگرچه نتایج این نظرسنجی که، در روزهای اوج جنبش می‌تو در آمریکا، تهیه شده‌بود مشابه ادعای امام جمعه کرج است اما نمی‌توان برای اندازه‌گیری میزان امنیت زنان در  یک جامعه تنها به نتیجه نظرسنجی‌ها و آن هم نظرسنجی‌ای که در یک دوره مشخص انجام شده رجوع کرد. 

در این باره تحقیقات دیگری با نتایج متفاوت وجود دارد، مثلا در سال ۲۰۲۰ دانشگاه جورج‌تاون و موسسه تحقیقاتی صلح در اسلو در یک تحقیق علمی و با در نظر گرفتن شاخص‌های مختلف، تمام کشورهای جهان را براساس شاخص‌های بین‌المللی در حوزه امنیت زنان رده‌بندی کرد. در این لیست آمریکا نه تنها دهمین کشور نامناسب دنیا برای زنان نیست بلکه ۱۹مین کشور امن دنیا برای زنان است.

بر همین اساس ما در فکت‌نامه به این گفته  امام جمعه کرج که آمریکا در بین ۱۰ کشور نخست ناامن برای زنان در دنیا قرار دارد، نشان گمراه‌کننده می‌دهیم.