راستی‌آزمایی ویدیوی درگیری پلیس با شهروندان در لرستان

ویدیویی که کتک‌خوردن یک پیرمرد در لرستان به‌دست پلیس و شلیک گلوله به سمت فردی دیگر توسط پلیس در یک درگیری خیابانی را نشان می‌دهد در شبکه‌های اجتماعی منتشر شده‌است. در این ویدیو دو افسر پلیس و یک سرباز به یک پیرمرد نزدیک شده و یکی از آنها با باتون پیرمرد را می‌زند. ضرب‌و شتم درگیری بیشتر شده و افراد دیگری وارد صحنه می‌شوند.

فرزاد صیفی‌کاران، خبرنگار رادیو زمانه ویدیو را در توییتر منتشر کرده و در شرح آن نوشته است:

این ویدیو مربوط لرستان است، اما تاریخ و مکان دقیقش مشخص نیست.
هولناک است، مامورین نیروی انتظامی از فاصله نزدیک با کلت کمری به یک شهروند تیراندازی می‌کنند و شهروندی دیگری که مسن هست را با باتون ضرب و شتم می‌کنند.
رسما جان انسان هیچ ارزشی ندارد در این مملکت، پلیس حافظ جان نیست.

آقای صیفی‌کاران نوشته که درگیری در لرستان است. در تصویر دیده می‌شود که «مامورین نیروی انتظامی از فاصله نزدیک با کلت کمری به یک شهروند تیراندازی می‌کنند و شهروندی دیگری که مسن هست را با باتون ضرب و شتم می‌کنند.» تاریخ انتشار ویدیو حدود ۱:۳۰ بامداد روز سه‌شنبه ۲۷ اردیبهشت به وقت تهران است.

پس از آن، به‌خاطر همزمانی اخبار اعتراضات مردم در شهرهای استان لرستان (لینک ۱، لینک ۲) تعداد زیادی کاربر چه با نام‌و‌نشان و چه ناشناخته، تصور کرده‌اند این ویدیو مربوط به اعتراضات لرستان است و علیه شدت عمل نیروی انتظامی در مقابله با شهروندان نوشته‌اند.

حدود ۲۴ ساعت بعد، تصاویر دیگری از زوایای دیگر این حادثه منتشر شد که واترمارک فاجا مدیا دارد. این اکانت در بیو اینستاگرامش نوشته: تنها رسانه کارکنان نیروی انتظامی در فضای مجازی. اما به‌نظر می‌رسد یک اکانت رسمی نیست اما برای خدمات پلیس ایران در مبارزه با معضلات جامعه، تبلیغ می‌کند.

کسی که ویدیو را با موبایلش ضبط کرده، با لهجه‌ای شبیه به لکی صحبت می‌کند. این ویدیو هم‌اکنون در اینستاگرام فاجا مدیا دیده نمی‌شود. اما ویدیوها در توییتر منتشر می‌شود:

آنچه در دو ویدیو دوم می‌بینیم درگیری خشن پلیس برای جمع‌کردن یک نزاع خیابانی است. به نظر می‌رسد گروهی از مردم با پلیس درگیر شده‌اند و یکی از افسران پلیس به یکی از این افراد شلیک می‌کند. با توجه به اینکه محدوده دید در ویدیو دوم گسترده‌است و کادر دوربین افقی است، مشاهده می‌شود که در نزدیکی این درگیری چیزی شبیه اعتراضات دیده نمی‌شود.

با انتشار ویدیو دوم، گروهی در شبکه‌های مجازی با مخاطب قراردادن کاربرانی که این ویدیو را با مضامین رفتار پلیس در اعتراضات لرستان منتشر کرده‌بودند، افراد حاضر در درگیری را اشرار می‌نامند و می‌گویند:‌ «گعده اراذلی که پیرمرد مظلوم! هم سردستگی می‌کند قمه به دست به پلیس حمله می‌کند.»

در هیچ کدام از دو ویدیو «قمه» مشاهده نمی‌شود. سایر ادعاهای مطرح‌ شده در این پست و پست‌های مشابه را فکت‌چک می‌کنیم:

راستی‌آزمایی ویدیو دوم

جزییات صحنه نشان می‌دهد که هر دو ویدیو، زوایای متفاوتی از یک رویداد هستند.

۱. مقایسه تصویر نقش نم روی دیوار

نقش نم‌کشیدگی روی دیوار اتوبان در هر دو تصویر یکی است.

۲. مقایسه تصویر نقش خاک روی زمین

در ویدیو اول خاک روی کف اتوبان دیده می‌شود. در ویدیو دوم کامیونی جلوتر از آن ایستاده‌است.

۳. مقایسه تصویر کامیون خاور و پراید

در هر دو تصویر یک کامیون خاور نارنجی دیده می‌شود که روی صندوق آن طرحی شبیه پرچم آلمان کشیده شده‌است. همچنین یک خودرو پراید باربند دارد چلوتر از آن قرار دارد.

۴. مقایسه تصویر اعضای نیروی انتظامی از هر ویدیو

در هر دو ویدیو، ۳ افسر نیروی انتظامی یکی با کلت (فلش سبز)، یکی با کلاشنیکف (فلش نارنجی) و دیگری با باتون (فلش قرمز) و دو سرباز ناجا (فلش آبی و بنفش) دیده می‌شود.

نکته قابل توجه دیگر این است که با توجه به اینکه دو سرباز وظیفه که همراه سه افسر دیگر هستند، اورکت به‌تن دارند. این نشان می‌دهد که ویدیو به دوره زمانی تعلق دارد که سرباز لباس زمستانی به‌تن دارد. در این شرایط هوا سرد است و اورکت جز لباس رسمی سرباز است. در این شرایط افسران ناجا کاپشن‌های زیپ‌دار مشکی به‌تن می‌کنند.

درگیری کی اتفاق افتاده‌است؟

این دو ویدیو، سرنخ زمان و مکان حادثه را به ما می‌دهند. کاربری در تاریخ جمعه، ۲۶ فروردین ۱۴۰۱، ویدیو اولی را که دست‌به‌دست می‌شود در توییتر منتشر کرده و نوشته‌است:

ماموران پلیس لرستان در شهرستان الشتر اقدام به بازداشت یک متهم می‌کنند که ۵ نفر از بستگان وی با میلگرد و چماق به پلیس حمله ور می‌شوند!
در این درگیری یک نفر از مهاجمان با شلیک پلیس زخمی شده و بقیه اعضا دستگیر می شوند.

در مورد زمان درگیری کاربر دیگری کامنت گذاشته و مدعی شده درگیری در ۲۱ فروردین ۱۴۰۱ اتفاق افتاده بوده‌است.

درگیری کجا اتفاق افتاده‌است؟

در نقشه هیچ تقاطع غیرهمسطحی در شهر الشتر، مرکز شهرستان سلسله دیده نمی‌شود. اما در کیلومتر ۵۰ جاده خرم‌آباد به کرمانشاه، در محل خروجی شهر الشتر در فیروزآباد، تنها تقاطع غیرهمسطح این جاده در استان لرستان، شهرستان سلسله قرار دارد.

تصاویر نقشه گوگل مربوط به مراحل عمرانی اولیه این تقاطع است و قدیمی‌تر از آنچه در ویدیو دیده می‌شود است.

این زیرگذر، در محلی که قبلا سه‌راهی مرگ نامیده می‌شد، در پروژه‌ای که به طرز «غیرقابل قبولی» ۷ سال طول کشید، سرانجام در ۳ شهریور ۱۴۰۰ در فیروزآباد افتتاح شد. صدا و سیما ویدیو زیر را در روز افتتاح منتشر کرد:

جاده دوبانده با خط امداد سمت راست، شکل دیواره زیرگذر و خط‌کشی با آنچه در ویدیوهای درگیری دیده می‌شود مطابقت دارد. همچنین در ویدیو افتتاح، نرده‌های سفید رنگی دیده می‌شود که در ویدیو دوم درگیری هم مشاهده می‌شود و فیلم‌بردار به آن تکیه داده‌است.

درگیری بین چه کسانی اتفاق افتاده‌است؟

روز چهارشنبه ۲۴ فروردین ۱۴۰۱ ایرنا در خبری می‌نویسد:

به گزارش روز چهارشنبه ایرنا از معاونت فرهنگی و اجتماعی فرماندهی انتظامی لرستان، ۲۱ فروردین ماه امسال در راستای اجرای دستور مقام قضایی مبنی بر بازداشت متهم یک پرونده، عوامل انتظامی شهرستان سلسله با حضور در صحنه، فرد مجلوب را دستگیر کردند که پنج نفر از بستگان وی با در دست داشتن میلگرد، گرز و پتک، جهت ممانعت از اجرای حکم به سمت ماموران حمله‌ور شدند و دو نفر از عوامل پلیس را مصدوم کردند.

به دنبال این اتفاق، عوامل پلیس سلسله، حسب وظیفه ذاتی و رسالت انتظامی خود، ضمن برخورد قاطع با هنجارشکنان و عاملان درگیری با ماموران، آنان را با قاطعیت و رعایت قانون بکارگیری سلاح، دستگیر کردند و به مرجع انتظامی دلالت دادند.

بنابراین برخلاف ادعای گفته شده در بعضی از پست‌های شبکه‌های اجتماعی، این افراد «قمه» نداشته‌اند و افراد محلی بوده که با پلیس درگیر شده‌اند.

اعتراضات در لرستان

پس از انتشار ویدیو دوم در ۲۷ اردیبهشت، ۲۰:۳۰ هم این موضوع را پوشش داد.

همچنین لازم به ذکر است که در اعتراضات اخیر در لرستان، گزارشی از شهر الشتر منتشر نشد. آخرین درگیری بین مردم و نیروی انتظامی در باغات الشتر به اردیبهشت ۱۴۰۰ برمی‌گردد که ریشه در مسائل شهری داشت.

عسکر عیسایی فرمانده انتظامی سلسله «جلوگیری اهالی یکی از روستاهای الشتر از اجرای حکم قلع و قمع و رفع تصرف اراضی ملی منطقه» را عامل دستگیری ۱۳ نفر از اهالی آن روستا دانسته و می‌گوید: «دستگیری شمار دیگری از مردم این روستا در دستور کار پلیس قرار دارد و این افراد شناسایی شده‌اند… عده‌ای از دستگیرشدگان کسانی بوده‌اند که تصاویر درگیری‌ها را در شبکه‌های اجتماعی منتشر کرده‌اند.»

ویدیویی که کتک‌خوردن یک پیرمرد در لرستان به‌دست پلیس و شلیک گلوله به سمت فردی دیگر توسط پلیس در یک درگیری خیابانی را نشان می‌دهد در شبکه‌های اجتماعی منتشر شده‌است. این درگیری خشن، برخلاف آنچه در روزهای پس از انتشار گفته شده، ربطی به اعتراضات اخیر مردم لرستان ندارد.

شواهد دقیقی که از بررسی ویدیو و انتشار اولیه آن به دست می‌آید نشان می‌دهد که ویدیو مربوط به تاریخی قبل از ۲۶ فروردین ۱۴۰۱ است. محل ویدیو تقاطع غیرهمسطح فیروزآباد در جاده خرم‌آباد کرمانشاه بوده که خروجی شهر الشتر، مرکز شهرستان سلسله در لرستان است. این زیرگذر، در ۳ شهریور ۱۴۰۰ افتتاح شده‌است.

فرماندهی انتظامی لرستان در گزارشی در ۲۴ فروردین از حادثه‌ای خبر می‌دهد: «۲۱ فروردین ماه امسال در راستای اجرای دستور مقام قضایی مبنی بر بازداشت متهم یک پرونده، عوامل انتظامی شهرستان سلسله با حضور در صحنه، فرد را دستگیر کردند که پنج نفر از بستگان وی با در دست داشتن میلگرد، گرز و پتک، جهت ممانعت از اجرای حکم به سمت ماموران حمله‌ور شدند و دو نفر از عوامل پلیس را مصدوم کردند.»

بنابراین برخلاف ادعای گفته شده در بعضی از پست‌های شبکه‌های اجتماعی، این افراد «قمه» نداشته‌اند و افراد محلی بوده‌اند که با پلیس درگیر شده‌اند.