مقایسه حجاب اجباری در ایران با قواعد پوشش در برخی رستوران‌های کشورهای غربی

مهدی بیاتی مدیر موسسه فرهنگی قرآنی طهورا، مدعی است: «تمام دنیا روی لباس حساس هستند. در کشورهای لائیک برای ورود به برخی از رستوران‌ها و دانشگاه‌ها هم قانون پوشش دارند.» 

آقای بیاتی که «کارشناس تخصصی حجاب و عفاف» معرفی شده در گفت‌وگویی به تاریخ ۲۱ تیر ۱۴۰۰ به خبرگزاری حوزه گفته: 

«کشورهای لائیک و بی‌دینی وجود دارند که نسبت به پوشش حساس هستند و حتی برای ورود به برخی رستوران‌ها، قانون لباس را دارند و باید با فلان لباس و فلان کفش و... وارد این رستوران شوید و یا اگر می‌خواهید وارد دانشگاه شوید، باید قوانین مربوط به پوشش را رعایت کنید و بدون رعایت این قانون، حق ورود به دانشگاه ندارید. چه کسی گفته است ما تنها گروهی هستیم که بر روی مسئله لباس حساسیم؟ تمام دنیا حساس هستند و قوانینی برای آن دارند. ما چون فرهنگ خود را از اسلام گرفته‌ایم، خداوند می‌فرماید جایگاه زن باید جایگاه باوقاری باشد و نباید نگاه جنسی به او باشد و باید با پوشش مناسب، رفت و آمد داشته باشد. جمهوری ما اسلامی است و باید بر اساس اسلام، رفتار نموده و مطابق با آموزه های دینی عمل کنیم و جزو وظایف حاکمیت می‌شود که بر روی مسئله حجاب نظارت داشته باشد. عمل به قانون حجاب، تکلیف حاکمیت است و هیچ مسئولی حق تخطی از آن ندارد.»

آیا دانشگاه‌های غربی قواعد پوشش دارند؟

خیر! پیش از ورود به این بحث لازم است یادآوری کنیم که ما در «فکت‌نامه» پیشتر در گزارشی این ادعای خبرگزاری فارس را که «در همه دنیا برای پوشش دانشجویان در دانشگاه قوانین سختی وجود دارد»، بررسی کردیم و به آن نشان «شاخ‌دار» دادیم. 

در دانشگاه‌‌های غربی، چیزی به نام قانون پوشش وجود ندارد، البته در برخی دانشگاه‌ها برای ورود به برخی مکان‌ها یا برنامه‌های خاص، مقرراتی برای پوشش وجود دارد. برای مثال ورود به بخش‌های کلینیکال دانشگاه‌های پزشکی، ورود به سالن‌های ورزشی دانشگاه‌ها، ورود به دانشکده‌های نظامی و برخی دانشگاه‌های مذهبی مستلزم رعایت آداب و مقررات پوشش است. گاهی برای شرکت در برخی مراسم مانند جشن فارغ‌التحصیلی، لباس مناسب تعیین می‌شود. 

مقایسه اینها با پدیده «حجاب اجباری» در ایران قیاس مع‌الفارق است. پوشیدن لباس مناسب آزمایشگاه‌، سالن ورزشی یا کارگاه‌های فنی، یا لباس مناسب با مراسم خاص را نمی‌توان با اجبار به حجاب در فضاهای عمومی ایران مقایسه کرد. حتی مقایسه قواعد پوشش مدارس خصوصی و مذهبی در کشورهای غربی نیز با دانشگاه‌های ایران مقایسه درستی نیست. این گونه مدارس پدیده‌های خاصی‌اند که افراد برای ورود و رعایت قواعد آنها اختیار دارند، اما حجاب در ایران یک پدیده عام و اجباری است که در همه فضاهای عمومی، از جمله دانشگاه‌ها و مدارس به اجبار برقرار است. 

آیا برخی رستوران‌ها در غرب قواعد پوشش دارند؟

بله. برخی رستوران‌ها نیازمند رعایت قانون پوشش آن رستوران است. برای مثال در وب سایت رستوران «Del Frisco» که در بیشتر شهرهای بزرگ آمریکا شعبه‌ای دارد، توضیحاتی در خصوص قانون پوشش در این رستوران ارائه شده است. بر اساس آنچه در وب سایت این رستوران آمده، کسی حق ورود به این رستوران را با لباس‌های ساحلی، ورزشی، پیژامه، یا لباس زیر، ژاکت، لباس‌های گشاد، تاپ، پیراهن‌های بدون آستین و … یا لباسی که بوی نامناسب می‌دهد، ندارد، هرچند از قبل میزی رزرو کرده باشد.

در صفحه بلاگ رستوران «Walnut Room» رستوران‌های دارای مقررات پوشش را به سه دسته زیر تقسیم کرده است:

۱- نه چندان رسمی (Business casual)، در این رستوران‌ها برای آقایان پیراهن دکمه دار و برای خانم‌ها دامن یا لباس روز قابل قبول است. پوشیدن کفش ورزشی، دمپایی، شلوارک و تی‌شرت مناسب این رستوران‌ها نیست.

۲- نه چندان رسمی شیک (Casual elegant): در این رستوران‌ها باید پوششی مناسب‌تر از یک پوشش غیر رسمی داشت. لباس تیره دکمه دار، یک لباس مشکی با شلوار رسمی و استفاده از جواهرات برای خانم‌ها، مناسب است.

۳- رسمی (Formal): در این رستوران‌ها از مشتریان خانم انتظار می‌رود لباس مجلسی و از آقایان انتظار می‌رود با پوشش کت و شلوار وارد شوند.

بنابراین این طبیعی است که هنگام رزرو میز در یک رستوران مجلل، در خصوص مقررات پوشش آن رستوران نیز سوال کرد. 

آیا قواعد پوشش در برخی رستوران‌ها قابل مقایسه با حجاب اجباری در ایران است؟

خیر. قواعد پوشش در «برخی رستوران‌ها» اولا مساله اخلاقی و انتزاعی نیست، بلکه قواعد و تشریفاتی است که از سوی صاحبان کسب و کارها وضع شده است و عمدتا توجیه عینی دارد. مثلا رفت‌وآمد مشتریانی که لباس‌های مجلسی به تن دارند، رستوران‌های مجلل را از رستوران‌های عادی متفاوت می‌کند. 

دوم، وجود قواعد پوشش در برخی رستوران‌ها مثل حجاب امر عمومی نیست. مردم در کشورهای غربی مختارند به چه رستورانی بروند و کجا نروند، اما در ایران حجاب اجباری یک قاعده و قانون عمومی است که در تمام فضاهای عمومی از جمله در تمام رستوران‌ها و دانشگاه‌ها جاری است. مردم چه تمایلی به حجاب داشته یا نداشته باشند، در ایران ناگزیر به پوشیدن حجاب هستند. 

سوم، قواعد پوشش در برخی رستوران‌ها امر خاص است نه عام. چه در کشورهای غربی و چه در سایر کشورها مردم می‌توانند برای محیط خانه یا کسب و کار خود قواعدی خاص برای موقعیت‌هایی خاص تعیین کنند، همان‌طور که در برخی رستوران‌های مجلل، لباس ناهار متفاوت از لباس شام است. مثلا در یک مهمانی به خصوص یک صاحبخانه می‌توانند از مهمانان خود بخواهد برای مراسم بالماسکه لباس مبدل بپوشند. قاعدتا نمی‌توان این امر خاص را به یک پدیده عام مثل حجاب اجباری در ایران تعمیم داد. 

میزان حساسیت به لباس در کشورهای دیگر چقدر است؟ 

متر و معیار مشخصی برای اندازه‌گیری میزان حساسیت به لباس وجود ندارد، در برخی کشورهای غربی، بعضا قوانینی در محدودیت لخت و عریان بودن در فضاهای عمومی وجود دارد. دامنه بحث پوشش در کشورهای غربی، مانند مثل بریتانیا، کانادا، آلمان و ایالات متحده در حد حقوق قانونی لخت بودن یا نیمه لخت بودن در کنار ساحل دریا و و تعبیه برخی سواحل برای این کار است،‌ قاعدتا مقایسه این کشورها با ایران عجیب و غریب است. 

کشورهای کمی در دنیا -حتی در میان کشورهای مسلمان- وجود دارند که قوانین حجاب مانند ایران در آنها اجرا شود. نقشه زیر در صفحه «حجاب» ویکی‌پدیای انگلیسی منتشر شده که نشان می‌دهد ایران، عربستان سعودی و سودان سخت‌گیرانه‌ترین قوانین حجاب را در میان کشورهای مسلمان وضع کرده‌اند. حجاب اجباری در این سه کشور با اعمال خشونت و تعقیب قانونی اجرا می‌شود. 

جمع‌بندی

مهدی بیاتی مدیر موسسه فرهنگی طهورا و «کارشناس تخصصی حجاب و عفاف»، برای توجیه وجود قانون حجاب اجباری در ایران گفته می‌گوید: «نه فقط ما که تمام دنیا روی لباس حساس هستند. در کشورهای لائیک دانشگاه‌ها و برخی رستوران‌ها قانون پوشش دارند.»

این اولین بار نیست که برخی افراد و رسانه‌ها در ایران به قوانین پوشش در کشورهای غربی اشاره می‌کنند. پیش‌تر نیز مطالبی غیر واقعی درباره وجود «قوانین پوشش» در دانشگاه‌های غربی منتشر شده‌اند.

بله، برخی رستوران‌های غربی قواعد و تشریفاتی برای لباس مشتریان خود وضع می‌کنند، اما این قابل قیاس با حجاب اجباری در ایران نیست. 

اول، قواعد پوشش «برخی رستوران‌ها» مساله اخلاقی نیست، بلکه تشریفاتی است که از سوی صاحبان کسب و کارها وضع شده است و توجیه عینی اقتصادی دارد، مثلا رفت‌وآمد مشتریانی که لباس‌های مجلسی به تن دارند، کلاس رستوران‌های مجلل را از رستوران‌های عادی متفاوت می‌کند. 

دوم، قواعد پوشش «برخی رستوران‌ها» مثل حجاب امر عمومی نیست. مردم در کشورهای غربی مختارند به چه رستورانی بروند و کجا نروند، اما در ایران حجاب یک قاعده و قانون عمومی است که در تمام رستوران‌ها و دانشگاه‌ها باید اجرا شود. 

سوم، قواعد پوشش در یک رستوران از جنس قواعد خاص است که صاحب یک کسب و کار در محدوده خود تعیین می‌کند. دولت‌ها در آن نقشی ندارند. در حالی که حجاب اجباری در اماکن عمومی مثل رستوران و دانشگاه در ایران یک قاعده عمومی است که از سوی دولت وضع و پیگیری می‌شود. 

«حجاب» یا «پوشش اجباری» در کل دنیا پدیده متعارفی نیست. در میان کشورهای مسلمان تنها در ایران، عربستان و سودان حجاب اجباری با اعمال خشونت و تعقیب قانونی اجرا می‌شود. مقایسه «حجاب اجباری» یا «قواعد پوشش» رستوران‌های غربی، به طور آشکار نامربوط و شایسته نشان «شاخ‌دار» است.