اعتراف‌گیری فوتوشاپی؛ نشر اکاذیب (۸)
این گزارش، هشتمین شماره از سلسله‌گزارش‌هایی است که فکت‌نامه با عنوان «نشر اکاذیب» منتشر می‌کند. در این گزارش‌ها به اختصار نمونه‌هایی از اخبار جعلی را که در هفته گذشته در سایت‌های درستی‌سنجی و نشریات معتبر دنیا بررسی شده‌اند، به طور خلاصه بررسی و بازخوانی می‌کنیم. تلاش می‌کنیم مروری هم به اخبار مربوط به ایران داشته باشیم.
کنفرانس سالانه فکت‌چکرها را از دست ندهید
گلوبال فکت، بزرگترین گردهمایی بین‌المللی فکت‌چکرها پس از شش دوره برگزاری در شهرهای گوناگون جهان، این بار به صورت آنلاین برگزار می‌شود. سال‌های گذشته برای حضور در برنامه‌ها، نیاز به ثبت‌نام و حضور در سالن برگزاری بود اما امسال می‌توانید در بسیاری از جلسات این رویداد، به صورت زنده حضور داشته باشید. این کنفرانس یک هفته‌ای از دوشنبه دوم تیر (۲۲ ژوئن) آغاز می‌شود و ۱۵۰ سخنران از ۴۰ کشور جهان درباره وضعیت و آینده‌ی دنیای درستی‌سنجی، صحبت می‌کنند.
Global Fact 7 کنفرانسی است که به میزبانی IFCN (شبکه‌ی بین‌المللی درستی‌سنجی) برگزار می‌شود. جدول برنامه‌های این کنفرانس را می‌توانید از طریق سایت رسمی آن ببینید.
توییتر، فیس‌بوک و دردسر درستی‌سنجی
تصمیم‌های توییتر و فیس‌بوک درباره حذف یا اعلام هشدار نسبت به خبرهای نادرست، هنوز هم واکنش‌هایی را به دنبال دارد. ما نیز در گزارش‌های پیشین «نشر اکاذیب» به این سوژه پرداخته‌ایم. پس از آنکه توییتر، دو توییت ترامپ را با لینک‌هایی به منابع بیشتر، نشانه‌گذاری کرد، بسیاری این اتفاق را «درستی‌سنجی» خواندند. اما توییتر این هفته اعلام کرد: «تمرکز ما بر روی فراهم‌کردن زمینه است و نه درستی‌سنجی.» در هفته‌های گذشته بررسی کرده بودیم که گروهی از فعالان عرصه‌ی درستی‌سنجی اعلام کرده بودند اقدام توییتر، درستی‌سنجی به حساب نمی‌آید. اما فیس‌بوک هم از سوی دیگر، آماج انتقادهاست. حذف نکردن صحبت‌های ترامپ، واکنش‌هایی را برانگیخته که یکی از اصلی‌ترین آنها، نامه بیش از ۲۷۰ دانشمند به مارک زاکربرگ، مدیرعامل فیس‌بوک است. آنها در نامه‌ی‌خود از فیس‌بوک خواسته‌اند استفاده دونالد ترامپ از این شبکه‌ای اجتماعی را برای انتشار «اخبار دروغین» و «اظهارنظرهای آتش‌آفروزانه» ممنوع کند. بخش قابل توجهی از این دانشمندان در بنیادی فعالیت می‌کنند که با حمایت مالی مارک زاکربرگ و همسرش، اداره می‌شود. فیس‌بوک برخلاف توییتر که لینک‌های بیشتر را به خوانندگان خود معرفی می‌کند، اعلام کرده که وظیفه‌ی درستی‌سنجی را برعهده نهاد مستقلی گذاشته است و در این زمینه دخالت نمی‌کند؛ تصمیمی که برخی آن را به نفع شنیده‌شدن صدای دونالد ترامپ می‌دانند.
هشدار به اروپا برای مقابله با کمپین‌های خبری چین
جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و یکی از دیپلمات‌های ارشد این اتحادیه به کشورهای اروپایی هشدار داده است که باید منابع بیشتری را به مبارزه با کمپین‌های اطلاعات نادرست چین، اختصاص دهند. به گزارش AFP او این اتحادیه را در مقابله با پکن، «ساده‌لوح» توصیف کرده است.
ضدواکسن‌ها در لباس جدید
یکی از درستی‌سنجی‌هایی که خبرنامه‌ی «شبکه‌ی بین‌المللی درستی‌سنجی» نیز به آن اشاره کرده، مربوط به نوشته این هفته‌ی دنیل فانکی در سایت Politifact است. این چهره محبوب دنیای درستی‌سنجی به سراغ ردپاهای جدید سایت NaturalNews.com رفته است؛ وبسایتی که مدعیست واقعیت‌های سلامتی و پزشکی را منتشر می‌کند اما در واقع یک کمپین ضدواکسیناسیون و موافق تئوری‌های توطئه به شمار می‌رود. حالا پس از آنکه فیس‌بوک فعالیت‌های این وبسایت را ممنوع کرده، آنها با نام دیگری به میدان آمده‌اند و گزارش به همین موضوع اختصاص دارد. ماه گذشته بود که فیس‌بوک اجازه لینک دادن به این سایت را از کاربران گرفت و آنها حالا با نام Trump.news دست به کار شده‌اند. یکی از پربیننده‌ترین خبرهای این وبسایت، خبری تایید نشده درباره یک فعال گروه آنتی‌فا است که ادعا می‌شود سفر کرده تا خود را به ایلینویز برساند. بعد از انتشار گزارش فانک و سوال او از فیس‌بوک، فیس‌بوک اعلام کرده که لینک‌های مربوط به ترامپ دات نیوز را نیز ممنوع خواهد کرد.
ایران و اطلاعات نادرست
مرجان، سلبریتی‌ها و نشریه‌ی مجاهد
درگذشت مرجان، خواننده ایرانی، واکنش بسیاری از چهره‌های شناخته‌شده ورزش و موسیقی را به همراه داشت اما یک عکس جعلی، حاشیه‌های جدیدی را در این زمینه ایجاد کرد. همشهری آنلاین، رسانه وابسته به شهرداری تهران، عکسی جعلی را روی وبسایت خود منتشر کرده که و نشریه مجاهد در روز ۱۸ خرداد عکس فوتبالیست‌ها و هنرمندانی را که به درگذشت مرجان، واکنش نشان داده‌اند در صفحه‌ی اول خود منتشر کرده است. این در حالی است که نشریه مجاهد اصلا منتشر نمی‌شود. خبرگزاری تسنیم هم در یک ویدئوی مصاحبه‌ای/اعترافی از بیژن بنفشه‌خواه، هنرمند ایرانی، به همین عکس جعلی اشاره کرده و بنفشه‌خواه نیز درباره آن توضیح می‌دهد. نشریه مجاهد سال‌هاست منتشر نمی‌شود و آخرین شماره‌ی آن در سایت رسمی سازمان مجاهدین، مربوط به سال ۱۳۹۴ است.
مفقود شدن ۱۱ هزار تست کرونا؛ شایعه یا واقعیت؟
خبر گم‌شدن ۱۱ هزار تست کرونا در خوزستان، تبدیل به موضوعی جنجالی شده است. ماجرا از ویدئویی شروع شد که در شبکه استانی خوزستان پخش شد و در آن مجری از علوی، سرپرست مرکز بهداشت علوم پزشکی جندی شاپور می‌پرسد که آیا باید خبر مفقود شدن ۱۱ هزار نمونه تست کرونا را باور کنیم؟ علوی نیز در پاسخ این خبر را تکذیب نمی‌کند و اعلام می‌کند که ما خود در این زمینه مطالبه‌گر هستیم. پس از انتشار این خبر، فرهاد ابول‌نژادیان، رئیس دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز در شبکه خبر، این مساله را تکذیب کرد و گفت: «این موضوع از سوی معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی اهواز منتشر نشده بلکه سوال مجری صداو سیما بوده که از وی پرسیده است.» او تاکید کرد که این ادعای مجری صدا و سیمای خوزستان کاملا کذب است.
تکذیب پلیس کرونا
مسئولان این روزها در حوزه‌های مختلف مشغول تکذیب اخبارند. این هفته در فکت‌نامه به این موضوع پرداختیم که مجلس ایران اعلام کرد خبر مبنی بر قانون ازدواج اجباری، واقعیت ندارد و حالا نیروی انتظامی نیز اعلام کرده «پلیس کرونا» یک شایعه است و چنین نیروی در ناجا وجود ندارد. ششم اسفند ماه بود که حسین رحیمی، رئیس پلیس تهران از تشکیل قرارگاه ویژه پدافندی ویروس کرونا در ناجا خبر داد و گفت پلیس فتا «سه نفر» را که در تهران اقدام به ایجاد «رعب و وحشت» در مورد این ویروس کرده بودند، شناسایی و بازداشت کرده است.
