آیا جلسه پوتین با تکنیک پرده‌سبز فیلم‌برداری شده‌است؟

در شبکه‌های اجتماعی به‌خصوص توییتر، ویدیویی دست‌به‌دست می‌شود که مدعیست دیدار پوتین با مهمانداران هواپیمایی ایرفلوت روسیه جعلیست و برای ساخت این مصاحبه از پرده سبز (Chroma Key) استفاده شده‌است و در واقع هیچکس در نزدیکی پوتین ننشسته است.

کسانی که این ویدیو را منتشر می‌کنند مدعی هستند در تصویری که منتشر شده به نظر می رسد که دست پوتین از درون میکروفون عبور می‌کند، انگار میکروفون ناپدید می‌شود و دست به طور جادویی از آن عبور می‌کند.

حتی زیلنسکی، رئیس جمهوری اوکراین هم با این مساله شوخی کرده و در کنفرانس خبری، میکروفون را تکان می‌دهد که نشان دهد موقعیتی که در آن قرار دارد، جلوه ویژه سینمایی نیست.

این ویدیو نخستین بار روز ۵ مارس (شنبه ۱۴ اسفند) در شبکه اجتماعی ردیت منتشر شد.

اما دقایقی بعد از اینکه مسئولان سایت روی آن علامت «اطلاعات غلط» گذاشتند، از این شبکه اجتماعی حذف شد. منتها در همین فاصله در سایر شبکه‌های اجتماعی از جمله توییتر در حجم زیادی منتشر شده‌بود.

آیا جلسه پوتین با کروماکی فیلمبرداری شده‌است؟

روز ۵ مارس پس از توقف بسیاری از پروازهای هواپیمایی مسافری ایرفلوت روسیه، پوتین با مهمانداران این هواپیمایی دیداری داشته‌است. در تصاویر ویدئویی این جلسه، در لحظه‌ای که پوتین درباره عدم امکان ایجاد منطقه پرواز ممنوع بر فراز اوکراین صحبت می‌کند، ناگهان حرکت دست او جلوی میکروفون این تصور را ایجاد می‌کند که صحنه واقعی نیست.

زاویه دوربین طوری است که میکروفن صندلی سمت چپ پوتین، دقیقا جلوی صورت پوتین دیده می‌شود. برای همین این شبهه ایجاد می‌شود که میکروفون پوتین، متعلق به خانم نشسته در صندلی سمت راست او است. اما توجه به LED قرمز روی میکروفون و مقایسه آن با بقیه میکروفون‌ها نشان می‌دهد در آن لحظه که پوتین در حال صحبت است، میکروفون او هم روشن است که همان میکروفون سمت راستی است. در این تصویر زاویه دیگری از همان جلسه را می‌بینید.

مهم‌ترین شاهد برای این ادعا که این جلسه کروماکی است، لحظه عبور دست پوتین از درون میکروفون است:

اما این ادعا وقتی رد شد که نسخه‌های کیفیت بالای این تصاویر در یوتیوب منتشر شد که نشانی از عبور دست از داخل میکروفون نداشت. مقایسه ویدیو کم کیفیتی که منتشر شده با خروجی‌های با وضوح بالای این صحنه نشان دهنده یک پدیده بصری (Compression artifact) ناشی از نقص فنی در ویدیوهای دیجیتال است که به آن Generation loss می‌گویند.

چطور این تصور اشتباه به وجود می‌آید؟

پدیده Generation loss وقتی اتفاق می‌افتد که نسخه‌های یک سند ویدیویی با کاهش کیفیت و چندین‌بار کپی شدن، بخشی از داده‌ها را از دست می‌دهند. در نتیجه، سیگنال ویدیو خراب می‌شود و تصویر در آخرین کپی‌ها تقریبا غیرقابل تشخیص می‌شود. در زمان ویدیوهای آنالوگ، نرخ Generation loss بسیار بالا بود. برای مثال در تصویر زیر ۲۰ بار کپی یک ویدیو VHS را می‌بینید.

کپی و ارسال پیاپی فایل‌های ویدیویی دیجیتال با استفاده از پیام‌رسان‌ها، هم نرخ Generation loss بالاتری نسبت به کپی معمولی فایل دارد:

در فشرده‌سازی فایل‌های دیجیتال پدیده Generation loss منجر به درهم آمیختگی پیکسل‌های نزدیک یا اعوجاج در صدا می‌شود که Compression artifact یا «صدای پشه» نام دارد. این پدیده برای فایل‌هایی که با تکنیک «تبدیل کسینوسی گسسته» (DTS) فشرده می‌شوند مانند mp3، jpeg و mpeg اتفاق می‌افتد. فرمت‌هایی مانند png و flac برای این ابداع شدند که جلوی این ایراد اساسی jpg را بگیرند.

اتفاقات مشابهی برای دونالد ترامپ (اکتبر ۲۰۲۰) و جو بایدن (مارس ۲۰۲۱) افتاده‌بود که در آن زمان‌ها هم عده‌ای مدعی شدند این دو از کروماکی استفاده کرده‌اند که با راستی‌آزمایی رد شد.

تکنیک کروماکی (Chroma key) یا به فارسی «برش فام» که به پرده سبز یا پرده آبی هم شهرت دارد، برای روی هم قرار دادن چند ویدیو در یک ویدیو است. در این تکنیک ابتدا از افراد یا اشیا تصاویری جلوی پرده‌ای معمولا سبز یا آبی گرفته می‌شود زیرا این رنگ‌ها بیشترین تضاد را با رنگ پوست انسان دارند سپس با استفاده از تکنیک‌های دیگر یا کامپیوتر، تصاویر و پس‌زمینه ادغام می‌شوند.

در شبکه‌های اجتماعی به‌خصوص توییتر تصویری دست‌به‌دست می‌شود که مدعیست دیدار پوتین با مهمانداران هواپیمایی ایرفلوت روسیه جعلیست و برای ساخت این مصاحبه از پرده سبز (Chroma Key) استفاده شده‌است و در واقع هیچکس در نزدیکی پوتین ننشسته است.

این ادعا نادرست است. تصویر کم کیفیتی که نشان می‌دهد دست پوتین از داخل میکروفون رد می‌شود، پس از انتشار تصویر با وضوح بالا، از شبکه اجتماعی ردیت که نخستین‌بار آنجا مطرح شد حذف شده‌است. این یک پدیده بصری (Compression artifact) ناشی از نقص فنی در ویدیوهای دیجیتال است که به آن Generation loss می‌گویند. 

بنابراین فکت‌نامه به این ادعا که جلسه پوتین با پرده سبز فیلم‌برداری شده‌است، نشان «نادرست» می‌دهد.