آیا مساله اصلی مردم فضای مجازی و سیاست خارجی نیست؟

علی خامنه‌ای رهبر جمهوری اسلامی ایران مدعی است‌ «مساله اصلی مردم فضای مجازی و سیاست خارجی نیست، بیکاری و معیشت است.»

رهبر جمهوری اسلامی ایران روز ششم خرداد ۱۴۰۰ در ارتباط تصویری با مجلس گفته است: 

«من شنیدم گفته شده که نامزدها در مناظرات و در گفتگوها نظر خودشان را در باب فضای مجازی بگویند یا در باب سیاست خارجی بگویند؛ نه آقا، مساله اصلی مردم فضای مجازی و سیاست خارجی و ارتباط با این دولت و آن دولت نیست؛ مساله اصلی مردم چیزهای دیگر است؛ مساله اصلی مردم بیکاری جوان‌ها است، مساله اصلی مردم معیشت طبقات ضعیف جامعه است، مساله اصلی مردم مافیای وارداتی است که کمر تولید داخلی را می‌شکند، مساله اصلی مردم سیاست‌های غلطی است که فلان جوان مبتکر را که می‌‌تواند کار انجام دهد مایوس می‌‌کند.»

آنچه گفته شده ممکن است برداشت یا نظر شخصی آقای خامنه‌ای باشد، اما رهبر جمهوری اسلامی در سخنان خود این نظر شخصی را در قالب یک فکت بیان می‌کند و خواستار پرهیز نامزدها از طرح مسائل فضای مجازی و سیاست خارجی می‌شود. 

اما آیا فکتی در تایید این نظر وجود دارد؟ 

تا آنجایی که ما گشتیم نظرسنجی معتبر و جامعی پیدا نکردیم که در آن مسائل و اولویت‌های مردم ایران دسته‌بندی شده بود. 

برخی نظرسنجی‌های به طور پراکنده و در موضوعات خاص درباره دغدغه‌های مردم سوال کرده‌اند. به عنوان مثال می‌توان به یک نمونه نظرسنجی‌ مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران (ایسپا) درباره انتخابات ۱۴۰۰ اشاره کرد. در تاریخ ۲۵ تا ۲۸ بهمن ۱۳۹۹ به صورت تلفنی در یک جامعه آماری ۱۵۸۳ نفری انجام شده است. 

نتایج این نظرسنجی نشان می‌دهد ۲۰ درصد شرکت‌کنندگان «بهبود روابط با کشورهای خارجی» و ۱۰/۷ درصد «امنیت در برابر تهاجم خارجی»‌ را به عنوان «اولویت کاری دولت آینده» معرفی کرده‌اند. به عبارتی بر خلاف نظر آقای خامنه‌ای همچنان «سیاست خارجی» جزو اولویت‌های مردم قرار دارد، اما اینکه مردم ایران تا چه اندازه مشکلات اقتصادی و معیشتی را ارجح بر بحران «سیاست خارجی» می‌دانند مشخص نیست.

این در حالی است که بر اساس فکت‌ها و شواهد و قرائن تحریم‌های خارجی عامل تعیین‌کننده در شکل‌گیری و تشدید بحران اقتصادی در ایران بوده‌اند.

فکت‌نامه چندی پیش در یک گزارش درستی‌سنجی به ارتباط و همزمانی تحریم‌ها با بحرانی شدن شاخص‌های تورم، نقدینگی، رشد اقتصادی، قیمت ارز، تولید نفت پرداخته است. 

با این اوصاف حل و فصل بحران «سیاست خارجی» بخشی از تلاش برای مهار «بحران اقتصادی»‌ است.

بیشتر بخوانید: آیا ۷۰ درصد تورم به دلیل ناتوانی دولت است و ربطی به تحریم ندارد؟

علاوه بر این اسناد و شواهدی وجود دارد که ثابت می‌کند توسعه زیرساخت اینترنت و آزادی فضای مجازی نیز می‌تواند نقش موثری در بهبود شاخص‌های داشته باشد.

بر اساس برآوردها سهم اقتصاد دیجیتال از تولید ناخالص داخلی، در حال حاضر به نزدیک ۷ درصد رسیده است. این نسبت بزرگ و قابل توجهی است. برای اینکه مقیاسی از بزرگی آن داشته باشیم کافی است به این اشاره کنیم که طبق داده‌های بانک مرکزی در سال ۱۳۹۶ (در شرایط نسبتا عادی اقتصادی) سهم گروه کشاورزی از کل تولید ناخالص داخلی ۶/۵۷ درصد و سهم بخش ساختمان ۴/۴ درصد بوده است. 

بیشتر بخوانید: اقتصاد، معیشت و توسعه پهن‌باند

با این اوصاف فکت‌نامه ضمن تاکید بر اینکه هیچ سندی در تایید نظر آقای خامنه‌ای درباره «اولویت‌ها» و «مسائل اصلی» وجود ندارد، این ادعا را که «مساله اصلی مردم فضای مجازی و سیاست خارجی نیست، بیکاری و معیشت است» اساسا «گمراه‌کننده» می‌داند. 

بله، شاخص‌های کلان نشان می‌دهند وضعیت اقتصاد و معیشت مردم ایران به‌شدت بحرانی است، اما بحران اقتصاد و معیشت در ایران بی‌ارتباط با «سیاست خارجی» و «فضای مجازی» نیست، 

علاوه بر این شواهد و قرائن محکمی وجود دارد که نشان می‌دهد بر خلاف آنچه گفته شده «سیاست خارجی» و وضعیت «فضای مجازی» جزو مسائل و دغدغه‌های مردم ایران است.