هادی کسایی‌زاده
روزنامه‌نگار
هزینه یارانه نان مهاجران افغان ۳۲ هزار میلیارد تومان است؛ معادل بودجه پنج وزارتخانه، خرید ۱۱۰۰ اتوبوس، خرید ۶ بالگرد و ساخت ۱۰ هزار کلاس درس.
نادرست
ادعای نادرست درباره یارانه نان مهاجران افغانستانی
اگر وقت ندارید …
- هادی کسایی‌زاده می‌گوید: «هزینه یارانه نان مهاجران افغان ۳۲ هزار میلیارد تومان است که با آن می‌توان بودجه پنج وزارتخانه را تامین کرد، ۱۱۰۰ اتوبوس نو خرید، ۱۰ هزار کلاس ساخت، ۶ بالگرد امدادی خرید.»
- صرف‌نظر از محتوای صحبت‌ها، اعداد و ارقامی که که در این ویدئو گفته شده غلط هستند.
۱- کل یارانه آرد و نان (خرید تضمینی گندم) در سال ۱۴۰۴، ۲۵۰ میلیارد تومان است که با احتساب نسبت جمعیتی مهاجران افغانستانی سهم آنها حدود ۱۵ هزار میلیارد تومان می‌شود.
طبق آخرین آمار موجود جمعیت مهاجران افغانستانی در حال حاضر کمتر از ۵ میلیون نفر است، اما اگر آمار ۸ میلیون را هم بپذیریم باز هم نسبت یارانه نان برای مهاجران ۲۵ هزار میلیارد تومان می‌شود، نه ۳۲ هزار میلیارد.
۲- مجموع بودجه پنج وزارتخانه دولتی که کمترین بودجه را در سال ۱۴۰۴ دارند ۳۳ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان است. این البته صرفا رقم اعتبارات ردیف‌های اصلی این وزارتخانه‌ها است.
۳- در حال حاضر شهرداری‌ها برای خرید هر دستگاه اتوبوس حدود ۱۰ میلیارد تومان هزینه می‌کنند، یعنی هزینه خرید ۱۱۰۰ اتوبوس حدود ۱۱ هزار میلیارد تومان است، نه ۳۲ هزار میلیارد.
۴- با در نظر گرفته ارقام اعلام شده از سوی سازمان نوسازی مدارس هزینه ساخت ۱۰ هزار کلاس درس حدود ۴۰ هزار میلیارد تومان است.
۵- با احتساب رقم قراردادهای پیشین ایران و روسیه، هزینه خرید ۶ بالگرد بزرگ تخصصی از روسیه حدود ۲۰۰ میلیون دلار می‌شود که احتساب قیمت مرکز مبادله ارز و طلا معادل ۱۴ هزار میلیارد تومان است.
هادی کسایی‌زاده، روزنامه‌نگار منتقد حضور مهاجران افغان در ایران روز ۱۳ آبان در شبکه‌های اجتماعی گفته است:
«ایران سالانه ۳۲ هزار میلیارد تومان یارانه نان برای افغانی‌ها می‌دهد. فقط برای نان. این به اندازه بودجه پنج وزارتخانه جمهوری اسلامی است. اگر ما این یارانه‌ها را به افغانی‌ها ندهیم، اگر ۸ میلیون افغانی از ایران اخراج بشوند که باید بشوند، با پول یارانه نانی که ۷، ۸ میلیون افغانی می‌خورند، ما می‌توانیم ۱۱۰۰ اتوبوس بخریم. سالانه ۱۰ هزار کلاس درس بسازیم و ۶ بالگرد امدادی بخریم.»
اولین بار نیست که بحث سهم مهاجران افغانستانی از یارانه‌ها و یارانه نان در ایران خبرساز می‌شود. فکت‌نامه پیش‌تر در تیر ماه ۱۴۰۴ ادعای مشابهی را از سایت اقتصادآنلاین بررسی کرده بود.
از آقای کسایی‌زاده درباره منبع گفته‌هایش سوال کردیم که در پاسخ به سوال ما به به صحبت‌های رئیس کارگروه آرد و نان ارجاع داد که در اردیبهشت ۱۴۰۴ در مصاحبه‌ای گفته بود: «سالانه ۲۵۰ همت یارانه به حوزه آرد و نان اختصاص می یابد که پرداخت مابه التفاوت قیمت نان یارانه با آزادپز را همین رقم پوشش می دهد.»
از او پرسیدیم رقم ۳۲ هزار میلیارد تومان یارانه نان، قیمت اتوبوس، هزینه ساخت مدرسه و همین‌طور قیمت خرید بالگردهای امدادی را چگونه محاسبه کرده است که در پاسخ به سوال ما نوشت:
«۲۵۰ هزار میلیارد را اگر تقسیم بر ۸۰ میلیون ایرانی کنیم سهم هر ایرانی سالانه ۳ میلیون و ۱۲۵ هزار تومان می‌شود. حالا اگر این عدد را در ۸ میلیون افغانی ضرب کن، می‌شود ۲۸ هزار میلیارد تومان. این عدد برای سال ۱۴۰۳ است. امسال بیشتر شده است. قیمت بالگرد و کلاس درس و غیره هم در سایت‌ها قابل دسترسی است.»
لازم به توضیح است بر اساس آخرین برآوردهای جمعیتی مرکز آمار جمعیت ایران در حال حاضر ۸۶ میلیون و ۵۵۰ هزار نفر است نه ۸۰ میلیون. همچنین بر اساس آخرین آمار موجود جمعیت مهاجران کمتر از پنج میلیون نفر است.
از طرف دیگر مبلغ ۲۵۰ هزار میلیارد تومان یارانه آرد و نان برای امسال است، نه ۱۴۰۳. هم تاریخ مصاحبه رئیس کارگروه آرد و نان برای امسال است و هم در قانون بودجه ۱۴۰۴ رقم یارانه آرد و نان (خرید تضمینی گندم) ۲۵۰ هزار میلیارد تومان در نظر گرفته شده است. (صفحه ۱۸۵ فایل قانون بودجه ۱۴۰۴)
با این حساب نسبت یارانه نان با احتساب جمعیت ۵ میلیون نفر حدود ۱۵ هزار میلیارد تومان می‌شود. حتی اگر آمار ۸ میلیون مهاجر را هم بپذیریم باز هم نسبت یارانه نان کمتر از ۲۵ هزار میلیارد تومان می‌شود که اختلاف قابل توجهی با ۳۲ هزار میلیارد تومان دارد.
اما باید دید بقیه اعداد و ارقام چگونه محاسبه شده‌اند.
آیا یارانه نان مهاجران افغانستانی از بودجه پنج وزارتخانه بیشتر است؟
برای پاسخ به این سوال کافی است اعتبارات پنج وزارتخانه دولتی را که کمتر از همه بودجه می‌گیرند، با هم جمع کنیم. بر اساس اطلاعات مندرج در جدول شماره ۷-ب قانون بودجه سال ۱۴۰۴ مجموع اعتبارات ردیف‌های اصلی وزارتخانه‌های نفت (۵۷۲ میلیارد تومان)، دادگستری (۴۸۶۴ میلیارد تومان)، وزارت امور خارجه (۶۰۱۴ میلیارد تومان)، وزارت میراث فرهنگی و گردشگری (۷۹۴۸ میلیارد تومان) و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی (۱۴۱۳۲ میلیارد تومان) برابر با ۳۳ هزار و ۵۳۱ میلیارد تومان است که حتی از ۳۲ هزار میلیارد تومان هم بیشتر است.
لازم به ذکر است این صرفا اعتبارات ردیف‌های اصلی این وزارتخانه‌ها است و لزوما همه منابع مالی نیست که برای این نهادها در نظر گرفته می‌شود. مثلا در بودجه وزارت نفت، منابع درآمدی و هزینه‌های شرکت‌های ملی نفت و گاز در نظر گرفته نشده، یا در بودجه وزارت دادگستری هزینه‌های اصلی نهادهای قضایی از ردیف‌های دیگری تامین می‌شود.
هزینه خرید ۱۱۰۰ اتوبوس چقدر است؟
آقای کسایی‌زاده می‌گوید با ۳۲ هزار میلیارد تومان می‌شود ۱۱۰۰ اتوبوس خرید. این طور نیست.
ما دسترسی به قیمت روز اتوبوس در ایران نداریم، اما بر اساس خبری که روز ۱۲ آبان ۱۴۰۴ در خبرگزاری جمهوری اسلامی منتشر شده شورای شهر قم مبلغ ۵۱۲ میلیارد تومان برای خرید ۵۰ دستگاه اتوبوس دیزلی در نظر گرفته است. به عبارتی هزینه خرید هر دستگاه اتوبوس برای شهرداری قم ۱۰ میلیارد و ۲۴۰ میلیون تومان است. اگر همین قیمت را در ۱۱۰ اتوبوس ضرب کنیم نتیجه ۱۱ هزار و ۲۶۴ میلیارد تومان می‌شود تفاوت قابل ملاحظه‌ای حتی با ۳۲ هزار میلیارد تومان گفته شده دارد.
هزینه ساخت ۱۰ هزار کلاس درس چقدر است؟
آقای کسایی‌زاده می‌گوید با ۳۲ هزار میلیارد تومان می‌شود ۱۰ هزار کلاس درس ساخت. حساب کتاب این مقایسه نیز ایراد دارد.
به گفته مدیرکل سازمان نوسازی مدارس در خرداد ۱۴۰۴ هزینه ساخت یک مدرسه در استان تهران بین ۱۵ تا ۴۰ میلیارد تومان است. قاعدتا این هزینه در استان‌های دیگر کمتر است، اما اگر فرض کنیم متوسط قیمت ساخت هر مدرسه ۲۰ میلیارد تومان و تعداد کلاس‌های درس هر مدرسه ۵ کلاس باشد، ساخت ۱۰ هزار کلاس درس، حدود ۴۰ هزار میلیارد تومان پول نیاز دارد.
هزینه خرید ۶ بالگرد امدادی چقدر است؟
آقای کسایی‌زاده می‌گوید با ۳۲ هزار میلیارد تومان می‌شود ۶ بالگرد امدادی خرید. این هم درست نیست.
رئیس سازمان امداد و نجات جمعیت هلال احمر، خرداد پارسال ۱۴۰۳ از قرارداد ۵۰۰ میلیون دلاری ایران برای خرید ۱۵ بالگردی بزرگ تخصصی به اضافه ۶ بالگرد کوچک پشتیبان از روسیه خبر داد. اگر همین قیمت را مبنا قرار دهیم هزینه خرید ۶ بالگرد حدود ۲۰۰ میلیون دلار خواهد شد. این رقم با احتساب متوسط نرخ دلار مرکز مبادله ارز و طلا حدود ۱۴ هزار میلیارد تومان و با احتساب متوسط نرخ دلار بازار آزاد حدود ۲۰ هزار میلیارد می‌شود که با رقم ۳۲ هزار میلیارد تومان گفته شده اختلاف قابل ملاحظه‌ای دارد.
جمع‌بندی
هادی کسایی‌زاده، روزنامه‌نگار منتقد حضور مهاجران افغانستانی در ایران، به تازگی در ویدئویی گفته است: «هزینه یارانه نان مهاجران افغان ۳۲ هزار میلیارد تومان است که با آن می‌توان بودجه پنج وزارتخانه را تامین کرد، ۱۱۰۰ اتوبوس نو خریداری کرد، ۱۰ هزار کلاس درس ساخت، ۶ بالگرد امدادی خرید.»
صرف‌نظر از محتوای صحبت‌ها، اعداد و ارقامی که که در این ویدئو گفته شده علط هستند.
۱- کل یارانه آرد و نان (خرید تضمینی گندم) در سال ۱۴۰۴، مبلغ ۲۵۰ میلیارد تومان است که با احتساب نسبت جمعیتی مهاجران افغانستانی سهم آنها حدود ۱۵ هزار میلیارد تومان می‌شود. طبق آخرین آمار موجود جمعیت مهاجران افغانستانی در حال حاضر کمتر از ۵ میلیون نفر است، اما اگر آمار ۸ میلیون را هم بپذیریم باز هم نسبت یارانه نان مهاجران افغانستانی ۲۵ هزار میلیارد تومان می‌شود، نه ۳۲ هزار میلیارد.
۲- مجموع بودجه پنج وزارتخانه دولتی که کمترین بودجه را در سال ۱۴۰۴ دارند ۳۳ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان است. این البته صرفا رقم اعتبارات ردیف‌های اصلی این وزارتخانه‌ها است.
۳- در حال حاضر شهرداری‌ها برای خرید هر دستگاه اتوبوس حدود ۱۰ میلیارد تومان هزینه می‌کنند، یعنی هزینه خرید ۱۱۰۰ اتوبوس حدود ۱۱ هزار میلیارد تومان است، نه ۳۲ هزار میلیارد.
۴- با در نظر گرفته ارقام اعلام شده از سوی سازمان نوسازی مدارس هزینه ساخت ۱۰ هزار کلاس درس حدود ۴۰ هزار میلیارد تومان است.
۵- سال گذشته هلال احمر ایران از قرارداد ۵۰۰ میلیون دلاری با روسیه برای خرید ۱۵ بالگرد بزرگ امدادی به همراه ۶ بالگرد کوچک پشتیبان خبر دادند. با احتساب همین قسمت هزینه خرید ۶ بالگرد بزرگ تخصصی حدود ۲۰۰ میلیون دلار می‌شود که احتساب متوسط نرخ دلار مرکز مبادله ارز و طلا معادل ۱۴ هزار میلیارد تومان و با احتساب متوسط نرخ دلار بازار آزاد معادل ۲۰ هزار میلیارد تومان است.
با این اوصاف فکت‌نامه به این ادعا که «هزینه یارانه نان مهاجران افغان ۳۲ هزار میلیارد تومان است که با آن می‌توان بودجه پنج وزارتخانه را تامین کرد» نشان نادرست می‌دهد.
