ادعای نادرست در مورد تغذیه نوزادان و کودکان زیر دو سال

ویدیویی در شبکه‌های اجتماعی منتشر شده که در آن زنی در حال سخنرانی است و درباره اینکه نباید به نوزادان غذا داد، حرف می‌زند. عنوان ویدیو این است: «هیچ وقت به نوزادت غذا نده». زن در ابتدای ویدیو تاکید می‌کند که تا ۲۰۰ سال پیش به نوزادان تا دو سالگی غذا نمی‌دادند و تاکید می‌کند که مشکلات دل و روده بزرگسالان به دلیل نشاسته‌هایی است که در کودکی خوردند. در ادامه درباره مادری که درباره تغذیه نوزادش با او در تماس بود توضیح داد و تاکید کرد که خودش به فرزندش تا سه سالگی شیر داده.

اما آیا این ادعاها درست است؟ نباید به نوزادان تا دو سالگی غذا داد؟ آیا تا ۲۰۰ سال پیش به نوزادان تا دو سالگی غذا نمی‌دادند؟ آیا مشکلات دل و روده بزرگسالان به دلیل نشاسته‌هایی است که در کودکی خوردند؟

زنی که در حال سخنرانی است باربارا اونیل یک چهره جنجالی در دنیای سلامت است. اونیل پزشک نیست و یک سخنران و مروج سبک «زندگی طبیعی» استرالیایی است. او به خاطر اظهاراتش در مورد طب جایگزین و «درمان‌های طبیعی»، از طریق شبکه‌های اجتماعی مانند تیک‌تاک و اینستاگرام، به شهرت جهانی رسیده. او خود را «مربی سلامت» معرفی می‌کند و کسب و کار وسیعی از فروش محصولات «طبیعی» تا برگزاری دوره‌های سلامت به راه انداخته. اونیل ادعاهای خطرناکی در حوزه‌های متعدد دارد از جمله اینکه سرطان نوعی قارچ است و می‌توان آن را با جوش شیرین (بی‌کربنات سدیم) درمان کرد. او حتی اظهار کرده که پزشکی با تزریق جوش شیرین، ۹۰٪ بیماران سرطانی را شفا داده است. ما پیش از این ادعای او درباره خطرناک بودن ماموگرافی، تست پاپ اسمیر و بیوپسی را درستی‌سنجی کرده و به آن نشان نادرست داده بودیم.

ادعاهای او در مورد تغذیه نوزادان هم غیرعلمی و غیر دقیق است.

آیا نباید به نوزادان تا دو سال غذا داد؟

طبق توصیه‌ مایو کلینیک و سازمان بهداشت جهانی، نباید قبل از حدود شش ماهگی به نوزاد غذاهای جامد داد، ولی بعد از آن می‌توان به تدریج غذاها را وارد رژیم‌ غذایی آنان کرد. توصیه‌ این است که از شش ماهگی غذاهای کمکی شروع شود و تا دو سالگی یا بیشتر همراه با شیر مادر ادامه یابد.

بر اساس توصیه‌های مایوکلینیک قبل از حدود چهار ماهگی توصیه نمی‌شود به کودک غذاهای جامد داده شود، مگر اینکه پزشک مخصوص کودک تأیید کند. در واقع باید منتظر علائم آمادگی نوزاد ماند؛ مثلاً اینکه بتواند سر و گردن خود را کنترل کند، با کمک یا بدون کمک بنشیند، به غذا علاقه نشان دهد، توانایی بلعیدن غذاهای نرم یا پوره‌شده را پیدا کند و مواردی از این دست.

غذاهای اولیه باید نرم، ساده و یک ماده‌ای باشند (مثلاً یک نوع میوه یا سبزی پوره‌شده) تا هم دستگاه گوارش نوزاد راحت‌تر تحمل کند و هم احتمال واکنش حساسیتی کاهش یابد.

همچنین مایو کلینیک توصیه می‌کند برخی غذاها و نوشیدنی‌ها نباید قبل از سن معینی داده شوند، مثلاً عسل، شیر گاو خالص یا غذاهای غیرپاستوریزه قبل از ۱۲ ماهگی ممکن است خطراتی داشته باشد. سازمان بهداشت جهانی می‌گوید بعد از ۱۲ ماهگی، بچه‌ها غالباً می‌توانند انواع غذاهایی را که خانواده می‌خورند، با توجه به نیاز به غذاهای مغذی‌تر، مصرف کنند.

آیا تا ۲۰۰ سال پیش به نوزادان تا دو سالگی غذا نمی‌دادند؟

این ادعا هم کاملاً نادرست است. در تمام طول تاریخ، از دوران باستان تا ۲۰۰ سال پیش و بعد از آن، نوزادان علاوه بر شیر مادر (یا دایه)، از چند ماهگی شروع به خوردن غذاهای کمکی نرم می‌کردند.

مطالعات نشان می‌دهد یکی از وسایل تغذیه‌ای که از قرن شانزدهم تا هجدهم در اروپا استفاده می‌شد، «پاپ بوت» (pap boat) بود. این وسیله برای خوراندن «پاپ» و «پانادا» به نوزادان به کار می‌رفت. «پاپ» شامل تکه‌های نان خیسانده‌شده در آب یا شیر بود و «پانادا» از غلات پخته‌شده در آبگوشت تشکیل می‌شد. هر دو ماده به‌عنوان مکمل شیر حیوانی استفاده می‌شدند، به‌ویژه زمانی که نوزاد علائم ناتوانی در رشد را نشان می‌داد.

مطالعه‌ای دیگر در ایتالیا با تحلیل ترکیبی شواهد ایزوتوپی، پاتولوژی دندان و منابع تاریخی، شیوه‌های تغذیه نوزادان و کودکان در دوره روم باستان (قرن ۱ تا ۳ میلادی) را بررسی کرد. نتایج نشان می‌دهد غذای کمکی از پایان سال اول آغاز می‌شد و از شیر گرفتن کامل تا حدود ۲ تا ۲.۵ سالگی انجام می‌گرفت. بررسی دندان‌های شیری ۷۸ کودک نیز نشان داده که آن‌ها از سنین پایین غذاهای مکمل دریافت می‌کردند که بر سلامت دندان‌هایشان تاثیر داشته است.

مطالعه دیگری روی کودکانی در یک قبرستان در مصر هم نشان می‌دهد که تغذیه کودک با غذاهای مکمل از حدود شش ماهگی آغاز می شد و فرآیند از شیر گرفتن تا ۳ سالگی ادامه داشت.

آیا اگر به کودکان نشاسته بدهیم مشکلات گوارشی پیدا می‌کنند؟

نشاسته نوعی کربوهیدرات پیچیده است که در غذاهایی مانند: برنج، نان، سیب‌زمینی، غلات، ماکارونی، ذرت وجود دارد.

یک مقاله مروری در سال ۲۰۱۷ به بررسی هضم نشاسته‌های مکمل غذایی در کودکان خردسال پرداخت. غذاهای نشاسته‌ای ممکن است به صورت نپخته (مانند سالاد میوه یا سبزیجات) یا پخته (مانند پوره سیب‌زمینی) و در دو شکل گرانولی (نامحلول) یا ژلاتینه‌شده (محلول) مصرف شوند. بر اساس این تحقیق کودکان خردسال به طور کلی توانایی هضم غذاهای نشاسته‌ای و جذب گلوکز غذایی را دارند. در میان منابع مختلف نشاسته، مالتودکسترین برنج به دلیل ویژگی‌های ساختاری خاص خود، بیشترین قابلیت هضم را دارد.

تحقیقاتی هم وجود دارند که به صورت جزیی‌تر نشان می‌دهد بر اساس فیزیولوژی تکاملی تولید آمیلاز پانکراسی، هضم نشاسته در نوزادان کم‌سن در مقایسه با نوزادان بزرگ‌تر و نوپایان کمتر است. فعالیت آلفا-آمیلاز ( آنزیمی است که کربوهیدرات‌های پیچیده مانند نشاسته و گلیکوژن را به قندهای ساده‌تر مانند مالتوز و گلوکز تجزیه می‌کند) از مقادیر پایین در زمان تولد افزایش یافت و تا حدود دو سوم سطح فعالیت بزرگسالان در سن سه ماهگی می‌رسد. مصرف زودهنگام غذاهای حاوی نشاسته پیش از سه ماهگی، احتمالاً در برخی نوزادان به هیدرولیز ناکافی نشاسته منجر می‌شود. در نهایت اینکه هضم نشاسته بستگی به میزان بلوغ آنزیم‌ها در بدن کودک و نحوه آماده‌سازی غذا (پخته‌شده، له‌شده، پوره‌شده و غیره) دارد.

بنابراین در سن کمتر از شش ماه نوزادان ممکن است هنوز آنزیم آمیلاز کافی برای هضم نشاسته ندارند، نشاسته هضم‌نشده ممکن است باعث نفخ، گاز، یا اسهال شود. همچنین نشاسته خام (مثل آرد خام یا سیب‌زمینی نپخته) سخت‌تر هضم می‌شود و ممکن است موجب دل‌درد یا نفخ شود.

برخی از کودکان ممکن است به گلوتن موجود در گندم (در نشاسته نان یا ماکارونی) حساسیت داشته باشند (بیماری سلیاک) و بهتر است از آن استفاده نکنند. بنابراین در کودکان با مشکلات گوارشی خاص یا نارسایی‌های آنزیمی ممکن است نشاسته باعث علائمی شود. این وضعیت برای بزرگسالان مبتلا به این بیماری هم صدق می‌کند.

با وجود با توجه به راهنمایی تغذیه‌ای سازمان جهانی بهداشت و مایوکلینیک غذاهای کمکی که از شش ماهگی شروع می‌شوند شامل غذاهای نشاسته‌ای مانند غلات، ریشه‌ها هم هستند. بنابراین به غیر از موارد استثنایی که به آن اشاره کردیم به نظر می‌رسد که خوردن نشاسته برای کودکان بالای شش ماه امن است.

از این رو فکت‌نامه به این ادعا که نباید به نوزاد قبل از دوسالگی غذا داد نشان نادرست می‌دهد.