ادعای نادرست درباره مضر بودن ماموگرافی، تست پاپ اسمیر و انجام بیوپسی

در شبکه‌های اجتماعی فارسی ویدیویی از زنی به نام باربارا اونیل در سطحی وسیع منتشر شده است که می‌گوید ماموگرافی، تست پاپ اسمیر و انجام بیوپسی مضر است. او می‌گوید:

«خواهش می‌کنم پاپ اسمیر انجام ندهید، چون هر بار که شما پاپ اسمیر انجام می‌دهید، به دهانه رحم آسیب می‌زند و لطفا عمل بیوپسی انجام ندهید، بیوپسی آسیب خیلی بیشتری وارد می‌کند».

از او سوال می‌شود که درباره ماموگرافی چه؟ آیا از سرطان سینه جلوگیری می‌کند؟

او پاسخ می‌دهد:

«اجازه بدهید ماموگرافی را برای شما شرح بدهم، خانم تاپش رو درمیاره، انگار که در بزرگراهی دراز میکشه و تریلی از روی سینه‌اش عبور میکنه. این دقیقا چیزی است که در مامو گرافی اتفاق می‌افتد در حالی که سینه بین صفحات له می‌شود، امواج رادیویی از آن عبور می‌کند و سبب آسیب بیشتر می‌شود».

باربارا اونیل کیست؟ آیا این اظهارات درست است؟ و انجام این کارها که آزمایش‌های تشخیصی سرطان بالاخص در زنان است برای آنان مضر است؟

باربارا اونیل کیست؟

باربارا اونیل یک چهره جنجالی در دنیای سلامت است. او مدرک پزشکی ندارد و یک سخنران و مروج سبک «زندگی طبیعی» اهل استرالیا است که به خاطر اظهاراتش در مورد طب جایگزین و «درمان‌های طبیعی»، از طریق شبکه‌های اجتماعی مانند تیک‌تاک و اینستاگرام، به شهرت جهانی رسیده. او خود را «مربی سلامت» معرفی می‌کند و کسب و کار وسیعی از فروش محصولات «طبیعی» تا برگزاری دوره‌های سلامت به راه انداخته.

اونیل ادعاهای خطرناکی در حوزه‌های متعدد دارد از جمله اینکه سرطان نوعی قارچ است و می‌توان آن را با جوش شیرین (بی‌کربنات سدیم) درمان کرد. او حتی اظهار کرده که پزشکی با تزریق جوش شیرین، ۹۰٪ بیماران سرطانی را شفا داده است. ما پیش از این فکت‌چک مفصلی درباره سرطان و اظهارات نادرست و خطرناکی از این دست منتشر کردیم و این ادعاها را رد کردیم.

او همچنین توصیه‌هایی بحث‌برانگیز درباره تغذیه نوزادان (مثل مصرف شیر بز خام یا مخلوط بادام و خرما) ارائه کرده که از نظر کارشناسان کاملاً خطرناک تلقی می‌شوند.باربارا اونیل سال‌هاست به دلیل انتشار اطلاعات نادرست و خطرناک، از فعالیت در حوزه سلامت در کشور خودش، استرالیا، ممنوع شد. در سال ۲۰۱۹، کمیسیون رسیدگی به شکایات حوزه سلامت (HCCC) در ایالت نیو ساوت ولز استرالیا، پس از تحقیقات گسترده، اعلام کرد که باربارا اونیل «امنیت و سلامت جامعه را به خطر می‌اندازد» این کمیسیون دریافت که او بدون داشتن صلاحیت پزشکی، توصیه‌های درمانی خطرناک و بدون پشتوانه علمی ارائه می‌دهد، بیماران را از دنبال کردن درمان‌های پزشکی رایج منصرف می‌کند و ادعاهای نادرستی را ترویج می‌دهد. در نتیجه، این کمیسیون او را به طور مادام‌العمر از ارائه هرگونه خدمات بهداشتی (چه به صورت پولی و چه رایگان) و آموزش‌های مرتبط در استرالیا ممنوع کرد.با وجود ممنوعیت در استرالیا، او همچنان در سطح جهانی در سمینارها و کارگاه‌های آموزشی در کشورهای دیگر مانند آمریکا، بریتانیا و ایرلند فعال است.بررسی ادعاهای اونیل درباره غربالگری‌های تشخیصی سرطانماموگرافی:اونیل می‌گوید فشرده‌سازی پستان در حین ماموگرافی می‌تواند باعث «پاره شدن» تومور و گسترش سلول‌های سرطانی در بدن شود. او همچنین میزان اشعه ایکس در ماموگرافی را خطرناک می‌داند.ما پیش از این در فکت‌چک دیگری ادعاهای مطرح شده درباره خطرناک بودن ماموگرافی برای زنان را بررسی کردیم و نشان دادیم که این اظهارات نادرست و غیر علمی است.

ماموگرافی نوعی تصویربرداری با اشعه ایکس با دوز پایین است که برای تشخیص زودهنگام سرطان سینه در زنان استفاده می‌شود. این آزمایش معمولاً از سن ۴۰ یا ۵۰ سالگی به‌صورت دوره‌ای (معمولاً هر ۱ یا ۲ سال یک‌بار) انجام می‌شود.اونیل دو ایراد به ماموگرافی وارد کرده، یکی تابش اشعه ایکس و دیگری فشار زیادی که به سینه در زمان ماموگرافی وارد می‌شود.

• در مورد خطر تابش اشعه، دز تابش در ماموگرافی بسیار پایین است یک ماموگرافی ۲ بعدی معمولاً حدود ۰.۴ تا ۰.۵ میلی‌سیورت (mSv) اشعه دارد (سیورت واحد اندازه‌گیری دوز تابش دریافتی بدن است) که در نوع سه‌بعدی (توموسنتز) به ۰.۵ تا یک mSv می‌رسد. این مقدار مشابه چند ماه پرتوافشانی محیطی طبیعی است. سازمان‌های معتبر، ماموگرافی را در زمره روش‌های بسیار ایمن به‌شمار می‌آید و مقدار تابش آن در حدی کم است که نگرانی جدی ایجاد نمی‌کند. برای مقایسه، یک فرد ساکن ایالات متحده به طور میانگین سالانه حدود ۳ میلی‌سیورت از تابش‌های طبیعی محیطی دریافت می‌کند. این بدان معناست که ما هر سال در معرض دوز تابشی تقریباً ۷ برابر بیشتر از دوز یک ماموگرافی هستیم. بر همین اساس، انجمن سرطان آمریکا تصریح کرده است :«مزایای ماموگرافی بسیار بیشتر از هرگونه آسیب احتمالی ناشی از قرار گرفتن در معرض تابش است».

تنها نگرانی‌ای که در این زمینه مطرح می‌شود این است که انجام مکرر ماموگرافی طی سالیان ممکن است به تجمع دُز منجر شود. این تجمع می‌تواند به صورت بالقوه به میزان جزیی ریسک سرطان را افزایش دهد. با وجود این بررسی مطالعات متعدد و مراکز تخصصی سرطان پستان در کشورهای مختلف نشان می‌دهند که مزایای ماموگرافی بر خطرات آن غلبه دارد.

• ادعای دیگر اونیل مربوط به فشاری است که هنگام انجام ماموگرافی به سینه وارد می‌شود. فشرده‌سازی سینه بین صفحات دستگاه ماموگرافی به ثابت نگه‌داشتن بافت سینه کمک می‌کند و مانع تاری تصویر می‌شود که ممکن است در صورت حرکت فرد در حین تصویربرداری اشعه ایکس ایجاد شود. این فشرده‌سازی همچنین امکان استفاده از دوز پایین‌تر تابش را فراهم می‌کند، چرا که فاصله‌ای که اشعه ایکس باید از یک صفحه به صفحه دیگر طی کند کاهش می‌یابد. فشرده‌سازی سینه ممکن است موجب ناراحتی، درد یا حتی کبودی شود، با وجود این این آثار موقت و بی‌ضرر است. در این زمینه، انجمن سرطان کانادا تأکید کرده:

«فشرده‌سازی سینه در طول ماموگرافی باعث سرطان سینه نمی‌شود. فشرده‌سازی، تومورهایی را که از قبل وجود دارند نیز باعث رشد یا گسترش سریع‌تر آن‌ها نمی‌کند.»طبق اطلاعات مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌های ایالات‌متحده (CDC)، غربالگری سالانه ماموگرافی در هر ۱۰۰,۰۰۰ زن ۴۰ تا ۷۴ ساله، حدود ۱۲۵ مورد سرطان و ۱۶ مرگ ناشی از آن را ایجاد می‌کند. اما این مطالعه نشان می‌دهد که تشخیص زودهنگام سرطان سینه از طریق ماموگرافی از ۹۶۸ مرگ در هر ۱۰۰,۰۰۰ زن جلوگیری می‌کند. از این رو به وضوح برآیند این آمار نشان می‌دهد که با وجود اینکه ریسک‌هایی وجود دارد اما قطعا انجام این نوع از غربالگری بهتر از انجام ندادن آن است.

تست پاپ‌اسمیر:تست پاپ اسمیر (یا آزمایش پاپ)، یک آزمایش ساده، سریع و نسبتاً بدون درد است که برای غربالگری سرطان دهانه رحم (سرویکس) در زنان انجام می‌شود. در این تست، سلول‌هایی از دهانه رحم (قسمت پایینی رحم که به واژن متصل می‌شود) برداشته می‌شوند و از نظر تغییرات غیرطبیعی یا پیش‌سرطانی بررسی می‌شوند.ناراحتی خفیف یا احساس فشار هنگام ورود اسپکولوم یا نمونه‌گیری وجود دارد و این ممکن است لکه‌بینی یا خونریزی جزئی در برخی زنان ایجاد کند. با وجود این طبق مطالعات پزشکی و منابع معتبر پاپ اسمیر باعث آسیب به بافت دهانه رحم نمی‌شود. هیچ مدرکی وجود ندارد که نشان دهد انجام مکرر تست پاپ اسمیر باعث سرطان یا عوارض جدی می‌شود.از جمله ایرادات تست پاپ اسمیر می‌تواند این باشد که تست نتواند تغییرات سلولی غیرطبیعی را تشخیص دهد، حتی زمانی که وجود دارند (نتیجه منفی کاذب). همچنین ممکن است تست پاپ تغییرات غیرطبیعی را نشان دهد در حالی که در واقع وجود ندارند (نتیجه مثبت کاذب). اگر سلول‌های غیرطبیعی گزارش شوند، برخی زنان ممکن است تحت آزمایش‌ها یا درمان‌های بیشتر قرار بگیرند، در حالی که این سلول‌ها ممکن بود هیچ‌گاه به سرطان تبدیل نشوند.با وجود این از مزایای این روش این است که انجام منظم تست پاپ می‌تواند تغییرات سلولی دهانه رحم را شناسایی کند و این تغییرات به‌طور دقیق پیگیری می‌شوند تا اطمینان حاصل شود که به‌طور طبیعی برطرف شده‌اند. تا ۹۰٪ از موارد سرطان دهانه رحم با درمان زودهنگام قابل پیشگیری هستند. هرچه سرطان دهانه رحم زودتر شناسایی شود، شانس درمان موفق بیشتر خواهد بود.بنابراین با توجه به اهمیت تشخیص زودهنگام سرطان، مزایای انجام تست پاپ بسیار بیشتر از خطرات آن است.

بیوپسی:بیوپسی به معنی نمونه‌برداری از یک بافت بدن برای بررسی در آزمایشگاه است. این بافت می‌تواند از پوست، اندام‌های داخلی، توده‌ها یا هر ناحیه مشکوک گرفته شود. هدف از بیوپسی معمولاً بررسی وجود سلول‌های غیرطبیعی، سرطانی، یا التهابی است.انواع مختلف از بیوپسی وجود دارد از جمله؛ بیوپسی سوزنی (Needle Biopsy)، بیوپسی جراحی (Surgical Biopsy)، بیوپسی پوست، بیوپسی اندوسکوپیک، بیوپسی مغز استخوان.از جمله مزایای بیوپسی، تشخیص قطعی بیماری‌ها، تعیین نوع دقیق بیماری و پیشگیری از درمان‌های غیرضروری است. بیوپسی به‌طور کلی ایمن است، اما مانند هر اقدام پزشکی، می‌تواند عوارضی داشته باشد مانند درد و ناراحتی موقت و یا در موارد نادر عفونت به‌ویژه در ناحیه نمونه‌گیری.درباره احتمال گسترش سرطان از طریق بیوپسی از نظر فنی احتمال پخش شدن سرطان پس از بیوپسی وجود دارد، اما این احتمال بسیار نادر است. اگر این اتفاق رخ دهد، به آن "پاشش تومور" (tumor seeding) گفته می‌شود. این پدیده زمانی رخ می‌دهد که سوزنی که برای بیوپسی وارد تومور می‌شود، سلول‌های سرطانی را جابجا کرده و به بافت‌های اطراف منتقل کند. در چنین حالتی، سلول‌های سرطانی ممکن است در امتداد مسیر ورود سوزن رشد کنند؛ که به آن "پاشش در مسیر سوزن" (needle tract seeding) نیز گفته می‌شود.

یک بررسی در سال ۲۰۰۸ نشان داد که پاشش در مسیر سوزن تنها در ۲.۷٪ از بیوپسی‌های سرطان کبد رخ داده است. در مطالعه‌ای در سال ۲۰۱۵، محققان با مرور مطالعات پیشین، به این نتیجه رسیدند که احتمال پاشش کمتر از ۱٪ است. مطالعه‌ای در سال ۲۰۱۹ که ۴۲ بیمار مبتلا به سرطان مثانه را پیگیری کرد، نشان داد که در هیچ‌یک از بیماران، پاشش تومور دیده نشد.مرور مقالات در سال ۲۰۲۴ درباره بیوپسی سوزنی پستان نشان داد که انجام بیوپسی سوزنی احتمال عود سرطان پستان، گسترش به سایر نقاط بدن یا کاهش بقاء را افزایش نمی‌دهد.

در نهایت اینکه پخش شدن سرطان در نتیجه بیوپسی بسیار نادر است و مزایای انجام بیوپسی به‌مراتب بیشتر از خطر بسیار اندک گسترش سرطان است.از این رو هر سه روش تشخیصی نام‌برده که روش‌های استاندارد و تایید شده برای تشخیص سرطان هستند، کارآمد هستند و از سوی سازمان‌های بهداشتی مرتبط توصیه و تاکید می‌شوند. هر کدام از این روش‌ها ممکن است ایراداتی داشته باشند اما در نهایت تاثیر آنان در مسیر تشخیص و درمان سرطان مثبت است.

از این رو فکت‌نامه به این ادعا به نقل از باربارا اونیل که ماموگرافی، تست پاپ اسمیر و انجام بیوپسی خطرناک هستند نشان نادرست می‌دهد.