خوردن عسل و خربزه با هم مضر و کشنده نیست

در برنامه انارستان وابسته به شبکه افق برنامه‌ای تولید و پخش شده است که در آن فردی به نام محسن باغبانی که «استاد و محقق طب ایرانی» معرفی شده می‌گوید خوردن خربزه با عسل باعث ایجاد جسم سختی در معده می‌شود که قابل خارج کردن و شکستن نیست و در موردی برای خارج کردن آن «معده را پاره کردند». او به افرادی که می‌خواهند خوردن خربزه و عسل را آزمایش کنند توصیه کرده حتما گیاهی به نام «سکبینج» را در دسترس داشته باشند، این گیاه به گفته او می‌تواند ماده چسبنده‌ای که در معده تشکیل می‌شود را خرد کند و بیمار را نجات بدهد. به گفته باغبانی سه دختر دانشجوی پزشکی در شهری (که نام اش ذکر نشد) خواستند ثابت کنند خوردن خربزه و عسل با هم مشکلی ندارد. دکترها مجبور شدند معده یکی را پاره کنند، به دیگری «سکبینج» دادند و از وضعیت سومی خبر ندارد.

در مطالب متعددی که در این باره در شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌ها منتشر می‌شود گفته شده که طب سنتی مصرف خربزه و عسل را منع می‌کند، زیرا بنابر طب مزاجی هر دو این خوراکی‌ها «گرم» هستند. البته در مورد گرم و سرد بودن این مواد هم توافق وجود ندارد و هر دو طبع گرم و سرد به آنها نسبت داده می‌شود.

اما این ادعاها تا چه اندازه درست است؟ آیا خوردن خربزه و عسل مضر یا کشنده است؟

خیر، این ادعاها نادرست است. ادعای کشنده یا حتی مضر و خطرناک بودن مصرف همزمان خربزه و عسل، یکی از باورهای رایج در طب سنتی است که دهه‌ها در بین مردم ایران و برخی کشورهای منطقه رواج داشته. اما بررسی‌های علمی و پزشکی این ادعا را تأیید نمی‌کنند. در منابع علمی و پزشکی معتبر (از جمله PubMed و WHO) هیچ اخطار، مطالعه و یا تحقیقی مبنی بر مضر یا مرگ‌بار بودن ترکیب خربزه و عسل یافت نمی‌شود.

از سوی دیگر انتساب طبع سرد و گرم به این خوراکی‌ها هم بی‌اساس است. ما پیش از این در فکت‌چک‌های متعددی (لینک۱، لینک۲) اشاره کردیم که طب مزاجی و انتساب طبع گرم و سرد به خوراکی‌ها شبه علم است و هیچ پایه و اساس علمی ندارد.

خوردن این دو ماده به صورت همزمان برای افراد سالم مشکلی ایجاد نمی‌کند. اگر فرد به هر کدام از این مواد به صورت جداگانه آلرژی غذایی نداشته باشد و مشکلات گوارشی خاص نداشته باشد، مصرف همزمان خربزه و عسل خطرناک نیست.

ایرج خسرونیا، متخصص داخلی و فوق‌تخصص بیماری‌های گوارش در گفتگو با سلامت‌نیوز در این‌باره می‌گوید:

«علم پزشکی خوردن همزمان خربزه و عسل را خطرناک یا مرگ‌آور نمی‌داند. هیچ مدرک و مطالعه علمی یا آزمایشگاهی معتبری هم در این‌باره وجود ندارد که نشان دهد خوردن خربزه و عسل با هم باعث مرگ می‌شود. طبق تجربه ۵۰ سال طبابت و تجربه شخصی‌ام به صراحت می‌گویم که چنین چیزی صحت ندارد».

این باور غلط از کجا می‌آید؟

خربزه عمدتاً از آب تشکیل شده و سرشار از ویتامین های A و C و حاوی اسید فولیک، منیزیم، پتاسیم و کاروتنوئیدها است. عسل یک محلول فوق‌اشباع از قندهاست که بیشتر از گلوکز و فروکتوز تشکیل شده و مقدار کمی آنزیم و آنتی‌اکسیدان نیز دارد و عمدتا مصرف آن برای کودکان بالای یک سال و بزرگسالان امن و مفید است .

وقتی خربزه و عسل در محیط اسیدی معده مخلوط می‌شوند، آنزیم‌های گوارشی شروع به تجزیه قندهای هر دو می‌کنند. هیچ واکنش شیمیایی شناخته‌شده‌ای بین کربوهیدرات‌های ساده و سایر ترکیبات موجود در این دو ماده وجود ندارد که باعث سفت شدن یا تبدیل آن‌ها به یک ماده سخت شود. از این رو هیچ واکنش شیمیایی شناخته‌شده‌ای بین قندها یا سایر ترکیبات موجود در خربزه و عسل وجود ندارد که منجر به تشکیل ماده‌ای مضر یا جامد در معده شود.

این باور احتمالاً از این واقعیت ناشی می‌شود که برای برخی افراد، این ترکیب می‌تواند باعث ناراحتی گوارشی شود. هم خربزه و هم عسل قند بسیار بالایی، دارند. مصرف حجم زیاد قند در یک وعده می‌تواند برای سیستم گوارش برخی افراد دشوار باشد و منجر به علائمی مانند نفخ، گاز و دل‌درد شود، به خصوص برای کسانی که به فروکتوز حساسیت دارند یا مبتلا به سندرم روده تحریک‌پذیر (IBS) هستند.

مصرف زیاد خربزه به‌ویژه با معده خالی یا با سرعت زیاد ممکن است باعث ناراحتی‌هایی مانند نفخ، سنگینی یا احتمالاً احساس وجود چیزی سفت در معده شود. اما این ربطی به ترکیب آن با عسل یا تشکیل ماده‌ای خطرناک در معده ندارد.

در نتیجه برای اکثر افراد، خوردن خربزه و عسل در حد اعتدال کاملاً بی‌خطر است. این ترکیب سمی نیست و ماده سختی ایجاد نمی‌کند. تنها مشکل احتمالی، ناراحتی گوارشی موقت برای کسانی است که به مصرف یکباره قند زیاد حساس هستند یا مشکلات معده دارند.

از این رو فکت‌نامه به این ادعا که خوردن خربزه با عسل باعث ایجاد جسم سختی در معده می‌شود و خطرناک است، نشان شاخ‌دار می‌دهد.