ادعای نادرست درباره واردات موز مسموم از سومالی به ایران

در اینستاگرام فارسی ویدیویی منتشر و پربازدید شده که از شهروندان می‌خواهد از خریدن موز تا اطلاع ثانوی خودداری کنند چرا که بنابر ادعای این پست‌ها هزار تن موز از کشور سومالی وارد ایران شده حاوی «سم آرسنیک و هلیکوباکتر» است. ادعا شده بعد از خوردن این موزها، سمی داخل معده آزاد می‌شود و فرد دچار اسهال استفراغ و سردرد شده و ۱۲ ساعت بعد از خوردن آن می‌میرد.

تنها یکی از ویدیوهای حاوی این ادعا نزدیک به ۶ میلیون بار در اینستاگرام دیده شده و بیش از ۱۶۵ هزار لایک دارد.

اما آیا این ادعا درست است و محموله‌ای از موزهای سمی از سومالی وارد ایران شده است؟

جستجوی خبرها و گزارش‌های منابع رسمی در روزهای اخیر نتیجه‌ای در پی نداشت و اساسا چنین خبری منتشر نشده است.

خبری مشابه همین ادعا پیش از این در آبان ۱۴۰۰ منتشر شد و فکت‌نامه آن را درستی‌سنجی کرده و به آن نشان نادرست داده بود.

در آن زمان ویدیویی منتشر شده بود که در آن فردی چند موز رسیده را له می‌کند و چیزهایی شبیه کرم از آن بیرون می‌آورد. در متنی که همراه آن ویدئو منتشر شد، آمده بود که حدود ۵۰۰ تن موز از کشور سومالی وارد ایران شده که داخل آن‌ها کرمی به نام هلیکوباکتر است. این ویدئو ادعا می‌کند بعد از خوردن این موزها، سمی داخل معده آزاد می‌شود و بعد علائمی نظیر اسهال استفراغ یا حالت تهوع و سردرد نمایان می‌شود و بعد از ۱۲ ساعت منجر به مرگ مغزی می‌شود.

به نظر می‌رسد این خبر تازه نیز بازیافت همان شایعه با تغییر کوچک، مثلا در وزن موزهای وارداتی ادعایی و افزودن سم آرسنیک به آنچه «کرم هلیکوباکتر» نامیده می‌شد، است.

واردات موز به ایران

ایران با وجود این که یکی از وارد‌کننده‌های موز در جهان است از سومالی موز وارد نمی‌کند. آخرین آمارهایی که گمرک جمهوری اسلامی از واردات موز اعلام کرد مربوط به سال ۱۴۰۱ است.

بر اساس آمار رسمی گمرک جمهوری اسلامی آمار کل واردات موز به ایران در سال ۱۴۰۱ برابر با ۳۷۵ میلیون دلار و وزن واردات حدود ۵۷۲ هزار تن بوده است. بیشترین واردات موز به ایران به ترتیب از کشورهای ترکیه، هند، فیلیپین و پاکستان بود و واردات از سایر کشورها از جمله اکوادور، امارات، کلمبیا چین و ایتالیا بسیار کم و جمعا با ارزش ۱.۵ میلیون دلار انجام شد.

به گزارش ایسنا بر اساس آمار اعلام شده از سوی دفتر مطالعه، پایش و توسعه بازار سازمان مرکزی تعاون روستایی ایران، از ابتدای سال ۱۴۰۳ تا پایان آبان ماه ۲۸۹ هزار و ۹۳۲ تن انواع موز به ارزش ۱۷۷ میلیون و ۶۶۷ هزار و ۹۲۱ دلار از ۹ کشور وارد کشور شد. این کشورها عبارتند از هند، ترکیه، فیلیپین، پاکستان، اکوادور، امارات، گرجستان ، ویتنام و لبنان.

این آمار به وضوح فاصله زیادی با آماری که منابع بین‌المللی مانند رصدخانه پیچیدگی اقتصادی یا OEC (The Observatory of Economic Complexity) از واردات موز به ایران اعلام کرده دارد. بنابر گزارش این مرکز، ایران در سال ۲۰۲۳ میزان ۸۲.۸ میلیون دلار موز وارد کرد. این واردات عمدتا از کشورهای: هند (۵۲ میلیون دلار)، فیلیپین (۲۸.۶ میلیون دلار)، لبنان (۱.۵۸ میلیون دلار)، ترکیه (۴۴۶ هزار دلار)، هلند (۱۴۷ هزار دلار) بوده و سریع‌ترین بازار در حال رشد برای واردات موز ایران بین سال‌های ۲۰۲۲ و ۲۰۲۳، لبنان بود که میزان صادرات خود به ایران را ۱.۵۶ میلیون دلار افزایش داد.

در نهایت فارغ از اینکه میزان و حجم واردات موز به ایران دقیقا چه اندازه بودن و تغییرات آن در سال‌های اخیر چقدر است، نام سومالی در میان کشورهای صادر کننده موز به ایران و یا حتی کشورهای عمده صادر کننده موز هم دیده نمی‌شود. علاوه بر این همانطور که پیشتر هم تاکید کردیم هیچ گزارشی در منابع رسمی مبنی بر وارد شدن موز مسموم یا آلوده به کشور وجود ندارد و این خبر نادرست است.