اهرام سه‌گانه مصر به دست «فضایی‌ها» ساخته نشده‌اند

در شبکه‌های اجتماعی فارسی مطالبی به طور گسترده منتشر شده که ادعا می‌کنند «اهرام مصر به دست فضایی‌ها ساخته شده است». در ویدیوها و تصاویر مرتبط با این ادعا همچنین گفته شده تا شعاع ۱۰۰ کیلومتری این اهرام هیچ کوهی وجود ندارد که جنس سنگ‌های آن مشابه جنس سنگ اهرام باشد و دمای ۲۰ درجه‌ای داخل اهرام منجر می‌شود گوشت در آن فاسد نشود. این مطالب می‌افزایند که اهرام از بالا به پایین ساخته شده‌اند، چرا که سنگ‌های بالای هرم از سنگ‌های پایینی قدیمی‌ترند. همچنین برای تایید این ادعا به یک توییت ایلان ماسک در سال ۲۰۲۰ اشاره شده که در آن گفته بود اهرام مصر را فضایی‌ها ساخته‌اند. (لینک۱، لینک۲، لینک۳)

این ادعا محدود به ایران و شبکه‌های اجتماعی فارسی نیست و یکی از تئوری‌های توطئه کلاسیک با قدمت چندین ساله در کشورهای مختلف است. (لینک۱، لینک۲)

این ادعاها تا چه اندازه صحت دارند؟ چه چیزی این تصور را به وجود آورده که ممکن است اهرام ساخت موجوداتی غیر از انسان باشند؟ سابقه این ادعا چیست و تا چه اندازه فراگیر است؟

اهرام مصر و شگفتی‌های آن

اهرام مصر، سازه‌های عظیم سنگی هستند که حدود ۴۵۰۰ سال پیش به‌عنوان مقبره‌ برای فرعون‌ها و اشراف این سرزمین ساخته شده‌اند. مشهورترین آن‌ها هرم بزرگ جیزه متعلق به فرعون خوفو است. این اهرام به‌دلیل اندازه باورنکردنی، فناوری پیچیده ساخت در زمان خود، و دوام استثنایی‌شان شگفت‌انگیز هستند.

روش دقیق ساخت اهرام، با بلوک‌های سنگی چند تُنی و بدون ماشین‌آلات مدرن، همچنان موضوعی برای بحث و تحقیق است و اهرام را به یکی از عجایب هفت‌گانه جهان باستان تبدیل کرده است. این سازه‌ها نماد نبوغ مصریان باستانند و همچنان منبع الهام و سردرگمی برای انسان‌ها محسوب می‌شوند. روش دقیق ساخت آن‌ها همچنان ناشناخته است و باعث شده نظریه‌های مختلفی مانند دخالت فضایی‌ها یا تمدن‌های گمشده مطرح شود. با این وجود، برای ساخت اهرام به دست کارگران مصری، و نه فضایی‌ها، شواهد معتبری وجود دارد. از این رو این ایده که اهرام به دست فضایی‌ها ساخته شده‌اند یک تئوری توطئه محسوب می‌شود و زیر سوال است.

آیا اهرام مصر را آدم فضایی‌ها ساختند؟

سنگ‌های اهرام از کجا آمده‌اند؟

در ویدیوی یاد شده، ادعایی مطرح شده مبنی بر این که تا شعاع صد کیلومتری اهرام کوهی وجود ندارد که جنس سنگ آنها با جنس سنگ اهرام یکی باشد. این در حالی است که باستان‌شناسی نشان می‌دهد این سنگ‌ها از معدنی در فاصله ۱۸ کیلومتری اهرام استخراج شده‌اند.

در سال ۲۰۱۳، گروهی از باستان‌شناسان فرانسوی و مصری در بندر باستانی وادی الجرف، مجموعه‌ای از پاپیروس‌های باستانی کشف کردند که قدیمی‌ترین پاپیروس‌های مصر محسوب می‌شوند. این پاپیروس‌ها شامل دفترچه یادداشت روزانهٔ «مرر»، یک مقام میانی با عنوان «بازرس»، هستند که فعالیت‌های روزانه تیم خود را در حمل سنگ‌های آهکی سفید از معادن تورا به جیزه ثبت کرده است.

این اسناد نشان می‌دهند که سنگ‌ها از طریق قایق در رود نیل به محل ساخت هرم منتقل می‌شدند.

در مقاله‌ای با عنوان «سفرهای سازندگان هرم» در وبسایت باستان‌شناسی متعلق انستیتوی باستان‌شناسی ایالات متحده، به جزئیات بیشتری دربارهٔ دفترچه مرر پرداخته شده و توضیح می‌دهد که تیم او هر ۱۰ روز یک‌بار بین معادن تورا شمالی و جنوبی جابه‌جا می‌شدند تا سنگ‌های آهکی را استخراج و به جیزه منتقل کنند. این فرآیند شامل بارگیری سنگ‌ها در «تورا»، حمل آن‌ها از طریق رود نیل، و تخلیه در نزدیکی محل ساخت هرم بوده که به دست انسان‌ها انجام شده است.

آیا ساخت اهرام مصر با فناوری‌های ساخت و ساز در آن زمان ممکن بوده‌است؟

شواهد تاریخی و باستان‌شناسی نشان می‌دهند که ساخت اهرام مصر با فناوری‌ها و ابزارهای هرچند ساده موجود در زمان خود، ممکن بوده است. هرچند که این فرایند بسیار دشوار و نیازمند سازمان‌دهی و نیروی انسانی گسترده‌ای بوده، اما شواهد نشان می‌دهد که مصریان باستان توانسته‌اند این عملیات عمرانی را با موفقیت به سرانجام برسانند.

پژوهش‌ها در رابطه با شیوه ساخت این اهرام نشان می‌دهد مصریان باستان از ابزارهای مسی برای تراشیدن و شکل‌دادن سنگ‌های آهکی نرم استفاده می‌کردند. آنها همچنین برای جابه‌جایی سنگ‌های چند تنی به ارتفاعات بالاتر، از رمپ‌های شیب‌دار استفاده می‌کردند که با مصالحی مانند آجر و خاک ساخته شده بودند. برای حمل سنگ‌ها روی زمین، از غلتک‌های چوبی و سورتمه‌ها استفاده می‌کردند.

آیا می‌دانیم اهرام مصر چطور ساخته شده‌است؟

همانطور که پیش‌تر گفته شد، مصریان باستان، سنگ‌های اهرام را از معادنی در فاصله ۱۸ کیلومتری اهرام تامین می‌کردند. آنها این سنگ‌ها را با قایق و سورتمه حمل می‌کردند. برخی نقاشی‌های برجسته حکاکی‌شده در راهروی معبد هرم اوناس، استفاده از قایق‌ها را تایید می‌کند. همچنین، زندگی‌نامه وِنی، متنی مربوط به سلسله ششم (حدود ۲۳۵۰-۲۱۷۰ قبل از میلاد)، به حمل سنگ‌های بزرگ گرانیتی و آلاباستری به وسیله قایق اشاره دارد.

کانال‌هایی که مستقیماً به محل ساخت اهرام کنده شده بودند، به مصریان این امکان را می‌دادند که سنگ‌ها را از طریق قایق به نزدیکی محل ساخت بیاورند. بلوک‌های سنگی بر روی سورتمه‌هایی قرار می‌گرفتند که شبیه سورتمه‌های مدرن بودند و روی گل و لای مرطوب کشیده می‌شدند. این مسیرها از سری قاب‌های چوبی پر شده با قطعات سنگ‌آهک و پوشیده از گچ ساخته می‌شدند.

طناب‌های بزرگی به دور بلوک‌ها بسته می‌شد تا کارگران بتوانند آن‌ها را مستقیماً به محل ساخت هرم بکشند. یک نقاشی از مقبره جحوتی‌هوتپ، حاکم شهر برشه در دوره سلسله دوازدهم (حدود ۱۸۴۲-۱۸۱۸ قبل از میلاد)، ۱۷۲ مرد را نشان می‌دهد که مجسمه‌ای به وزن تقریباً ۵۸ تن را به این روش حمل می‌کنند.

میرسلاو ورنر، مصر شناس و متخصص در زمینه تاریخ و معماری اهرام مصر در کتاب اهرام: راز، فرهنگ و علم در مورد بناهای بزرگ مصر به دهکده‌های کارگری اطراف اهرام اشاره کرده است که نشان می‌دهند ده‌ها هزار نفر نیروی کار در این پروژه‌ها مشارکت داشتند. این دهکده‌ها شامل خانه‌ها، محل پخت‌وپز، و بیمارستان‌های کوچک بودند.

آیا دمای داخل اهرام مصر ۲۰ درجه است؟

در برخی منابع به دمای ثابت حدود ۲۰ درجه داخل اهرام اشاره شده اما دلیل علمی آن نیز ذکر شده است؛ این پایداری دمایی به دلیل ویژگی‌های خاص سازه‌های سنگی است. ضخامت زیاد سنگ‌های آهکی استفاده شده در ساخت هرم، نقش عایق حرارتی را ایفا می‌کند. این سنگ‌ها در طول روز گرما را جذب کرده و به آرامی آزاد می‌کنند، که به حفظ دمای ثابت داخلی کمک می‌کند.

این ویژگی منحصر به اهرام سه‌‌گانه مصر نیست. در بورکینافاسو، خانه‌های سنتی با دیوارهای ضخیم گلی ساخته می‌شوند که دما را در طول روز خنک و در شب گرم نگه می‌دارند و منجر به پایداری دمایی می‌شوند، یا در یونان باستان، خانه‌ها با استفاده از دیوارهای گلی و سنگی ساخته می‌شدند که به حفظ عایق حرارتی کمک می‌کرد.

با این وجود ادعای فاسد نشدن گوشت در دمای ۲۰ درجه اهرام نیز نادرست است. گوشت در هر صورت پس از چند ساعت در این دما فاسد خواهد شد.

سوالات مهم دیگر

یکی از سوالات در مورد اهرام مصر این است که چرا این بناها به شکلی خاص تراز شده‌اند و آیا ارتباطی میان موقعیت آن‌ها و ستاره‌ها یا ویژگی‌های زمین‌شناختی وجود دارد. این موضوع باعث شکل‌گیری بحث‌های علمی و نظریه‌های مختلف شده است.

برخی محققان معتقدند موقعیت سه هرم بزرگ جیزه (خوفو، خفرع و منکورع) با ستارگان کمربند صورت فلکی شکارچی (Orion) هم‌راستا است. این نظریه که به نظریه Orion معروف است، ابتدا از سوی رابرت بوال مطرح شد. او ادعا کرد که مصریان باستان این تراز را عمدی طراحی کرده‌اند، چراکه صورت فلکی جبار با اساطیر مصری و خدای اوزیریس مرتبط بوده است.

اهرام مصر با جهات جغرافیایی (شمال، جنوب، شرق و غرب) تراز هستند. وجه شمالی هرم بزرگ خوفو با اختلاف بسیار کم (حدود ۱.۱۵ درجه) به سمت شمال واقعی قرار دارد. این تراز دقیق ممکن است با استفاده از ابزارهای ساده‌ای مانند شاقول خورشیدی و رصد حرکت ستاره‌ها حاصل شده باشد.

همچنین براساس برخی نظریه‌ها موقعیت اهرام در جیزه با ویژگی‌های ژئولوژیکی و جغرافیایی زمین مرتبط است. طبق این رویکردها موقعیت هرم بزرگ نزدیک به مرکز جغرافیایی زمین (تلاقی خط استوا و نصف‌النهار اصلی) قرار دارد. همچنین موقعیت جیزه بر روی زمینی با استحکام بالا انتخاب شده است تا بتواند وزن عظیم اهرام را تحمل کند. مقاله‌ای در Earth Magazine به بررسی انتخاب مکان ساخت اهرام در جیزه می‌پردازد و نشان می‌دهد که این مکان به دلیل ویژگی‌های زمین‌شناسی و نزدیکی به منابع سنگی مناسب انتخاب شده است.

تاریخچه ادعای نقش فضایی‌ها در ساخت اهرام مصر

وبسایت History Extra وب‌سایت رسمی مجله تاریخ بی‌بی‌سی، در مقاله‌ای به ریشه‌های تئوری توطئه‌ای می‌پردازد که ادعا می‌کند ساخت اهرام، کار «فضایی‌ها» بوده است.

بنابر این گزارش، نظریاتی مانند ساخته شدن اهرام به دست «فضایی‌ها» به اواخر قرن ۱۹ و قرن بیستم بازمی‌گردد و نسبتا جدید است. اولین جرقه‌های این ایده به آثار تخیلی علمی مانند جنگ دنیاها اثر اچ. جی. ولز در سال ۱۸۹۷ و فتح مریخ به دست ادیسون در سال ۱۸۹۸ بازمی‌گردد که موجودات فرازمینی را به‌عنوان سازندگان بناهای عظیم زمینی معرفی کردند.

نظریه فضایی‌ها و کتاب پرفروش ارابه خدایان

بعدها، در سال ۱۹۶۸، اریک فون دنیکن با انتشار کتاب ارابه‌ خدایان این نظریه را گسترش داد و ادعا کرد که فضانوردان باستانی از زمین بازدید کرده و بر فرهنگ، فناوری و معماری تمدن‌های باستانی تأثیر گذاشته‌اند.

نویسنده با اشاره به رازهای باستان‌شناسی مانند اهرام مصر، خطوط نازکا در پرو و افسانه‌های کهن، ادعا می‌کند که این شواهد می‌توانند نشان‌دهنده ارتباط انسان‌های باستانی با بیگانگان باشند. او این ادعا را مطرح می‌کند که بسیاری از متون و آثار باستانی دارای دانشی پیشرفته هستند که انسان‌های اولیه به تنهایی قادر به توسعه آن نبوده‌اند. با اینکه این کتاب به دلیل نبود شواهد علمی و ادعاهای بحث‌برانگیزش مورد انتقاد محققان قرار گرفته، همچنان یکی از تأثیرگذارترین آثار در محبوب‌سازی نظریه فضانوردان باستانی (Ancient astronauts) به شمار می‌رود.

ما پیشتر در فکت‌چک دیگری در سایت فکت‌نامه، به کتاب دیگری از فون دنیکن درباره تئوری‌های مربوط به «مثلث برمودا» نیز اشاره کرده‌ایم.

فضانوردان باستانی

طرفداران ایده باستان‌شناسی فضایی با ارجاع به مواردی مانند نقاشی‌های غارها، حکاکی‌های سنگی و اسطوره‌های کهن در آن‌ها اشکالی شبیه به فضاپیماها، موجودات غیرانسانی و توصیف‌هایی از «خدایانی که از آسمان آمدند» دیده می‌شود، ادعا می‌کنند موجودات فرازمینی در گذشته‌های دور به زمین سفر کرده و بر تمدن‌های انسانی تأثیر گذاشته‌اند.

این ایده بعدها به واسطه فیلم‌ها و سریال‌هایی مانند «بیگانگان باستانی» (Ancient Aliens) تقویت شده و گسترش یافت. این سریال به فارسی هم دوبله شده و در کانال فارسی‌زبان تلویزیون ماهواره‌ای «من‌وتو» با نام ما و فرازمینی‌ها پخش شد.

توییت ایلان ماسک

در میان کسانی که از تئوری توطئه ساخته‌شدن اهرام به دست فضایی‌ها دفاع می‌کنند، گروهی از آنان به توییتی از ایلان ماسک در این باره استناد کرده‌اند.

ایلان ماسک در جولای ۲۰۲۰ با انتشار توییتی نوشت: «روشن است که اهرام را فضایی‌ها ساخته‌اند». او برای اینکه نشان دهد اینکه توییت طنز است، پس از چند ساعت دو توییت دیگر منتشر کرد و با استناد و به یک مقاله در بی‌بی‌سی و همین‌طور‌ صفحه هرم بزرگ جیزه در ویکی‌پدیا، ادعای طنزآمیزش را زیر سوال برد.

از این رو، مطالعات تاریخی، اسناد باستانی و آثار به‌جا‌مانده از سازندگان اهرام نشان می‌دهد که این بناها به دست کارگران مصری و تحت نظارت مهندسان آن دوره ساخته شده‌اند. مقبره‌ها، ابزارها، و پاپیروس‌های کشف‌شده به وضوح نشان می‌دهند که این پروژه عظیم به دست انسان انجام شده است. بنابراین فکت‌نامه به ادعای «ساخت اهرام مصر به دست فضایی‌ها» نشان شاخ‌دار می‌دهد.