بررسی ادعاها درباره موفقیت یا شکست حمله موشکی به اسرائیل

پس از حمله موشکی به اسرائیل در ۲۵ فروردین ۱۴۰۳، یکی از سوال‌های پرتکرار در افکار عمومی این است که آیا این عملیات موفقیت‌آمیز بوده یا شکست خورده‌است. پیش از هر چیز باید گفت، این موضوعی کاملا نسبی است و بسته به انتظارات و هزینه‌ای که  هر طرف حاضر است برای رسیدن به انتظاراتش پرداخت کند، متفاوت است. چنینی چیزی قابل راستی‌آزمایی نیست.

در اطلاعیه سپاه پاسداران درباره این حمله تعداد دقیق موشک‌ها و پهپادهای شلیک شده اعلام نشده (بایگانی) اما رسانه‌های غربی به نقل از منابع اسرائیلی مدعی شده‌اند نیروهای اسرائیلی، آمریکایی، انگلیسی و فرانسوی، ۹۹درصد پرتابه‌ها (اعم از موشک کروز و بالستیک و پهپاد‌های انتحاری) که به سمت اسرائیل شلیک شده‌بود را پیش از رسیدن به هدف منهدم کرده‌اند. نیویورک تایمز گزارش کرده ۱۸۵ پهپاد، ۳۶ موشک کروز، و  و ۱۰۰ موشک بالستیک سطح به سطح به سمت اسرائیل شلیک شده که تعدادی از آنها از یمن بوده‌است (بایگانی). سنتکام هم اعلام کرده بیش از ۸۰ پهپاد و شش موشک بالستیک ایران را منهدم کرده‌است (بایگانی) و وال‌استریت ژورنال از قول مقام‌های آمریکایی از سقوط ۵۰درصد موشک‌های بالستیک، پیش از انهدام خبر می‌دهد (بایگانی).

از سوی دیگر مقام‌های ایرانی ضمن تاکید بر «موفقیت کامل» این حمله مدعی هستند به اهدافش نائل شده‌است (بایگانی). سردار باقری، رئیس ستاد کل نیروهای مسلح ایران که بالاترین مقام نظامی ایران بعد از فرمانده کل قواست، دراین‌باره گفت (بایگانی):

عملیات به نحوی طرح‌ریزی شد که هم مرکز اطلاعاتی بزرگی که اطلاعات لازم را برای این جنایت (حمله به «کنسولگری ایران» در دمشق) برای صهیونیست‌ها تامین می کرد، در ارتفاعات جبل‌الشیخ در مرز سوریه با فلسطین اشغالی مورد هدف قرار بگیرد و هم پایگاه هوایی نواتیم که هواپیماهای اف۳۵ برای حمله به کنسولگری ما در دمشق از آنجا بلند شده‌بودند مورد هدف قرار بگیرد و بحمدالله هر دو این مراکز در حد قابل توجهی مورد انهدام قرار گرفتند و از کار افتادند.
در این عملیات تعداد قابل توجهی پهپاد، موشک‌های کروز و موشک‌های بالستیک مورد استفاده قرار گرفت؛ با استفاده از تاکتیک‌های کاملا اندیشیده‌شده و طراحی مناسب که نه گنبد آهنین و نه سپر دفاع موشکی رژیم صهیونیستی نتوانست مقابله قابل توجهی با این امکانات و عملیات داشته‌باشد و عملیات به اهدافش نائل شد.
… ما این عملیات را منتج به نتیجه کامل می‌بینیم و این عملیات خاتمه یافته‌است.

نور نیوز، رسانه‌ای که ادعا می‌شود به دبیر شورای عالی امنیت ملی (علی شمخانی) نزدیک است تصویری منتشر کرده و مدعی «۶ رکوردی که ایران در حمله به اسرائیل شکست» شده‌است (بایگانی).

اگر آن‌طور که مقامات اسرائیلی و آمریکایی ادعا دارند با ۱۸۵ پهپاد به اسرائیل حمله شده، در مقایسه با  حملات و عملیات‌های پهپادی متعددی از سال ۲۰۰۶ تا به امروز در جاهای مختلف دنیا از پاکستان و یمن گرفته تا اوکراین انجام شده، در حمله اخیر سپاه از بیشترین تعداد پهپاد به صورت همزمان برای یک حمله استفاده شده است.

در مورد تعداد موشک‌های شلیک‌شده اگر ادعای طرفین را بپذیریم و با توجه به تصاویر متعددی که از نقاط مختلف در مورد باقی‌مانده‌های این حمله منتشر می‌شود واضح است که تعداد موشک‌های شلیک‌شده در مقایسه با حملات پیشین با فاصله بیشتر بوده‌است.

در حمله موشکی ایران به پایگاه عین‌الاسد آمریکا در عراق بعد از کشته شدن قاسم سلیمانی، ۱۳ موشک شلیک شد.  در حمله ۲۶ دی ماه ۱۴۰۲ سپاه به آنچه مقرهای داعش در ادلب سوریه خوانده می‌شد هم ۱۳ موشک پرتاب شد. این عملیات بعد از بمب‌گذاری در مراسم سالگرد قاسم‌ سلیمانی در کرمان در ۱۳ دی ۱۴۰۲ بود که بیش از صد کشته داشت.

در طولانی‌بودن عملیات و مورد برد و فاصله حمله هم باید مبدا پرتاب‌ها را در نظر گرفت. می‌دانیم پرتاب‌ها از چند مرکز نظامی مختلف که در کشور پراکنده بودند انجام شده‌است. غیر از پایگاه‌های موشکی و پهپادی در خوزستان و کرمانشاه، از نقاط دیگری هم شهروندان صدای پرتاب‌ها را گزارش کرده‌اند و منابع غربی هم مبداهای مختلف را تایید کرده‌اند (بایگانی) بقایا پرتابه‌ای در استان فارس هم دیده شده‌است (بایگانی).

همچنین می‌دانیم جمهوری اسلامی پیش از این در دی‌ماه ۱۴۰۲ حمله‌ای پهپادی به مخالفان بشار اسد در ادلب داشت که دوربردترین حمله پهپادی بوده‌است (بایگانی). هرچند فاصله اهداف در اسرائیل از مرزهای غربی در بعضی نقاط کوتاه‌تر است اما ادعای دوربردترین هدف با اغماض صحیح است. هرچند نیاز به جزئیات بیشتری از مبدا دارد تا بتوان مسافت حمله تا محل هدف اندازه گرفت.

با این حال باید توجه کرد که پهپادها در ادلب به هدف رسیدند اما در اینجا در بین راه منهدم شده‌اند. پس هرچند هدف‌شان، کم‌وبیش به همان اندازه فاصله داشته اما آنها قطعا کمتر از آن عملیات طی طریق کرده‌اند.

نور نیوز در تصویری که منتشر کرده، مدعیست این حمله اولین حمله مستقیم به اسرائیل بعد از ۱۹۶۷ بوده که واضح است این ادعا درست نیست. جنگ یوم کیپور که سال ۱۹۷۳ اتفاق افتاد و حمله ۷ اکتبر ۲۰۲۳ حماس به اسرائیل بعد از ۱۹۶۷ اتفاق افتاده و مستقیما خاک اسرائیل را هدف قرار داده‌اند. لازم به ذکر است که در جنگ یوم کیپور، مصر و سوریه در تدارک جنگ بودند که اسرائیل پیش‌دستی کرد. همچنین صدام حسین رئیس جمهوری عراق نیز در جریان جنگ اول خلیج فارس، موشک‌های الحسین (مشابه چند نمونه از موشک‌های مورد استفاده در حمله اخیر جمهوری اسلامی) را به خاک اسرائیل شلیک کرد. 

برای بررسی «استفاده از کلاهک بارشی برای نخستین بار» باید ببینیم که در این حمله از چه موشک‌ها و پهپادهایی استفاده شده‌است. در تصاویر استفاده تایید شده، موشک خیبرشکن، موشک عماد و موشک خرمشهر (خیبر۴) دیده می‌شود. قبلا ویژگی‌های کلاهک بارشی موشک خرمشهر در انفجارهای گرگان را بررسی کردیم. باتوجه به فیلم بقایای موشک خرمشهر می‌توان استفاده از کلاهک بارشی را تایید کرد.

همچنین در سقف محل سکونت امینه الحسونی، کودک آسیب دیده از این حمله، سوراخی دیده می‌شود که شبیه آن در منازل در گرگان ایجاد شده‌بود (بایگانی).

برای آگاهی از زرادخانه موشکی جمهوری اسلامی ایران و آشنایی با عملکرد موشک‌های بالستیک و کروز که اسامی آنها در این گزارش ذکر شده یا در آینده در این باره مطرح می‌شوند، گزارش Arsenal از بهنام طالب‌لو و صفحه سایت جنگاوران با عنوان «توان موشکی جمهوری اسلامی ایران» منابع مناسبی هستند.

ادعاهای نادقیق درباره موشک‌های عمل‌نکرده و بدون کلاهک

همچنین در خبرها تصاویر زیادی از موشک‌های «عمل‌نکرده» یا لاشه‌های موشک‌های منهدم شده در سوریه و عراق و عمان منتشر شده (بایگانی) و حتی در موردی ادعا شده که موشک‌ها بدون کلاهک پرتاب شده‌اند (بایگانی) که این ادعاها دقیق نیست. باید هر لاشه را جداگانه تحلیل کرد. زیرا تعدادی از این‌ها در حقیقت بوسترهای مرحله اول موشک بالستیک هستند که کلاهک را به سمت هدف رها کرده‌اند. بنابراین نمی‌توان درباره این موارد به‌طور کلی صحبت کرد و هر کدام با توجه به نوع موشک بالستیک و محل پیدا شدن آن، باید جداگانه تحلیل شود (بایگانی).

آیا عملیات «وعده صادق» موفق بود؟

در مورد موفقیت یا عدم موفقیت این عملیات که سپاه عنوان «وعده صادق» روی آن گذاشته ادعاهای زیادی مطرح می‌شود، بعضی از این ادعاها، به خصوص آن دسته از ادعاها که وارد شمارش عدد و رقم می‌شوند، به وضوح نادرست هستند. برای نمونه حسینعلی حاجی‌دلیگانی، نماینده شاهین‌شهر می‌گوید (بایگانی): 

بیش از نیمی از موشک‌ها و پهباد‌هایی که در عملیات اخیر به کار رفتند، به هدف خوردند. طرف مقابل فهمید ما داریم عملیات انجام می‌دهیم و به نوعی غافلگیر نشد، ولی نمی‌دانست که ما تا این اندازه در این حوزه قدرت داریم؛ البته ما این توان خودمان را قبلاً بیان کرده بودیم، اما آن‌ها باور نداشتند که این پتانسیل به عمل تبدیل شود.

این ادعا نادرست است و حتی منابع داخل سپاه هم چنین ادعایی ندارند. هر چند در دفاع از آسمان اسرائیل، کشورهای دیگری هم شرکت داشته و این موضوع علنا هم گفته شده‌است اما پدافند اسرائیل موفق شده همه پهپادها، همه موشک‌های کروز و ده‌ها موشک بالستیک را منهدم کند. البته باید با گذشت زمان تعداد دقیق برخوردهای کلاهک‌های بالستیک و به‌خصوص موارد بارشی را از منابع مستقل تایید کرد (بایگانی). هنوز برای تایید درصد های اعلام شده، اطلاعات کافی در دست نیست (بایگانی).

تصاویر ماهواره‌ای نشان می‌دهد پایگاه نظامی نواتیم، برخلاف ادعای سرلشکر باقری، آسیب جدی ندیده (بایگانی) و از تجهیزات داخل آن نیز تنها ترکش‌هایی به یک هواپیمای C130 خورده‌است (بایگانی). تا اینجا و براساس تصاویر منتشر شده، مهم‌ترین خسارتی که به این مجموعه وارد شده، آسیب به محوطه بیرونی یک سنگر سیمانی است (بایگانی). خبرنگارانی، این پایگاه را از نزدیک دیده‌اند (بایگانی).

از مرکز اطلاعاتی مستقر در مرز سوریه و اسرائیل (جولان) هم تاکنون تصویری منتشر نشده‌است. ممکن است تصاویر در آینده نشان از آسیب‌های جدی در آن منطقه باشد.

اما با توجه به اینکه سرلشکر باقری گفته، این عملیات «برای ما منتج به نتیجه بوده و … بحمدالله هر دو این مراکز در حد قابل توجهی مورد انهدام قرار گرفتند و از کار افتادند» می‌توان گفت اینکه جمهوری اسلامی ایران نشان داده می‌تواند با ارسال صدها پهپاد انتحاری و موشک کروز و بالستیک در عملیات پیچیده‌ای، پدافند چند لایه هوایی اسرائیل را دور بزند و کلاهک بالستیک را به هدفی در اسرائیل برساند، فارغ از هزینه‌های مستقیم و جانبی آن، یک موفقیت نظامی است.

پس از حمله موشکی به اسرائیل در ۲۵ فروردین ۱۴۰۳، یکی از سوال‌های پرتکرار در افکار عمومی این است که آیا این عملیات موفقیت‌آمیز بوده یا شکست خورده‌است.

براساس ادعاهای دو طرف و آنچه تاکنون منتشر شده، می‌توان گفت:

جمهوری اسلامی ایران در حمله موشکی به اسرائیل نشان داده می‌تواند با ارسال صدها پهپاد انتحاری و موشک کروز و بالستیک در عملیات پیچیده‌ای، پدافند چند لایه هوایی اسرائیل را دور زده و سرانجام یک کلاهک بالستیک را به هدفی در خاک اسرائیل برساند. این برای سپاه یک موفقیت نظامی است، هرچند پدافند اسرائیل آمار بی‌نظیر انهدام ۹۹درصد را از خود نشان داده‌است و خسارت این عملیات بسیار ناچیز بوده‌است. 

با توجه به اینکه سرلشکر باقری گفته، این عملیات «برای ما منتج به نتیجه بوده‌است» می‌توان گفت جمهوری اسلامی از این حمله به‌دنبال نمایش دسترسی خود به خاک اسرائیل به هر قیمت بوده و در آن نیز موفق بوده‌است.

ادعاهای بزرگ‌ترین عملیات پهپادی جهان و بزرگ‌ترین عملیات موشکی جمهوری اسلامی که رسانه‌های جمهوری اسلامی در وصف این عملیات گفته‌اند، صحیح است اما این دوربردترین عملیات پهپادی نبوده زیرا پهپادها جایی در میانه راه ساقط شده‌اند و حمله زمستان گذشته سپاه به ادلب از امیدیه، رکورددار طولانی‌ترین حمله پهپادی جمهوری اسلامی است.