ادعای گمراه‌کننده علم‌الهدی درباره نقدینگی و تورم

ویدیویی از احمد علم‌الهدی، نماینده ولی فقیه در استان خراسان رضوی و امام جمعه مشهد در کانال‌های تلگرامی منتشرشده که در آن رشد نقدینگی را عامل تورم دانسته و می‌گوید (لینک بایگانی):

«نقدینگی تو مردم زیاده، قدرت خرید بالاست و همین باعث توسعه مصرف می‌شود و توسعه مصرف هم باعث تورم می‌شود.»

این ویدیو در واقع بخشی از خطبه‌های نمازجمعه مشهد در اول اردیبهشت ۱۴۰۲ است که در شبکه‌های اجتماعی بازنشر شده است (لینک بایگانی). در این سخنرانی نسبتا قدیمی، نماینده ولی‌ فقیه در خراسان رضوی، در بیان دلیل به وجود آمدن تورم گفته بود (لینک بایگانی):

«به اقرار همه اقتصاددانان دنیا، تورم از رشد نقدینگی به وجود می‌آید. اگر بنا شد نقدینگی در بین مردم افزایش پیدا کند، این موضوع منجر به افزایش مصرف می‌شود و پیامد آن، افزایش تقاضا خواهد بود.» 

زنجیره‌ای که علم‌الهدی از نقدینگی تا تورم به تصویر می‌کشد، کم و بیش همان مدلی است که اقتصاددانان مکتب نظریه پولی به آن اشاره می‌کنند، اما در بیان زنجیره علت و معلولی چند نکته آگاهانه یا ناآگاهانه گفته نشده که بسیار مهمند و عدم بیان آنها بر فکت مهمی سرپوش گذشته و واقعیت را منحرف می‌کند.

در تصویری که امام جمعه مشهد از زنجیره تبدیل نقدینگی تا تورم ارایه کرده، اینکه این نقدینگی از کجا آمده و چرا در دوره‌ای طولانی شتابان افزایش یافته، سخنی به میان نیامده است، در عین حال متهم اصلی در این میان مردم معرفی می‌شوند که با افزایش تقاضا به تورم دامن می‌زنند. او در جملات بعدی سخنرانی خود به نقد «تجمل‌گرایی» به عنوان سنتی غلط می‌پردازد تا بر مسئولیت مردم در افزایش تورم تاکید کند.

به طور عمومی عامل اصلی رشد نقدینگی، ناترازی بودجه دولت و ناترازی بانک‌هاست. کسری بودجه دولت با استقراض از بانک مرکزی به شیوه‌های مختلف، تامین شده و این استقراض از بانک مرکزی در رشد پایه پولی نمود پیدا می‌کند که اصطلاحا چاپ پول نامیده می‌شود. رشد پایه پولی در نهایت به افزایش شتابان نقدینگی می‌انجامد که موتور اصلی رشد تورم است.

حلقه نخست افزایش تورم در این چرخه از بی‌انضباطی دولت یا اشتباه دولت و مجلس در تدوین و تصویب بودجه های ناتراز است که به طور معمول با برآوردهای اشتباه در درآمدها و هزینه‌های سالانه دولت روبرو است و برای تامین این کسری، دولت‌ها از آسان‌ترین مسیر یعنی برداشت از منابع بانک مرکزی و استقراض از آن استفاده می‌کنند.

پیشی گرفتن مستمر رشد پول از رشد تولید، باعث شکل‌گرفتن فشار تقاضا و در نهایت تورم می‌شود. اما در کنار این عامل اصلی که برگرفته از نظریه مقداری پول است، دو عامل دیگر نیز در کوتاه مدت بر افزایش نرخ تورم اثرگذار است، اولی تغییرات نرخ ارز و دیگری انتظارات تورمی است.

شوک‌های ارزی از یک سو معلول تورم و از سوی دیگر در کوتاه مدت علت تشدید تورم به حساب می‌آیند، همچنین افزایش انتظارات تورمی که عوامل سیاسی و اقتصادی در شکل‌گیری آن نقش دارند نیز می‌توانند زمینه‌ساز تورم شوند که در تحلیل نماینده ولی فقیه در استان خراسان رضوی به آنها اشاره‌ای نشده است، این دو عامل محرک تورم بیش از هر چیز تحت تاثیر تحولات سیاسی هستند که مردم و جامعه کمترین نقش را در آن دارند.

بنابراین فکت‌نامه به ادعای احمد علم‌الهدی، نماینده ولی‌فقیه در خراسان رضوی که «نقدینگی زیاد است، قدرت خرید بالاست و همین باعث توسعه مصرف می‌شود و توسعه مصرف هم باعث تورم می‌شود» نشان گمراه‌کننده می‌دهد.