ادعای بی‌اساس وزیر اقتصاد درباره رشد بی‌سابقه جذب سرمایه‌ خارجی در دولت رئیسی

خبرگزاری تسنیم روز ۱۴ آبان ۱۴۰۲ در گزارشی به نقل از احسان خاندوزی، وزیر امور اقتصادی و دارایی از«جذب قطعی ۸ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری خارجی در دو سال گذشته» خبر (لینک بایگانی) داد.

البته او یک ماه قبل میزان جذب سرمایه‌گذاری خارجی از ابتدای دولت سیزدهم تا شهریور‌ماه ۱۴۰۲ را ۸/۷ میلیارد دلار اعلام (لینک بایگانی) کرده بود.

اختلاف ۷۰۰ میلیون دلاری در دو اظهار نظر وزیر امور اقتصادی و دارایی آن هم ظرف مدت یک‌ماه، اختلاف قابل توجهی است اما می‌توان تصور کرد این اختلاف ناشی از گرد کردن اعداد یا خطای سهوی و زبانی است.

۸/۷ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری خارجی در دو سال گذشته یعنی چه؟

دو سال مورد نظر وزیر اقتصاد متناظر به تقویم خورشیدی است، قاعدتا این دوره زمانی با گزارش‌های آنکتاد به عنوان معتبرترین مرجع در حوزه سرمایه‌گذاری خارجی در کشورها که بر پایه تقویم میلادی تنظیم می‌شود، مطابقت صدر درصدی ندارد.

گزارش (لینک بایگانی) سال ۲۰۲۳ کنفرانس تجارت و توسعه سازمان ملل، آنکتاد نشان می‌دهد که مجموع ارزش سرمایه‌گذاری خارجی جذب شده در ایران طی دو سال گذشته میلادی یعنی سال‌های ۲۰۲۲ و ۲۰۲۱ میلادی بیشتر از ۲/۹ میلیارد دلار بوده است.

بر اساس این گزارش میزان جذب سرمایه خارجی در اقتصاد ایران در سال ۲۰۲۲ میلادی ۱.۵ میلیارد دلار بوده و برای اینکه میزان جذب سرمایه‌ خارجی در ایران آنگونه که احسان خاندوزی گفته به ۸ میلیارد دلار برسد باید دست‌کم در سال اخیر ۶/۵ میلیارد دلار سرمایه خارجی جذب کرده باشد که برای اقتصاد ایران رکوردی جدید در جذب سالانه سرمایه‌گذاری خارجی به حساب می‌آید.

آیا ۶/۵ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری خارجی یک عدد منطقی در مقیاس اقتصاد ایران است؟

ادعای وزیر اقتصاد به نسبت سابقه سرمایه‌گذاری خارجی عدد بزرگ و غیرمنطقی است که بدون وجود سند، گزارش یا نشانه‌ای معتبر، قابل پذیرش نیست.

بر اساس گزارش‌های سالانه آنکتاد، در دوره سال‌های ۲۰۰۰ تا ۲۰۲۲ میلادی بالاترین میزان جذب سرمایه خارجی به سال ۲۰۱۷ میلادی مربوط است که در این سال بیش از ۵ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری خارجی در اقتصاد ایران جذب شد.

با این حساب باید بپذیریم در ۱۰ ماه نخست سال ۲۰۲۳ سرمایه‌ خارجی به ارزش ۲/۶ برابر متوسط ربع قرن گذشته و ۱/۳ برابر رکورد برجام جذب اقتصاد ایران شده، در حالی که هیچ سند، گزارش یا نشانه‌ای از جذب سرمایه کلان خارجی در اقتصاد ایران مشاهده نمی‌شود.

احسان خاندوزی، وزیر اقتصاد می‌گوید: «در ۲ سال گذشته ۸ میلیارد دلار سرمایه خارجی جذب اقتصاد ایران شده است.»

اولا، این عدد ۷۰۰ میلیون دلار کمتر عددی است که خود وزیر اقتصاد یک ماه پیش اعلام کرده بود.

دوم، این عدد در مقیاس سابقه سرمایه‌گذاری خارجی در ایران عددی بسیار بزرگ و سوال‌برانگیز است.

بر اساس آمارهای آنکتاد، ارزش کل سرمایه‌گذاری خارجی جذب شده ایران در سال ۲۰۲۲ حدود ۱/۵ میلیارد دلار است. هنوز آمار یا داده‌‌ای از سال ۲۰۲۳ منتشر نشده، اما عدد وزیر اقتصاد تنها در صورتی می‌تواند درست باشد که بپذیریم در سال ۲۰۲۳ میلادی بیش از ۶/۵ میلیارد دلار سرمایه خارجی جذب شده که عددی بسیار بزرگ و به نسبت سابقه سرمایه‌گذاری خارجی در ایران عجیب است.

این عدد ۲/۶ برابر و ۱/۳ برابر رکورد جذب سرمایه‌ خارجی در حدود یک قرن گذشته است که بدون وجود یک سند معتبر قابل پذیرش نیست.

سوم، تا کنون هیچ سند، گزارش معتبری از جذب مقدار بی‌سابقه‌ای سرمایه‌ خارجی در ایران منتشر نشده و حتی نشانه‌‌ای از تحول خاصی در جذب سرمایه‌ خارجی در اقتصاد ایران، دیده نمی‌شود.

با این اوصاف فکت‌نامه آمار بسیار بالای وزیر اقتصاد از جذب سرمایه خارجی را بدون وجود سندی معتبر ادعایی بی‌اساس می‌داند و به آن نشان «نادرست» می‌دهد.