وزارت کشور
اساتید اخراجی دچار رکود علمی بودند.
نادرست
ادعای نادرست وزارت کشور در مورد رکود علمی اساتید اخراج‌شده
اگر وقت ندارید …
- موج جدیدی از اخراج اساتید از دانشگاهها با اخراج و تعلیق حداقل ۱۰ استاد در روز ۴ شهریور آغاز شد.
- وزارت کشور اعلام کرده که این افراد «رکود علمی» داشتند و همچنین گفته که در «بازی‌های رسانه‌ای» بودند.
- ادعای اخراج این اساتید به دلایل علمی بی‌اساس است.
- اطلاعیه اخراج اساتید را نه وزارت علوم که وزارت کشور منتشر کرده و در آن علاوه بر اشاره به «رکود علمی» از درگیری این اساتید در «بازی‌های رسانه‌ای» گفته.
- حمایت تلویحی ابراهیم رییسی از این اخراجها و حمایت مدیر مسئول کیهان از آن بر سیاسی بودن این اخراجها صحه می‌گذارد.
- «رکود علمی» نمی‌تواند دلیل اخراج اساتیدی باشد که در بسیاری از موارد استادان بنام رشته خود و اعضای هیات علمی دانشگاهها بودند.
- وجه مشترک اکثر این اساتید امضای نامه‌هایی در حمایت از دانشجویان و معترضان در ایام اعتراضات، نقد به حاکمیت در شبکه‌های اجتماعی‌شان و یا داشتن رویکردی نقادانه به جمهوری اسلامی در سال‌های پیش از این بود.
- وزارت علوم یا سایر نهادهای مرتبط لیستی از اساتید اخراجی و دلایل اخراج آنان منتشر نمی‌کنند. بنابراین رقم دقیق استادان اخراجی مشخص نیست.
- بنابر تحقیقات فکت‌نامه بعد از اعتراضات ۱۴۰۱ حدود ۹۰ استاد در سراسر کشور؛ اخراج، تعلیق، قطع حقوق و مجبور به استعفا یا بازنشستگی اجباری شدند.
- مبنی جمع‌آوری اطلاعات اظهارات اساتید در شبکه‌های اجتماعی و یا در گفت‌وگو با رسانه‌های داخلی و نشریات دانشجویی است.
- در اسفند ماه سال گذشته هم مسئولان وزارت علوم ادعای مشابهی را در مورد اساتید اخراجی بعد از اعتراضات ۱۴۰۱ مطرح کرده بودند و از فکت‌نامه نشان نادرست گرفتند.
در روزهای اخیر بار دیگر اخراج گسترده اساتید دانشگاه در ایران به تیتر خبرها بازگشت. در تازه‌ترین موج از این اخراجها در روز شنبه چهارم شهریور خبر تعلیق و اخراج حداقل ۱۰ استاد در یک روز منتشر شد.
از پاییز سال گذشته و بعد از اعتراضات سراسری در ایران و افزایش فعالیت دانشگاهها تعداد اخراجها و تعلیق اساتید افزایش یافت.
وزارت کشور اما اظهارنظرها در مورد سیاسی بودن این اخراجها را «شتابزده» خواند. مرکز اطلاع‌رسانی وزارت کشور اعلام کرده:
«آنچه وزارت علوم در برابر معدود اساتیدی که دچار رکود علمی بوده، اما نقش مهمی در نمایش‌های رسانه‌ای داشته‌اند، صورت داده کاملا بر مبنای موازین قانونی و اداری و البته وظیفه انقلابی این وزارتخانه برای پویایی علمی و فرهنگی دانشگاهها بوده است که جای تقدیر دارد.»
پیش از این در اسفند ماه سال جاری فکت‌نامه گفته‌ای را از مرتضی فرخی، معاون حقوقی و امور مجلس وزارت علوم در این باره فکت چک کرد، او گفته بود «اخراج اساتید به دلیل ناتوانی علمی است و هیچ استادی به دلیل مسائل سیاسی اخراج نشده است.» این ادعا از فکت‌نامه نشان نادرست گرفت.
حال بار دیگر وزارت کشور علاوه بر اشاره به آنچه که نقش این اساتید در « نمایش‌های رسانه‌ای» عنوان شده، باز هم بر «رکود علمی» آنان تاکید کرد.
لیست به روز شده اساتید اخراجی
وزارت علوم یا سایر نهادهای مرتبط لیستی از اساتید اخراجی و دلایل اخراج آنان منتشر نمی‌کنند. لیست موجود در رسانه‌ها بر اساس اعلام خود اساتید اخراج شده در شبکه‌های اجتماعی‌شان و یا در مصاحبه با رسانه‌های داخلی و یا از طریق رسانه‌های دانشجویی فعال در دانشگاه‌های مختلف تهیه می‌شود.
بر اساس تحقیقات پیشین فکت‌نامه بیش از ۶۰ استاد دانشگاه‌های مختلف ایران بین اساتید اخراج یا تعلیق شده و یا اساتیدی که مجبور به بازنشستگی اجباری شده و یا قطع حقوق و قطع همکاری شده‌اند، قرار داشتند. این فقط مربوط به دوره زمانی شهریور تا اوایل اسفند ۱۴۰۱، یعنی بعد از آغاز اعتراضات سراسری در ایران بود. وجه مشترک این اساتید امضای نامه‌هایی در حمایت از دانشجویان و معترضان، نقد به حاکمیت در شبکه‌های اجتماعی‌شان طی چند ماه اخیر و یا داشتن رویکردی نقادانه به جمهوری اسلامی در سال‌های پیش از این بود.
روزنامه اعتماد روز دوم شهریور ۱۴۰۲ گزارش مفصلی از همه اساتیدی که طی سه دوره ریاست جمهوری احمدی‌نژاد، روحانی و رییسی اخراج شدند تهیه کرده است. در اسامی جمع‌آوری شده در روزنامه اعتماد لیست اساتید اخراجی در دوره رییسی ۵۸ نفر تخمین زده شده، اما با اتکا به خبرهای موجود در رسانه‌ها و اعلام اساتید و تحقیقات فکت‌نامه تعداد بیش از این است. در ادامه به اسامی اساتیدی اشاره می‌شود که یا اخراج آنان بعد از اسفند ۱۴۰۱ اتفاق افتاده و یا پیش از آن اخراج شده بودند و فکت‌نامه به اسامی آنان دست نیافته بود.
- علی سرزعیم، استاد اقتصاد و عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی
- علی شریفی‌زارچی، استاد و عضو هیات‌علمی دانشکده مهندسی کامپیوتر دانشگاه صنعتی شریف
- رحمت صادقی، رییس دانشگاه کردستان
- حجت پارسا، رییس دانشکده اقتصاد دانشگاه خلیج‌فارس، کناره‌گیری اعتراضی
- فرشاد عسگری‌کیا، استاد دانشکده هنر
- عمار آشوری، استاد دانشکده هنر و معماری دانشگاه آزاد تهران
- غلامرضا شهبازی، استاد رشته نمایش در دانشگاه‌های هنر و سوره، کناره‌گیری اعتراضی
- راحله علیمرادزاده، عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران
- جواد عاطفه، نمایشنامه‌نویس، کارگردان و مدرس تئاتر
- مهدی مطهرنیا، استاد علوم سیاسی دانشگاه آزاد قم
- فرزان سجودی، استاد زبان‌شناسی و نشانه‌شناسی دانشکده هنر دانشگاه تهران
- بهشید حسینی، رییس دانشکده معماری دانشگاه هنر
- مهدی مطیع، استاد دانشکده الهیات و معارف دانشگاه اصفهان
- محمد سلطانی، استاد دانشکده الهیات و معارف دانشگاه اصفهان
- رهام افغانی خراسکانی، عضو هیات علمی دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه شهید بهشتی
- محمد مهدی علومی، استاد جراحی دانشکده دامپزشکی دانشگاه شهید باهنر کرمان
- بهارک اختردانش، استاد بخش داخلی دام‌های کوچک دانشگاه شهید باهنر کرمان
- آرمین امیر، عضو هیات علمی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبایی
- مهدی خویی، استاد جامعه‌شناسی دانشگاه علامه طباطبایی
- داریوش رحمانیان، استاد تاریخ دانشگاه تهران
- آمنه عالی، عضو هیئت علمی دانشکده روانشناسی دانشگاه علامه طباطبایی
- حمیده خادمی عضو هیئت علمی دانشکده روانشناسی دانشگاه علامه طباطبایی
- وحید عیدگاه، استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تهران
- لیلی ورهرام، استاد گروه فرهنگ و زبان‌های باستانی دانشگاه تهران
- جواد بشری، استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تهران
- قاسم عزیزی، استادیار گروه زبان و ادبیات عرب دانشگاه تهران
- میلاد عظیمی استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تهران
با اضافه شدن اسامی این ۲۷ نفر به لیست ۶۰ نفره پیشین، تخمین ما از تعداد اساتید اخراجی رقمی نزدیک به ۹۰ نفر است.
«رکود علمی»، «نمایش رسانه‌ای»
ادعای «دچار» بودن این اساتید به «رکود علمی» همان چیزی بود که پیش از این هم معاون وزیر علوم بر آن تاکید داشت. ما پیشتر هم توضیح دادیم در آیین‌نامه استخدامی اعضای هیات علمی در تعریف «رکود علمی» نوشته شده: «رکود علمی به وضعیتی اطلاق می‌گردد که عضو شاغل براساس ضوابط و مقررات این آیین‌نامه، در سه سال متوالی شرایط لازم برای کسب سه پایه استحقاقی را نداشته باشد.»
پایه‌های استحقاقی مذکور بنابر ماده ۵۱ همین آیین‌نامه شامل: «ترفیع خدمت سربازی، ترفیع استحقاقی سالانه، پایه‌های ایثارگری، پایه ماموریت تحصیلی» می‌شود. در ماده ۵۲ هم توضیح داده می‌شود که در چه صورت به افراد ترفیع داده می‌شود. در این ماده به جز استناد به موارد آموزشی و پژوهشی به موارد عجیبی از جمله «ترفیع سالانه علمی شهدا تا زمان بازنشستگی» و مواردی از این دست برمی‌خوریم. در ماده ۱۰۹ آیین‌نامه هم به نحوه برخورد با اساتیدی که با رکود مواجه شدند، اشاره می‌شود.
نگاهی به این دستوالعمل‌ها نشان می‌دهد که از یک سو افراد به سختی شامل مفاد آن می‌شوند و پایه‌های استحقاقی را کسب می‌کنند، از سوی دیگر شرایطی مانند ایثارگری و مواردی از این دست که ارتباطی با «علم» و «ترفیع علمی» ندارد هم در این میان تعیین‌کننده است. این در حالی است که در میان اعضای هیات علمی تعلیق یا اخراج شده نام افراد معتبری مانند مرتضی مردیها، امیر نیک‌پی، اسلام ناظمی، داریوش رحمانیان و … با مقالات و تالیفات متعدد دیده می‌شود. بسیاری از اساتید اخراجی عضو هیات علمی دانشگاه‌های خود یا رییس یک دانشکده و حتی دانشگاه بودند.
آنچه مشخص است وجه مشترک این اساتید، رویکرد انتقادی آنان نسبت به حاکمیت چه قبل و چه بعد از اعتراضات و حمایت آنان از دانشجویانشان، چه از طریق امضای نامه‌های حمایتی و حضور در تجمعات دانشجویان و مواردی از این دست بوده است. طوری که بعد از تعلیق یا اخراج آنان موج دیگری از اعتراض در دانشگاهها در حمایت از این استادان شکل‌گرفته.
اخراج سیاسی
اهمیت فعالیت‌های این اساتید برای دفاع از حقوق دانشجویانشان هر چند در اسفندماه به کلی تکذیب شد، و اخراج آنان به ناتوانی علمی‌شان نسبت داده شد، این بار اما وزارت کشور در اطلاعیه خود این استادان را به «سیاسی‌بازی و بهره‌برداری‌های جناحی و انتخاباتی از ظرفیت بزرگ دانشگاه» و شرکت در آنچه «نمایش‌های رسانه‌ای» می‌خواند متهم کرده و تلویحا به پایه‌های سیاسی تصمیم‌گیری بر اخراج این اساتید اشاره دارد. از سوی دیگر اساسا اینکه این اطلاعیه را وزارت کشور منتشر کرده و نه وزارت علوم که نهاد مرتبط به امور دانشگاهی است هم نشان از ورود نهادهای سیاسی و غیرعلمی به بحث اخراج اساتید دارد.
ابراهیم رییسی، رییس‌جمهوری، نیز در کنفرانس خبری روز ۷ شهریور خود تلویحا از این اخراجها حمایت کرد. او در پاسخ به سوال خبرنگار خبرگزاری فارس که از نوع برخورد با «رفتار مجرمانه برخی اساتید» با توجه به «اغتشاشات سال گذشته» پرسیده بود و گفته بود که «توقع می‌رفت دولت برخورد قاطعی با آن‌ها» داشته باشد:
«در خصوص قضایایی که اتفاق افتاد برخی دچار غفلت شدند و آن‌ها را باید آگاه کرد که دچار غفلت نشوند…اگر افراد معدودی بخواهند قانون‌شکنی کنند خود دانشگاه نباید اجازه دهد. البته دانشجو و استاد ما اینگونه نیستند. اما اگر یک فردی بخواهد که نظم دانشگاه را بر هم بزند باید به این توجه شود که دانشگاه یک چهارچوب مشخص وجود دارد. معتقد هستم که همه باید به قانون پایبند باشند پیش از دانشجو استاد و بیش از آن‌ها مدیران و دست‌اندرکاران آن‌ها.»
واکنش حسین شریعتمداری، مدیر مسئول روزنامه کیهان هم بر سیاسی بودن این اخراجها صحه می‌گذارد. او در یادداشتی با عنوان «در سر هزار فتنه نیرنگ‌های رنگی!» در کیهان نوشت:
«چند تن از اعضای هیئت علمی دانشگاهها که در جریان اغتشاشات پائیز سال گذشته نه فقط از اغتشاشات و اغتشاشگران حمایت کرده بودند بلکه در پاره‌ای از موارد با اراذل و اوباش اغتشاشگر در جنایت علیه مردم مظلوم این مرز و بوم همراه بوده‌اند، از دانشگاه اخراج شده‌اند و این کمترین و پیش‌پا افتاده‌ترین مجازات در مقابل اقدامات پلشت و غیر‌انسانی آنهاست.»
از سوی دیگر همزمان با اخراج این اساتید، استخدام گروهی از نیروهای موسوم به «انقلابی» برای تدریس در دانشگاه صنعتی شریف نیز ظن سیاسی بودن آن اخراجها و این استخدام‌ها را قوی‌تر می‌کند. امیرحسین ثابتی، مجری شبکه افق وابسته به صدا و سیما و سجاد صفار هرندی، فرزند وزیر پیشین ارشاد قرار است در این دانشگاه انقلاب اسلامی درس بدهند، برای عباس موزون مجری دیگر صدا و سیما و اجرا کننده برنامه «زندگی پس از مرگ» هم تدریس درس «آیین زندگی» در این دانشگاه در نظر گرفته شده.
جمع‌بندی
موج جدیدی از اخراج اساتید منتقد از دانشگاهها با اخراج ۵ استاد در هفته‌های اخیر آغاز شد. وزارت کشور اعلام کرده که این افراد «رکود علمی» داشتند و همچنین گفته که در «بازی‌های رسانه‌ای» بودند. ادعای اخراج این اساتید به دلایل علمی بی‌اساس است.
اطلاعیه اخراج اساتید را نه وزارت علوم که وزارت کشور منتشر کرده و در آن علاوه بر اشاره به «رکود علمی» از درگیری این اساتید در آنچه «بازی‌های رسانه‌ای» گفته شده، حرف زده شد. حمایت تلویحی ابراهیم رییسی از این اخراجها و حمایت جانانه مدیر مسئول کیهان از آن بر سیاسی بودن این اخراجها صحه می‌گذارد. «رکود علمی» نمی‌تواند دلیل اخراج اساتیدی باشد که در بسیاری از موارد استادان بنام رشته خود و اعضای هیات علمی دانشگاهها بودند. وجه مشترک اکثر این اساتید امضای نامه‌هایی در حمایت از دانشجویان و معترضان، نقد به حاکمیت در شبکه‌های اجتماعی‌شان و یا داشتن رویکردی نقادانه به جمهوری اسلامی در سال‌های پیش از این بود.
بنابر تحقیقات فکت‌نامه بعد از اعتراضات ۱۴۰۱ بیش از ۸۰ استاد؛ اخراج، تعلیق، قطع حقوق و مجبور به استعفا یا بازنشستگی اجباری شدند. رقم دقیق استادان اخراجی مشخص نیست. مبنی جمع‌آوری اطلاعات اظهارات اساتید در شبکه‌های اجتماعی و یا در گفتگو با رسانه‌های داخلی یا نشریات دانشجویی است.
در اسفند ماه سال گذشته هم مسئولان وزارت علوم ادعای مشابهی را در مورد اساتید اخراجی بعد از اعتراضات ۱۴۰۱ مطرح کرده بودند و از فکت‌نامه نشان نادرست گرفتند.
از این رو فکت‌نامه به این ادعای وزارت کشور که «اساتید اخراجی دچار رکود علمی بودند» نشان نادرست می‌دهد.