احمد علم‌الهدی
امام جمعه مشهد
خسارت‌های اقتصادی ناشی از ناآرامی‌ها در ایران خیلی بیشتر از فرانسه بود.
نادرست
مقایسه نادرست علم‌الهدی از خسارات اعتراض‌ها در ایران و فرانسه
اگر وقت ندارید …
- احمد علم‌الهدی، می‌گوید: «در ایران خسارت‌های اقتصادی ناشی از ناآرامی‌ها خیلی بیشتر از فرانسه بود».
- برآورد اولیه منابع فرانسوی خسارت اقتصادی مستقیم اعتراضات اخیر فرانسه را ۱/۱ میلیارد است.
- منابع رسمی دولتی در ایران خسارت وارد شده به اموال دولتی و عمومی و خصوصی را از ابتدای اعتراضات تا بهمن ۱۴۰۱، تا ۲هزار میلیارد تومان برآورد کرده است.
- با در نظر گرفتن قیمت دلار در بازه شهریور تا بهمن ۱۴۰۱ (۳۷,۵۰۰ تومان)، ارزش ۲ هزار میلیارد تومان، حدود ۵۳ میلیون دلار، یعنی بیش از ۲۰ برابر کمتر از خسارت فرانسه است.
- طول دوره اعتراض‌های فرانسه یک تا سه هفته و طول دوره اعتراض‌ها در ایران دست‌کم پنج ماه است.
- بر اساس گزارش‌های مستند بخشی از تخریب اموال عمومی و خصوصی توسط ماموران امنیتی و انتظامی انجام شده است.
احمد علم‌الهدی، امام جمعه مشهد در خطبه‌های نماز جمعه روز ۲۰ مرداد ضمن مقایسه هزینه‌های اقتصادی ناآرامی‌های اخیر در ایران و فرانسه گفت: «در ایران خسارت‌های اقتصادی ناشی از ناآرامی‌ها خیلی بیشتر بود»
امام جمعه مشهد گفته:
«رئیس جمهور فرانسه اعلام کرده در نتیجه ناآرامی‌های اخیر این کشور، بیش از یک میلیارد دلار به اقتصاد فرانسه خسارت وارد شده است، در حالی که ناآرامی‌های سال گذشته ایران، خیلی گسترده‌تر بود، زیرا آن طور که در فرانسه اغتشاشگران را سرکوب می‌کردند، در ایران با اغتشاشگران برخورد نمی‌شد و خود مردم به میدان آمدند و اغتشاشات را آرام کردند.»
او ضمن تاکید بر اینکه خسارت‌ها در ایران خیلی بیشتر بود گفت: «در عین حال دولت سیزدهم توانست نرخ رشد اقتصادی را به چهار درصد برساند.»
اما آیا این گفته امام جمعه مشهد صحت دارد و هزینه‌های اقتصادی ناشی از اعتراضات پاییز ۱۴۰۱ در ایران از ناارامی‌های اخیر در فرانسه بیشتر بود؟
آخرین موج ناآرامی‌ها در فرانسه مربوط به اواخر ماه ژوئن و اوایل ژوئیه (تیر ۱۴۰۲) در این کشور است. در پی تیراندازی مرگبار یک افسر پلیس به سوی نوجوانی ۱۷ ساله و عرب‌تبار در حومه پاریس موجی از ناآرامی‌ها این کشور را در بر گرفت و بیشتر از یک هفته به طول انجامید.
در مورد میزان خسارت وارده در فرانسه، به گزارش «جنبش شرکت‌های فرانسه» MEDEF، این مبلغ بیش از یک میلیارد یورو (۱.۱ میلیارد دلار) بوده است. با وجود این ما در اظهارات امانوئل مکرون چنین آماری پیدا نکردیم.
بر اساس گزارش وزارت کشور فرانسه، بعد از گذشت بیش از ۷ روز از این اعتراضات، که به گفته مکرون نقطه اوج آن سپری شده بود، خسارات ناشی از این ناآرامی‌ها به شرح زیر بود:
حدود ۱۱۰۵ ساختمان دولتی، عمومی و یا خصوصی در سراسر کشور سوخته و یا غارت شده بود و شمار زیادی خودرو و اتوبوس به آتش کشیده شده و به حدود ۲۶۹ پاسگاه پلیس و ژاندارمری حمله شد. در مجموع ۲۴۳ مدرسه و موسسه آموزشی آسیب دیده و بسته‌ها و پاکت‌هایی که در دفاتر پستی بودند در آتش سوخت و یکصد و پنجاه دفتر پستی آسیب دیده و ۸۰ دستگاه خودپرداز پست‌بانک به کلی تخریب شدند. بیشتر از یک هزار مغازه تخریب شد و ۳۷۰ شعبه بانک آسیب دید. حدود ۵ هزار و ۸۹۲ خودرو در آتش سوخت.
در این گزارش تاکید شده این‌ها در حالیست که «انتظار می‌رود فهرست خسارت‌های بیشتری نیز به زودی از راه برسد.»
خسارت اقتصادی اعتراضات در ایران چقدر است؟
در گزارش ستاد حقوق بشر جمهوری اسلامی وابسته به قوه قضاییه در بهمن ماه ۱۴۰۱ ارزش ریالی خسارت وارد شده به اموال دولتی و عمومی و خصوصی مجموعا ۱۰۹۸ میلیارد تومان ۹۰۷ میلیارد تومان تخمین زده شده.
مجید میراحمدی، معاون امنیتی و انتظامی وزیر کشور نیز در آذر ماه ۱۴۰۱ در گفت‌وگوی تفصیلی با صدا و سیما گفت که خسارت اقتصادی ناشی از اعتراضات سراسری ۱۴۰۱ در ایران هزار و ۷۰۰ میلیارد تومان در طی دو ماه بود. او تاکید کرده بود که در این آمار خسارات استان سیستان و بلوچستان منظور نشده است. به گفته او این برآورد خسارت مستقیم و غیرمستقیم وارده به مکان‌های دولتی و خصوصی، اشخاص، خودروها، منازل و… است و در این میان فروشگاه‌ها و مغازه‌هایی غارت شدند یا به آتش کشیدند.
در ۱۶ مهرماه ۱۴۰۱ هم شهردار زاهدان مرکز سیستان و بلوچستان اعلام کرد که خسارت وارد شده به «ابنیه، تجهیزات، تاسیسات، مبلمان شهری، فضای سبز و دوربین‌های ترافیکی» سطح این شهر ۲۰۰ میلیارد تومان بوده است.
با این حساب به نظر می‌رسد برآوردهای منابع رسمی در جمهوری اسلامی از میزان کل خسارت‌های اعتراضات ۱۴۰۱، حدود ۲ هزار میلیارد تومان است.
با احتساب متوسط قیمت دلار ۳۷۵۰۰ تومان در بازه زمانی شهریور تا بهمن ۱۴۰۱، ارزش دلاری ۲ هزار میلیارد تومان حدود ۵۳ میلیون دلار* محاسبه می‌شود که ارزش آن کمتر از نصف برآوردهای اولیه از خسارت اعتراضات پاریس است.
آیا مقایسه این اعداد و خسارات ایران و فرانسه درست است؟
مقایسه خسارت اعتراض‌ها در فرانسه و ایران از جهان مختلف مقایسه درستی نیست.
نه زمینه اعتراضات، نه شیوه برخورد و سرکوب و نه گستره و طول دوره اعتراضات در دو کشور قابل مقایسه با یکدیگر نیستند.
به عنوان نمونه طول دوره اعتراضات در فرانسه نهایتا دو تا سه هفته است، در حالی که در طول دوره اعتراضات در ایران، بنا به روایت‌های رسمی ۵ ماه است.
بر اساس گزارش‌های مستند بخشی از تخریب اموال عمومی و خصوصی توسط ماموران امنیتی و انتظامی انجام شده است. تصاویر زیادی از این وضعیت در رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی منتشر شده است. مقام‌های جمهوری اسلامی این تصاویر را به «پلیس‌نما»ها نسبت می‌دهند، اما درستی‌سنجی‌های فکت‌نامه اصالت تصاویر و گزارش‌های مستند و نقش پلیس در تخریب اموال عمومی و خصوصی را تایید می‌کند.
جمع‌بندی
احمد علم‌الهدی، امام جمعه مشهد می‌گوید «در ناآرامی‌های اخیر این کشور، بیش از یک میلیارد دلار به اقتصاد فرانسه خسارت وارد شده که خسارت‌های اقتصادی ناشی از ناآرامی‌ها خیلی بیشتر از فرانسه بود.»
بله بر اساس برآوردهای اولیه منابع فرانسوی خسارات اقتصادی مستقیم اعتراضات اخیر فرانسه را بیش از یک میلیارد یورو، حدود ۱/۱ میلیارد دلار بوده است، اما این رقم دست‌کم ۲۰ برابر برآورد رسمی خسارت اعتراض‌های ۱۴۰۱ در ایران است.
برآوردهای وزارت کشور و قوه قضائیه خسارت اعتراضات را از زمان کشته شدن مهسا امینی تا بهمن ماه تا ۲ هزار میلیارد تومان تخمین می‌زنند. ارزش ۲ هزار میلیارد تومان با احتساب متوسط قیمت دلار در بازار آزاد، کمی بیش از ۵۳ میلیون دلار است که بیش از ۲۰ برابر کمتر از خسارت مستقیم اعتراض‌های اواخر ماه ژوئن و ژوئیه ۲۰۲۳ در فرانسه است.
نه زمینه اعتراضات، نه شیوه برخورد و سرکوب و نه گستره و طول دوره اعتراضات در ایران و فرانسه قابل مقایسه با یکدیگر نیستند. طول دوره اعتراضات در فرانسه نهایتا دو تا سه هفته و در ایران، بنا به روایت‌های رسمی ۵ ماه است. بخشی از تخریب اموال عمومی و خصوصی در ایران نیز توسط ماموران امنیتی و انتظامی انجام و گزارش‌ها و تصاویر آن مستند شده است.
با این اوصاف فکت‌نامه به این ادعای احمد علم‌الهدی که «خسارت‌های اقتصادی ناشی از ناآرامی‌ها در ایران خیلی بیشتر از فرانسه بود» نشان نادرست می‌دهد.
توضیح و اصلاح: در متن به اشتباه ۲ هزار میلیارد تومان،به جای ۵۳ میلیون دلار معادل ۵۳۳ میلیون دلار محاسبه شده بود. این رقم در تاریخ ۲۵ مرداد ۱۴۰۲ در متن اصلاح شد.