ادعای عجیب درباره پیشنهاد سرمایه‌گذاری ۱۰۰میلیارد دلاری امارات در ایران

حجت‌الله عبدالملکی، مشاور ابراهیم رئیسی و دبیر شورای عالی مناطق آزاد تجاری، در دومین جلسه ستاد جهش سرمایه‌گذاری و صادرات که در تاریخ ۱۰ مرداد ۱۴۰۲ در جزیره کیش برگزار می‌شد گفت: «اماراتی‌ها آمدند و اتاق سرمایه‌گذاری خارجی امارات گفتند که تا ۱۰۰ میلیارد دلار حاضریم سرمایه‌گذاری کنیم، طرح‌هایتان را بدهید.»

او این گفته‌ها را در تشریح اهمیت و تاثیر مثبت نمایشگاه‌ها و رویدادهایی که فرصت‌های سرمایه‌گذاری در ایران را به کشورهای دیگر نشان می‌دهند بر زبان آورد.

اتاق سرمایه‌گذاری خارجی امارات کجاست؟

اتاقی با این عنوان وجود ندارد،. احتمالا منظور آقای عبدالملکی از اتاق سرمایه‌گذاری خارجی امارات، شورای سرمایه‌گذاران بین‌المللی امارات است که ماموریت این شورا در وب سایت آن، حفاظت از سرمایه‌گذاری‌های بین‌المللی امارات متحده عربی عنوان شده است.

این شورا وظیفه دارد از طریق هماهنگی بین سرمایه‌گذاران بین‌المللی و ارتباط با سازمان‌های دولتی و طرف‌های خارجی، موانع احتمالی بر سر راه سرمایه‌گذاری‌ها را رفع کند.

همچنین کشف فرصت‌های سرمایه‌گذاری مطمئن در خارج از امارات و ارائه مشاوره از دیگر وظایفی است که برای این شورا در نظر گرفته شده است.

در عین حال هر کدام از هفت شیخ‌نشین امارات، اتاق‌های بازرگانی خود را دارند که این اتاق‌های بازرگانی امارت‌های مختلف، در فدراسیون اتاق های بازرگانی و صنعت امارات متحده عربی گرد هم آمده‌اند.

امارات متحده عربی دست‌کم هفت صندوق ثروت ملی دارد که وظیفه آنها سرمایه‌گذاری در حوزه‌های مختلف در داخل و خارج از امارات است. بزرگترین و ثروتمندترین از این صندوق‌ها، (ADIA) صندوق ثروت مستقل امارات متحده عربی در ابوظبی است که ارزش دارایی‌های این صندوق ۸۳۵ میلیارد دلار ارزیابی می‌شود.

وب سایتی به نام اینوست امارات (سرمایه‌گذاری امارات) نیز وجود دارد که وظیفه خود را راهنمای سرمایه‌گذاری در امارات متحده عربی اعلام کرده و سرمایه‌گذاران می‌توانند از طریق این وب‌سایت و سازمان به اطلاعات و داده‌های نهادهای دولتی، موسسات بین‌المللی و مشاوران بخش خصوصی دسترسی داشته باشند که سرمایه‌گذاری در امارات را تسهیل می‌کند.

بزرگی ۱۰۰ میلیارد دلار!

اما برای اینکه بدانیم ۱۰۰ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری چه ابعادی دارد، بهتر است این رقم را با چند عدد و رقم دیگر مقایسه کنیم.

براساس گزارش سال ۲۰۲۳ سازمان کشورهای صادرکننده نفت، اوپک، ارزش صادرات نفت و فرآورده‌های نفتی ایران در سال ۲۰۲۲ میلادی با افزایش ۶۷ درصدی نسبت به سال ۲۰۲۱ میلادی به بیش از ۴۲.۶ میلیارد دلار رسید. مجموع درآمدهای نفتی ایران در دوره چهار ساله ۲۰۱۹ تا ۲۰۲۲ بالغ بر ۹۵.۵ میلیارد دلار بوده و همچنان از ۱۰۰ میلیارد دلار کمتر است.

در همین گزارش اوپک کل درآمد نفتی امارات متحده عربی در سال ۲۰۲۲ میلادی حدود ۹۴.۷ میلیارد دلار گزارش شده است، به عبارتی بر اساس ادعای دبیر شورای عالی مناطق آزاد تجاری، صنعتی و ویژه اقتصادی، اماراتی‌ها حاضر شده‌اند رقمی بیش از کل درآمد نفتی سال گذشته خود را فقط در مناطق آزاد ایران سرمایه‌گذاری کنند که منطقی به نظر نمی‌رسد.

ظرفیت اقتصاد ایران در جذب سرمایه‌گذاری خارجی

پرسش دیگری که مطرح می‌شود، پرسش درباره ظرفیت اقتصاد ایران در جذب سالانه سرمایه‌گذاری خارجی است.

براساس گزارش سال ۲۰۲۳ کنفرانس تجارت و توسعه سازمان ملل، آنکتاد، ارزش سرمایه‌گذاری خارجی جذب شده در ایران در سال ۲۰۲۲ میلادی ۱.۵ میلیارد دلار تخمین زده شده است.

بررسی داده‌های این گزارش نشان می‌دهد که مجموع سرمایه‌گذاری خارجی مستقیم در اقتصاد ایران در دوره ۲۳ساله از سال ۲۰۰۰ تا ۲۰۲۲ میلادی، ۵۸.۵ میلیارد دلار بوده است. بالاترین میزان سرمایه‌گذاری خارجی جذب شده در اقتصاد ایران در این دوره زمانی به سال ۲۰۱۷ میلادی (۱۳۹۵-۹۶ خورشیدی) باز می‌گردد که آنکتاد میزان جذب سرمایه خارجی در آن سال را بیش از ۵ میلیارد دلار گزارش کرده است.

مقایسه این اعداد نشان می‌دهد که تمایل ۱۰۰ میلیارد دلاری اماراتی‌ها در مناطق آزاد ایران آن طور که مشاور ابراهیم رئیسی گفته نزدیک به دو برابر (۱.۷ برابر) مجموع سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی است که در ۲۳ سال گذشته در اقتصاد ایران سرمایه‌گذاری شده است.

در این گزارش‌ سالانه آنکتاد، میزان سرمایه‌گذاری امارات در دیگر کشورها طی سال ۲۰۲۲ میلادی ۲۴.۸ میلیارد دلار گزارش شده، به این معنا اگر قرار باشد طبق گفته حجت‌الله عبدالملکی ۱۰۰ میلیارد دلار در مناطق آزاد ایران سرمایه‌گذاری کنند باید معادل چهار برابر کل سرمایه‌گذاری سال گذشته خود در سراسر جهان، فقط در ایران سرمایه‌گذاری کنند.

امارات در پنج سال گذشته یعنی از سال ۲۰۱۸ تا ۲۰۲۲ میلادی جمعا حدود ۱۰۲.۶ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری خارجی در دیگر کشورها انجام داده است.

نمودار زیر می‌تواند به درک بزرگی عدد ادعایی آقای عبدالملکی کمک کند:

با این حساب سرمایه‌گذاری ۱۰۰ میلیارد دلاری آن هم فقط در مناطق آزاد یک کشور، عدد بسیار بزرگی است که نمی‌تواند واقعی باشد آنقدر که این گفته حجت‌الله عبدالملکی، مشاور ابراهیم رئیسی و دبیر شورای عالی مناطق آزاد تجاری، صنعتی و ویژه اقتصادی نشان شاخ‌دار می‌گیرد.