اظهارات وزیر کشور در مورد فراوانی مهاجران غیرقانونی در میان افراد زباله‌گرد‌

اخیرا احمد وحیدی، وزیر کشور گفته: «اغلب زباله‌گرد‌ها مهاجران غیرقانونی هستند.» او که در روز ۳۱ تیر در اختتامیه کارگاه ۳ روزه برنامه‌ریزی راهبردی حمایت از اطفال و نوجوان سخن می‌گفت با اشاره به «تبلیغ دروغ غربی‌ها» مبنی آمار کودکان کار ایران گفت:

«بیشتر افراد و کودکانی که به دنبال زباله‌گردی می‌روند ایرانی نیستند و از اتباع هستند. بسیاری از این کودکان و زباله گردها روزانه بیش از یک میلیون درآمد دارند و عملا این مسئله یک تجارت است.»

در این مطلب ما به درستی‌سنجی ادعای اول وزیر کشور در رابطه با اینکه اغلب زباله‌گردها در ایران از مهاجران غیرقانونی هستند می‌پردازیم.

آمارها و تخمین‌ها

هر چند بنا به گزارش اسفند ۱۴۰۰ مرکز پژوهش‌های مجلس «بنا به دلایلی چون حضور اتباعِ غیرقانونی، موقعیت و فعالیتِ پنهانی گاراژها و گودهای زباله‌گردی و غیره، آمار دقیق و به روزی از تعداد زباله گردها در کشور، در دسترس نیست»، با این حال تخمین این مرکز از تعداد تقریبی زباله‌گردهای کشور بر اساس گزارش شهرداری تهران در سال ۹۹ حدود ۱۴ هزار نفر است. بر اساس این گزارش از این تعداد حدود ۴۷۰۰ نفر کودک هستند که در تهران فعال‌اند.

مهم‌تر اینکه بر اساس این گزارش ۹۰ درصد زباله‌گردها را مهاجران غیرقانونی تشکیل می‌دهند.

هر چند در این گزارش نوشته شده که ۱۴ هزار نفر تعداد زباله‌گردها در کل کشور است گزارش به نقل از شهرداری تهران است و در برخی منابع دیگر این تعداد نه زباله‌گردهای کل کشور که مربوط به شهر تهران عنوان شده است.

همچنین بر اساس گزارشی که در سال ۱۴۰۱ در پایگاه خبری تحلیلی شهر منتشر شد، بیش از ۸۲ درصد زباله‌گردها در تهران اتباع افغانستانی هستند. در بخشی از این گزارش فرشید یزدانی، مدیرعامل انجمن حمایت از حقوق کودکان می‌گوید:

« تنها ۱۰ درصد از زباله‌ها با وانت جمع‌آوری می‌شوند و متوسط درآمد زباله‌گردهای چرخی و کتفی نیز حدود ١٩.٣ میلیون تومان و متوسط درآمد ماهیانه آنها ١.۶ میلیون تومان است…. سهم عوامل مختلف از ارزش زباله‌ها با کسر سهم جمع آوری شده رسمی عبارت است از ٨.٩ درصد برای شهرداری، پیمانکاران ۲۱ درصد، ارباب یا صاحب‌کار ۵۴.۵ درصد، زباله‌گرد ۱۵.۶، وانتی، ۶.۲ درصد، چرخی ٧ درصد و کودکان تنها ۲.۴ درصد است. این درحالیست که سهم کودکان در میزان زباله‌گردی یک سوم جمعیت زباله‌گردها است.»

منظور از «کتفی‌های زباله‌گرد» کسانی هستند که گونی‌های زباله تفکیک‌شده رو روی شانه‌های خود حمل می‌کنند و بنابر این گزارش کتفی‌های زباله‌گرد عموما از اتباع افغانستانی هستند.

پیش از آن هم در سال ۱۳۹۸ کامیل احمدی، سرپرست پژوهش زباله‌گردی کودکان به ایسنا گفته بود: ۸۹ درصد از زباله‌گردها مهاجران غیرقانونی هستند و ۳۰ درصد زباله‌گردها بین ۱۵ تا ۱۷ سال سن دارند. این در حالی است که به گفته آقای احمدی «شهرداری جمع آوری زباله‌های تهران را ۲۰۰ میلیارد تومان کرایه داده و برآورد می‌شود حدود ۱ تا ۱.۵ برابر این میزان پیمانکاران سود می‌برند. رتبه بعدی متعلق به ارباب یا صاحب کار است. حلقه آخر این حلقه نیز کودکان قرار دارند.»

احمد وحیدی، وزیر کشور اخیرا گفته «اغلب زباله‌گرد‌ها مهاجران غیرقانونی هستند». بنا به گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس به دلایل مختلف آمار دقیقی از تعداد زباله‌گردها در کشور و بالتبع درصد مهاجران غیرقانونی در میان آنان در دست نیست. با وجود این تخمین‌هایی در این زمینه وجود دارد. خود مرکز پژوهش‌ها با اتکا به گزارش شهرداری تهران، وجود ۱۴ هزار زباله‌گرد در کشور را تخمین زده. بنابر همین گزارش حدود ۹۰ درصد این افراد مهاجران غیرقانونی هستند.

سایر گزارش‌ها و گفتگوهای موجود از افراد یا نهادهای متولی هم این آمار را دستکم در تهران تایید می‌کنند. بنابر گزارش سال ۱۴۰۱ پایگاه خبری تحلیلی شهر بیش از ۸۲ درصد زباله‌گردها در تهران اتباع افغانستانی هستند. در سال ۹۸ هم سرپرست پژوهش زباله‌گردی کودکان به ایسنا گفته بود این رقم در تهران حدود ۸۹ درصد است.

بنابراین فکت‌نامه با توجه به شواهد موجود به این گفته وزیر کشور که «اغلب زباله‌گرد‌ها مهاجران غیرقانونی هستند» نشان درست می‌دهد.