ادعای گمراه‌کننده ایرنا درباره نرخ تورم فروردین ۱۴۰۲

خبرگزاری رسمی دولت، ایرنا در گزارشی با عنوان «تورم ۷۰ درصدی دروغ بود» نوشته است:

«در حالی برخی رسانه‌های منتقد دولت از تورم ۷۰ درصدی خبر می‌دادند که بر اساس آمار بانک مرکزی، تورم در اردیبهشت وارد کانال ۵۰ درصد شد.»

بانک مرکزی ایران هنوز به طور رسمی گزارش تغییرات شاخص بهای کالا و خدمات مصرفی در مناطق شهری (شاخص تورم) مربوط به فروردین و اردیبهشت‌ماه امسال را منتشر نکرده است، اما رسانه‌هایی با استفاده از جداول و تصاویر پراکنده‌ای که از گزارش‌های بانک مرکزی منتشر شده، اعداد و ارقام تورم دو ماه نخست امسال را منتشر کرده‌اند. ایرنا در گزارش نوشته:

به عنوان نمونه رسانه‌های دنیای اقتصادی، اکوایران، تجارت نیوز و سایت انتخاب از جمله رسانه‌هایی بودند که در گزارش‌های مختلفی از تورم دروغین ۷۰ درصدی خبر می‌دادند.
دمیدن برخی رسانه‌ها در تنور انتظارات تورمی برای رسیدن به اهداف جناحی خود حکایت از عدم پوشش واقعیات اقتصاد ایران توسط این رسانه‌ها دارد.
این رسانه‌ها تلاش کردند با انتشار گزارش‌هایی آمارها را خلاف واقع اعلام کنند در حالی که بر اساس گزارش‌های رسمی منتشر شده آمارسازی این رسانه‌ها با واقعیت همخوانی نداشته است.

مبنای ادعای ایرنا چیست؟

استناد خبرگزاری ایرنا برای ارائه آمار تورم فروردین و اردیبهشت‌ماه امسال، تصاویر از چند جدول و نمودار است که پس از سخنرانی محمدرضا فرزین، رئیس کل بانک مرکزی در سی‌امین همایش سیاست‌های پولی و بانکی منتشر شده و در آن نرخ تورم نقطه به نقطه فروردین امسال ۶۲/۴ درصد و تورم نقطه به نقطه اردیبهشت‌ماه امسال ۵۹/۷ درصد نشان داده شده است.

احتمالا این نمودار و دیگر جداول منتشر شده (در این گزارش ایسنا)، بخشی از ارائه مقاله یا سخنرانی رئیس کل بانک مرکزی در جریان این همایش بوده‌است.

ادعای رسانه‌های اقتصادی بر چه مبنایی است؟

پیش از این شماری از رسانه‌ها از جمله وب سایت اکو‌ایران و روزنامه دنیای اقتصاد، تورم نقطه به نقطه فروردین‌ماه امسال را به استناد جدول تغییرات شاخص بهای تورم بانک مرکزی ۶۸/۷ درصد گزارش کرده بودند.

در گزارش اکو ایران جدولی که مورد استناد برای محاسبه نرخ تورم نقطه به نقطه فروردین‌ماه قرار گرفته بود، جدول شاخص بهای تورم بود که به طور دوره‌ای بانک مرکزی آن را در اختیار محاکم قضایی قرار می‌دهد تا در محاسبه تادیه بدهی و دعاوی مالی همچون محاسبه مهریه مبنای محاسبه قضات در دادگاه‌هاست.

در این جدول، شاخص بهای کالا و خدمات مصرفی در فروردین‌ماه ۱۴۰۲ به عدد ۸۳۴/۹ رسیده بود که در مقایسه با عدد شاخص (۴۹۵/۱) در فروردین‌ماه سال ۱۴۰۱ رشدی ۶۸/۶ درصدی را به ثبت رسانده است که به معنای نرخ تورم نقطه به نقطه فروردین امسال است.

چرا اعداد رسانه‌ها با نمودارهای رییس بانک مرکزی هم‌خوانی ندارد؟

چرا در تصویر جدید که مورد استناد ایرنا قرار گرفته، این عدد به ۶۲/۴ درصد تغییر یافته است؟

پاسخ به این پرسش در تغییر سال پایه از ۱۳۹۵ به ۱۴۰۰ است. سال پایه محاسبه نرخ تورم در جدول مورد استناد وب سایت اکو ایران ۱۳۹۵ است اما سال پایه محاسبه تورم در نمودار مورد اشاره ایرنا سال ۱۴۰۰ است.

در جدول شاخص بهای کالاها که بانک مرکزی منتشر کرده و اوکو ایران به آن استناد کرده، عدد شاخص، در مهر ۱۳۹۵ معادل ۱۰۰ گرفته شده‌است اما در نموداری رییس بانک مرکزی نشان داده در بالای تصویر سال ۱۴۰۰ معادل ۱۰۰ گرفته شده‌است.

ظاهرا بانک مرکزی سال پایه محاسبات نرخ تورم را به روز کرده است و بدین ترتیب مبدا و مبنای مقایسه قیمت سبد تورم به سال ۱۴۰۰ تغییر یافته که نرخ‌های تورم محاسبه شده قبلی بر مبنای سال پایه ۱۳۹۵ را تغییر داده است.

به طور معمول هر پنج سال یک‌بار سال پایه محاسبه نرخ تورم به روز می‌شود، مرکز آمار ایران نیز چندی پیش در بیان دلایل تاخیر اعلام نرخ تورم اسفند ماه ۱۴۰۱ و فروردین ۱۴۰۲ به طور رسمی اعلام کرده بود که دلیل این تاخیر تغییر سال پایه محاسبه نرخ تورم از سال ۱۳۹۵ به ۱۴۰۰ بوده است.

خبرگزاری رسمی دولت، ایرنا در گزارشی با عنوان « تورم ۷۰ درصدی دروغ بود» نوشته است: «در حالی برخی رسانه‌های منتقد دولت از تورم ۷۰ درصدی خبر می‌دادند که بر اساس آمار بانک مرکزی، تورم در اردیبهشت وارد کانال ۵۰ درصد شد.»

بانک مرکزی ایران هنوز به طور رسمی گزارش تغییرات شاخص بهای کالا و خدمات مصرفی در مناطق شهری (شاخص تورم) مربوط به فروردین و اردیبهشت‌ماه امسال را منتشر نکرده است، اما رسانه‌هایی از جمله وب سایت اکو‌ایران و روزنامه دنیای اقتصاد، تورم نقطه به نقطه فروردین‌ماه امسال را به استناد جدول تغییرات شاخص بهای تورم بانک مرکزی ۶۸/۷ درصد گزارش کرده بودند.

جدولی که مورد استناد برای محاسبه نرخ تورم نقطه به نقطه فروردین‌ماه قرار گرفته بود، جدول شاخص بهای تورم بود که به طور دوره‌ای بانک مرکزی آن را در اختیار محاکم قضایی قرار می‌دهد تا در محاسبه تادیه بدهی و دعاوی مالی همچون محاسبه مهریه مبنای محاسبه قضات در دادگاه‌هاست.

مبنای ادعای ایرنا، تصاویری از ارائه محمدرضا فرزین، رئیس کل بانک مرکزی در سی‌امین همایش سیاست‌های پولی و بانکی است که تورم فروردین ماه امسال را ۶/۷ واحد درصد کمتر از گزارش رسانه‌های یادشده ۶۲/۴ درصد اعلام کرده است.

دلیل تفاوت نرخ تورم نقطه به نقطه فروردین ماه امسال در آن جدول و این نمودار، تغییر سال پایه آماری از سال ۱۳۹۵ به ۱۴۰۰ است که در گزارش ایرنا به آن اشاره‌ای نشده است. تغییر مبدا و مبنای سنجش و مقایسه قیمت‌ها برای محاسبه نرخ تورم، به طور طبیعی نتایجی متفاوت به دنبال دارد.

از آنجا که خبرگزاری ایرنا، مهم‌ترین تغییر در محاسبه نرخ تورم فروردین‌ماه امسال از سوی بانک مرکزی یعنی تغییر سال پایه آماری را در گزارش خود سهوا یا عمدا نادیده گرفته و به آن اشاره‌ای نکرده‌است، انتخاب این عنوان برای گزارش خبرگزاری دولتی ایرنا مبنی بر اینکه «تورم ۷۰ درصدی دروغ بود»، گمراه‌کننده ارزیابی می‌شود.