ادعای شاخ‌دار امام جمعه کرج در مورد کاهش نرخ باروری در ایران و جهان اسلام

آیت‌الله محمدمهدی حسینی همدانی امام جمعه کرج در خطبه‌های نماز جمعه ۲۹ اردیبهشت ۱۴۰۲ گفته است: «کاهش ۴۰ و ۷۰ درصدی نرخ باروری یک دسیسه بزرگ علیه جهان اسلام و ایران است». او گفته:

«در ۳۰ سال گذشته نرخ باروری در جهان اسلام بیش از ۴۰ درصد و در ایران بیش از ۷۰ درصد کاهش داشته که نشان دهنده دسیسه‌های بزرگ علیه اسلام و ایران است.»

آیا نرخ باروری در جهان اسلام و ایران به ترتیب بیش از ۴۰ و ۷۰ درصد در ۳۰ سال گذشته کاهش پیدا کرده؟ آیا کاهش نرخ باروری مختص جهان اسلام است؟ آیا بیشترین کاهش نرخ باروری در طول ۳۰ سال گذشته در جهان اسلام و ایران اتفاق افتاده است؟

آیا نرخ باروری در جهان اسلام و ایران به ترتیب بیش از ۴۰ و ۷۰ درصد در ۳۰ سال گذشته کاهش پیدا کرده؟

براساس گزارش سال ۲۰۲۲ سازمان ملل متحد نرخ باروری در منطقه شمال آفریقا و خاورمیانه که اکثریت آن را مسلمانان تشکیل می‌دهند، از ۴/۴ در سال ۱۹۹۰ به ۲/۸ در سال ۲۰۲۱ کاهش یافته،  یعنی چیزی حدود ۳۸ درصد کاهش باروری رقم خورده است. هرچند جهان اسلام محدود به منطقه شمال آفریقا و خاورمیانه نیست.

در ایران نیز براساس گزارش مرکز آمار ایران نرخ باروری کل در سال ۱۴۰۰ را ۱/۷۴ و نرخ باروری جمعیت ایرانی را در این سال ۱/۶۵ برآورد کرده بود.

بانک جهانی نیز نرخ باروری در ایران را در سال ۲۰۲۰ معادل ۱/۷ فرزند به ازای هر زن در سن باروری برآورد کرده که حد میانگین نرخ باروری کل و نرخ باروری ایرانی است.

آیا کاهش نرخ باروری مختص جهان اسلام است؟

خیر؛ نرخ باروری در طول ۳۰ سال گذشته هم در جهان اسلام،‌ هم در ایران و هم در سایر نقاط دنیا کاهش یافته است. نمودار زیر مندرج در گزارش سال ۲۰۲۲ سازمان ملل متحد نشان می‌دهد که از سال ۱۹۵۰ نرخ باروری در همه جای دنیا از جمله کشورهای مسلمان رو به کاهش بوده و روند کاهشی تا سال ۲۰۵۰ ادامه خواهد داشت. یعنی تا ۲۰ سال آینده نرخ باروری در همه جای دنیا تقریبا یکسان خواهد شد و دیگر خبری از نرخ باروری بالای ۳ درصد در هیچ کجای دنیا نخواهد بود:

آیا بیشترین کاهش نرخ باروری در طول ۳۰ سال گذشته مختص جهان اسلام و ایران است؟

خیر؛ بیشترین کاهش نرخ باروری نه به منطقه خاورمیانه بلکه به منطقه آسیای مرکزی و جنوب آسیا تعلق دارد. براساس گزارش سازمان ملل متحد نرخ باروری در آسیای میانه و جنوب آسیا از ۴/۳ در سال ۱۹۹۰ به ۲/۳ در سال ۲۰۲۱ رسیده که بیشترین کاهش نرخ باروری (۴۶/۵ درصد) است.

این نکته را هم باید در نظر گرفت که نرخ باروری در میان مسلمانان تقریبا در همه جای دنیا بیش از سایر ساکنان همان مناطق است. مرکز تحقیقاتی PEW در جدول زیر نشان داده که نرخ باروری میان مسلمانان تمام مناطق دنیا از سایر ساکنان آن مناطق بیشتر است:

گزارش بانک جهانی نیز نشان می‌دهد که ایران یکی از کشورهایی است که بالاترین کاهش نرخ باروری را داشته ولی این تنها محدود به ایران نیست. نرخ باروری در عمان از ۶/۶ در سال ۱۹۹۰ به ۲/۲ در سال ۲۰۲۱ رسیده در اردن از ۵/۵ به ۲/۸ درصد، در نپال از ۵/۲ به ۲ درصد در امارات از ۴/۵ به ۱/۵ درصد رسیده است. نمودار زیر نشان می‌دهد که روند طی شده در ایران در سایر کشورها نیز اتفاق افتاده که برای نمونه تنها به چند کشور دیگر پرداخته شده:

آیت‌الله محمدمهدی حسینی همدانی امام جمعه کرج مدعی شده: «کاهش ۴۰ و ۷۰ درصدی نرخ باروری در ۳۰ سال گذشته، یک دسیسه بزرگ علیه جهان اسلام و ایران است». این ادعا اگرچه بر آمارهای درست بنا شده ولی در نتیجه‌گیری دچار یک انحراف اساسی است. بررسی‌های «فکت‌نامه» نشان می‌دهد که:

• نرخ باروری در طول ۳۰ سال گذشته در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا حدود ۳۸ درصد و در ایران حدود ۷۰ درصد کاهش یافته ولی این اتفاق محدود به جهان اسلام و ایران نیست. اتفاقا گزارش‌ها نشان می‌دهد که نرخ باروری میان مسلمانان در همه جای دنیا به نسبت سایر ساکنان آن مناطق بیشتر است.
• نرخ باروری در طول ۳۰ سال گذشته در همه جا کاهش داشته ولی بیشترین کاهش به منطقه آسیای میانه و جنوب آسیا تعلق دارد نه جهان اسلام.
• درست است که نرخ باروری در ایران حدود ۷۰ درصد در طول ۳۰ گذشته کاهش یافته ولی این اتفاق محدود به ایران نیست. یک بررسی اجمالی نشان می‌دهد که نرخ باروری در کشورهای عمان، اردن، نپال، امارات و … نیز در همین حدود کاهش یافته است. 

بنابراین «فکت‌نامه» به ادعای آیت‌الله محمدمهدی حسینی همدانی امام جمعه کرج مدعی شده: «کاهش ۴۰ و ۷۰ درصدی نرخ باروری در ۳۰ سال گذشته، یک دسیسه بزرگ علیه جهان اسلام و ایران است» نشان «شاخ‌دار» می‌دهد.