ادعای شاخ‌دار عبدالله گنجی درباره تعداد ون‌های گشت ارشاد

عبدالله گنجی، مدیر مسئول روزنامه همشهری روز ۱۰ آبان ۱۴۰۱ در مناظره‌ای با احمد زیدآبادی روزنامه‌نگار در دانشگاه صنعتی شریف گفته است: «گشت ارشاد در تهران ۵ ماشین دارد که ۲ تای آن خراب است».

آیا پلیس گشت ارشاد تنها ۵ ماشین در تهران دارد؟ آیا ماموریت گشت ارشاد در تهران محدود به سرنشینان ون‌های گشت ارشاد است؟ «فکت نامه» در این گزارش می‌کوشد به این پرسش پاسخ دهد.

درباره امکانات، تجهیزات و تعداد ون‌های گشت ارشاد و ماموریت پلیس در مقابله با بدحجابی چه می‌دانیم؟ 

اطلاعات شفافی از بودجه، لجستیک و پرسنل گشت ارشاد در دست نیست. دقیق نمی‌دانیم پلیس گشت ارشاد نیروی انتظامی (امنیت اخلاقی)، چند ماشین (ون) گشت، در تهران دارد، ولی می‌دانیم:

۱- پلیس گشت ارشاد هر از گاهی طرح‌هایی را با عناوین مختلف در تهران اجرا کرده و می‌کند. این طرح‌ها که نوعی مانور پلیس گشت ارشاد در سطح شهر است، با تعداد زیادی مامور و ماشین‌های متعدد در سطح تقاطع، بزرگراه‌ها، اماکن پرتردد و … اجرا می‌شود به طوری که حضور پلیس گشت ارشاد برای اکثریت شهروندان ملموس می‌گردد مثل: 

• طرح برخورد با واردات و فروش لباس‌های غیرمتعارف؛
• طرح برخورد با مهمانی‌های مختلط؛
• طرح برخورد با بدحجابی در فرودگاه‌ها؛
• طرح برخورد با بدحجابی در کنسرت‌ها و نمایشگاه‌های کتاب؛
• طرح مقابله با پوشش بد ونک( تئوری ونک)؛
• طرح برخورد با بدحجابی در شرکت‌های خصوصی، کافه و رستوران؛
• طرح مقابله با شلوار کوتاه، لباس چسبان، شال باریک؛

همزمان با اجرای یکی از طرح‌های فصلی گشت‌ ارشاد، خبرگزاری ایسنا روز ۲۸ فروردین ۹۵ در گزارشی از حضور گسترده گشت‌های امنیت اخلاقی پلیس در قالب گشت‌های خودرویی و موتوری در شهر تهران و استقرار در مقابل پاساژها، مراکز خرید، میادین اصلی و همچنین گشت‌زنی در بزرگراه‌ها و خیابان‌های پرتردد خبر داده است یعنی انبوهی ماشین گشت پلیس در سطح شهر.

تصویر زیر حضور گشت ارشاد (گشت امنیت اخلاقی) تنها در یک منطقه تهران (برج میلاد) نشان می‌دهد تنها در یک زاویه دوربین، ۴ ماشین ون و یک سواری گشت ارشاد حضور دارد.

تصویر زیر نیز پیوست مصاحبه‌ رئیس پلیس تهران، با وب سایت شعار سال با محوریت گشت‌های ارشاد منتشر شده است. نسخه‌های دیگر این تصویر آرم خبرگزاری فارس را دارد. ما نتوانستیم نسخه اصلی و تاریخ انتشار آن را پیدا کنیم. اما در این تصویر دست‌کم ۶ ون گشت ارشاد و تعدادی از ماموران زن حضور دارند. 

۲- هیچ آمار یا گزارش عملکردی از فعالیت گشت ارشاد منتشر نشده، اما می‌‌توان با اطمینان گفت روزانه ده‌ها زن توسط ماموران به بازداشتگاه‌های گشت ارشاد منتقل می‌شوند. شواهد و قرائن نشان می‌دهند تعداد این زنان در تهران بیش از آن است که تنها با سه ون به بازداشتگاه منتقل شوند. 

در تصویر دوربین مداربسته‌ای که از زمان حضور مهسا امینی در بازداشتگاه گشت ارشاد منتشر شده دست‌کم ۴۰ زن در بخشی از سالن دیده می‌شوند که توسط ماموران به بازداشتگاه منتقل شده‌اند. 

برای شمارش از روی نشانه‌های تصویری افرادی را که حدس زدیم جزو ماموران هستند حذف کردیم. 

اگر فرض کنیم ظرفیت هر ون ۱۰ نفر باشد و در هر ماموریت یک راننده، یک مامور مرد و دو مامور زن حضور داشته باشند، برای انتقال این تعداد زن به بازداشتگاه دست کم به ۷ ون نیاز است. 

به عبارتی تنها در یک شیفت کاری گشت ارشاد همزمان با کشته شدن مهسا امینی دست کم ۷ ون زنان را به بازداشتگاه وزرا منتقل کرده‌اند. 

۳- نیروی انتظامی، در سال ۱۳۹۶، از پلیس نامحسوس امنیت اخلاقی رونمایی کرد. در مراسم آغاز به کار پلیس نامحسوس امنیت اخلاقی در تهران، اعلام شد که ۷ هزار نیرو به طور نامحسوس در سطح شهر با ماموریت امنیت اخلاقی فعالیت خواهند کرد. 

بنابراین حضور ۷ هزار پلیس نامحسوس امنیت اخلاقی یعنی لشگری در سطح شهر ماموریت گشت ارشاد را دنبال می‌کنند و این علاوه بر نیروی محسوس پلیس امنیت اخلاقی است. قاعدتا این نیروها امکاناتی نیز در اختیار دارند. 

سردار ساجدی نیا فرمانده وقت انتظامی تهران بزرگ در حاشیه آغاز به کار این پلیس در جمع خبرنگاران گفته: «با تشکیل پلیس نامحسوس امنیت اخلاقی از این پس با چهار جرم و هنجار شکنی از جمله مزاحمت نوامیس، کشف حجاب، آلودگی صوتی و رفتارهای پرخطر به صورت ویژه برخورد می‌شود. بر این اساس همکاران ما به شکل نامحسوس این جرایم را در خودروها پیگیری می‌کنند و اجازه نخواهند داد برخی رانندگان و سرنشینان خودروها دست به اقدامات خلاف هنجار و اخلاقی بزنند».

۴- ماموریت گشت ارشاد نیروی انتظامی محدود به پرسنل پلیس امنیت اخلاقی نیست، بلکه نیروی انتظامی به پلیس سایر واحدها نیز ماموریت و اختیار برخورد با مصادیق بدحجابی داده است. سردار ساجدی‌نیا فرمانده انتظامی تهران بزرگ در این خصوص در گفتگویی اعلام کرده: «راهنمایی و رانندگی عضوی از مجموعه پلیس است و این پلیس از روز اول طرح امنیت اخلاقی در این طرح مشارکت کرده است. کلیه پرسنل کادر پلیس راهنمایی و رانندگی تهران بزرگ در بحث امنیت اخلاقی مانند برخورد با بد پوششی، بدحجابی، سگ‌گردانی، آلودگی صوتی با اقتدار خصوص در معابر اصلی و بزرگراه‌های شهر تهران برخورد می‌کنند. یکی از وظایف راهنمایی و رانندگی این است که بر موضوعات امنیت اخلاقی نظارت و با عفاف‌ستیزی برخورد کنند. این موضوع با وظیفه راهنمایی و رانندگی مغایرتی ندارد و ماموران راهنمایی و رانندگی در مباحث امنیت اخلاقی تذکر می‌دهند و در صورت نیاز برخورد کرده و خودرو مورد نظر را نیز توقیف می‌کنند».

نیروی انتظامی ماموریت گشت ارشاد را حتی در پیست‌های اسکی نیز ترک نکرده و با اعزام پلیس با لباس اسکی نیز به پیست‌های اسکی با مصادیق بدحجابی مقابله می‌کند. سردار ساجدی‌نیا در این خصوص گفته: «به منظور برقراری نظم، نظارت بر اماکن عمومی و رستوران‌های کوهستانی، کمک به مصدومان و جلوگیری از بروز جرائم اخلاقی و اجتماعی پلیس‌های اسکی سوار در ارتفاعات برفگیر و پیست‌های اسکی اطراف تهران نظیر شمشک، دربند‌سر و توچال مستقر شده‌اند». او با اشاره به تامین تجهیزات پلیس اسکی باز گفته: «پس از راه‌اندازی این پلیس در پایتخت به تبع باید با توجه به شرایط محل ماموریتی این پلیس، تجهیزات خاص برای این پلیس در نظر گرفته می‌شد که موتورسیکلت‌های مخصوص کوهستان، موتورهای چهارچرخ و تجهیزات اسکی برای فصول سرد و برفی از جمله این تجهیزات است».

۵- براساس قانون مصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی، نیروی انتظامی موظف به نظارت بر امکان زیر و برخورد با مصادیق بدحجابی شده است:

• کلیه مسیرهای منتهی به کوهستان‌ها و تفرج‌گاه‌های کوهستانی و سایر اماکن عمومی و تفریحی
• اماکن عمومی شهر؛
• خودروها؛
• اماکن تفریحی و عمومی نظیر پارک‌ها، سالن‌های سینما، سالن‌ها و اماکن ورزشی، کوهستان‌ها، سواحل دریایی، جزایر، مناطق آزاد تجاری، فرودگاه‌ها، پایانه‌ها و …؛
• مجتمع‌های مسکونی، برج‌ها و شهرک‌ها؛
• جشن‌ها و مراسم عروسی و آرایشگاه‌ها؛

طبیعتا نظارت بر این حجم از اماکن پیش بینی شده در قانون، در حوزه ماموریت نیروی انتظامی، یعنی یکی از ماموریت‌های کل پلیس نیروی انتظامی باید مقابله با بدحجابی باشد تا بتواند این حجم از اماکن را تحت نظارت داشته باشد. در قانون نیروی انتظامی نیز یکی از ماموریت‌های کلی این نیرو «مبارزه با منکرات و فساد» تعیین شده است. بنابراین نمی توان ماموریت پلیس در برخورد با مقوله بدحجابی را محدود به گشت های محسوس پلیس امنیت اخلاقی یا گشت ارشاد دانست، تمام نیروی انتظامی در این حوزه ورود دارد.

عبدالله گنجی، مدیر مسئول روزنامه همشهری می‌گوید: «گشت ارشاد در تهران ۵ ماشین دارد که ۲ تای آن خراب است». 

هیچ گزارش مستندی از عملکرد، امکانات و تجهیزات و بودجه گشت ارشاد در دست نیست، اما فکت‌ها و شواهد و قرائنی وجود دارد که ثابت می‌کند ادعای آقای گنجی خلاف واقعیت است. 

پیش‌تر تصاویری از گشت ارشاد در رسانه‌ها منتشر شده که در آنها تعداد زیادی ون، ماشین پلیس و ماموران گشت ارشاد دیده می‌شوند. 

تصاویر دوربین مداربسته بازداشتگاه گشت ارشاد نشان می‌دهد در زمان حضور مهسا امینی در وزرا، و در یک شیفت گشت ماموران پلیس امنیت اخلاقی، بیش از ۴۰ زن به این بازداشتگاه منتقل شده‌اند. برای انتقال این تعداد زن دست‌کم ۷ خودروی ون لازم است. 

نیروی انتظامی در سال ۹۶ از پلیس نامحسوس گشت ارشاد رونمایی و اعلام کرد ۷ هزار نیروی پلیس گشت ارشاد در تهران به طور نامحسوس با بدحجابی مقابله می‌کنند. 

بر اساس گزارش‌های رسمی علاوه بر ماموران گشت ارشاد، بقیه بخش‌های پلیس از جمله راهنمایی و رانندگی نیز در طرح مقابله با بدحجابی مشارکت دارند و امکانات خود را در اختیار گشت ارشاد قرار می‌دهند. 

با این اوصاف تردید باقی نمی‌ماند که ادعای مطرح شده از سوی عبدالله گنجی درباره تعداد ون‌های گشت ارشاد آشکارا، خلاف واقعیت و «شاخ‌دار» است.