مقایسه فرودگاه‌های بین‌المللی ایران و آلمان

ویدیویی در شبکه‌های اجتماعی منتشر شده که در آن میثم لطیفی، معاون رئیس‌جمهوری و رئیس سازمان امور اداری و استخدامی می‌گوید:

ما در کشور ۵۰ یا ۵۴ فرودگاه داریم. آلمان ۵ فرودگاه دارد. تقریبا همه اینها (فرودگاه‌های ایران) بین‌المللی هستند.

زمینه این صحبت‌ها انتقاد از تعدد سازمان‌های اداری در شهرستان‌ها و تقاضای محلی نمایندگان مجلس برای افزایش سطح ادارات و سازمان‌های محلی به «اداره کل» (معادل مرکز استان) است. 

با توجه به مقایسه سطح توسعه یافتگی صنعت حمل‌ونقل در هر دو کشور، این گفته که ایران ۵۰ فرودگاه بین‌المللی و آلمان ۵ فرودگاه [بین‌المللی] دارد، مورد توجه افکار عمومی قرارگرفته‌است. برای همین سه فکت که در دو جمله بالا بیان شده را راستی‌آزمایی می‌کنیم:

1. آیا ایران ۵۰ (تا ۵۴) فرودگاه دارد؟
2. آیا «تقریبا همه» فرودگاه‌های ایران بین‌المللی هستند؟
3. آیا آلمان تنها ۵ فرودگاه [بین‌المللی] دارد؟

در این راستی‌آزمایی صنعت هوایی غیرنظامی بررسی شده‌اند. همچنین در این راستی‌آزمایی مسائلی مانند مساحت دو کشور، تعداد شهرها و فاصله آنها، نقش حمل‌ونقل ریلی سریع‌السیر در داخل اتحادیه اروپا به‌ عنوان جایگزین پرواز و سایر مسایل اجتماعی را در نظر نگرفتیم.

در صنعت هوانوردی، دو سازمان جهانی با ماموریت‌های متفاوت هستند که با توجه به مسئولیت‌شان، اطلاعات دقیق و کاملا به‌روزی از صنعت حمل‌ونقل هوایی، ایرلاین‌ها و فرودگاه‌های کشورهای مختلف دارند.

ایکائو (International Civil Aviation Organization)، نهادی زیرمجموعه سازمان ملل متحد است که وظیفه هماهنگ‌سازی استانداردهای بین‌المللی پروازی و مدیریت خطوط هوایی در سطح جهان را دارد.

یاتا (International Air Transport Association)، انجمنی متشکل از حدود ۳۰۰ ایرلاین است که به‌ دنبال رشد و توسعه حمل‌ونقل هوایی ایمن و ایجاد امکان همکاری میان ایرلاین‌ها و هماهنگی با ایکائو است.

سایر پایگاه‌های داده مانند FlightRadar24 از داده‌های این دو منبع استفاده می‌کنند. همچنین اطلاعاتی از تعداد کل فرودگاه و صنایع هوایی کشورهای مختلف در بانک داده سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا (CIA) موجود و در اختیار عموم است.

ایران چند فرودگاه غیرنظامی دارد؟

در فهرست ایکائو، هر فرودگاه در دنیا، با یک کد ۴ حرفی مشخص می‌شود. در این فهرست فرودگاه‌هایی که نام‌شان با حرف O آغاز می‌شود متعلق به منطقه غرب آسیا هستند و اگر حرف دوم I باشد، فرودگاه در ایران قرار دارد. برای مثال فرودگاه امام خمینی تهران (IKA در فهرست یاتا) با نام OIIE در این فهرست بین‌المللی شناخته می‌شود.

در این فهرست، ۹۴ فرودگاه با حروف OI هستند که نشان می‌دهد ایکائو ۹۴ فرودگاه را در ایران ثبت کرده‌است. اما بعضی از این فرودگاه‌ها اختصاصی کارگو (باری یا پست هوایی Air Mail) هستند مانند فرودگاه پیام (OIIP) یا هنوز راه‌اندازی نشده‌اند مانند فرودگاه بین‌المللی قم (OIIQ) یا رها شده و صرفا در آنها گاهی پروازهای آموزشی با هواپیماهای سبک انجام می‌شود مانند فرودگاه فسا (OISF).

در فهرست مشترک ایکائو و یاتا، در سایت FlightRadar24 که اطلاعات زنده وضعیت پروازهای غیرنظامی در سراسر دنیا را نشان می‌دهد، برای ایران ۶۴ فرودگاه نشان داده می‌شود. ما برنامه هفتگی همه این فرودگاه‌ها بررسی کردیم و متوجه شدیم که دقیقا ۱۴ فرودگاه هستند که هیچ پروازی نداشته‌اند. بنابراین می‌توان گفت در ایران هم‌اکنون ۵۰ فرودگاه فعال وجود دارد.

ایران چند فرودگاه‌های بین‌المللی دارد؟ 

مطابق همان فهرست مشترک ایکائو و یاتا در FlightRadar24 در ایران، تنها ۱۴ فرودگاه عنوان «بین‌المللی» دارند. اما از بین این ۱۴ فرودگاه بین‌المللی، از ۴ فرودگاه بیرجند، همدان، ماکو و مهرآباد تهران، پرواز بین‌المللی انجام نمی‌شود. همچنین فرودگاه پیام نیز فرودگاه باری است. 

با این‌حال از ۲ فرودگاه لامرد و دیرستان قشم که عنوان «بین‌المللی» ندارند، پروازهایی در هفته به مقاصدی خارج از کشور انجام می‌شود. بنابراین می‌توان گفت ایران ۱۴ فرودگاه بین‌المللی دارد و از ۱۱ فرودگاه ایران، پروازهایی به خارج انجام می‌شود. 

آلمان چند فرودگاه‌ غیرنظامی دارد؟ 

براساس همان منابعی که مبنای ما برای اطلاعات فرودگاه‌های ایران بود، فرودگاه‌های آلمان را هم بررسی کردیم. نام فرودگاه‌های اروپایی در فهرست ایکائو با حرف E شروع شده و کاراکتر دوم در نام فرودگاه‌های غیرنظامی آلمان D و برای فرودگاهای نظامی این کشور T است.

براین اساس آلمان ۱۶۶ فرودگاه غیرنظامی (ED) و ۴۸ فرودگاه نظامی (ET) دارد که واضح است که همانند ایران، تعدادی از آنها یا فعال نیستند یا برای مقاصد تجاری به‌کار نمی‌روند. فهرست مشترک ایکائو و یاتا که در سایت FlightRadar24 درج شده نشان می‌دهد که آلمان ۱۰۳ فرودگاه دارد.

ما برنامه هفتگی همه این ۱۰۳ فرودگاه را بررسی کردیم. در نتیجه ۶۳ فرودگاه هیچ برنامه پروازی نداشتند یا فرودگاه‌های نظامی و آموزشی بودند.

از ۴۰ فرودگاه باقی‌مانده آلمان با وجود اینکه ۱۶ فرودگاه عنوان بین‌المللی دارد، با این‌حال از ۳۷ فرودگاه آلمانی به مقاصدی در خارج از این کشور پرواز برقرار است. به‌خصوص در ماه جاری (آگوست در وسط تابستان) تقریبا اکثر فرودگاه‌های کوچک آلمانی نیز پروازهایی به مقاصد توریستی مانند مایورکا، ایبیزا و آنتالیا دارند.

مقایسه آمار ایران و آلمان بر اساس اطلاعات سازمان سیا

بررسی داده‌های موجود در بانک اطلاعات سازمان سیا نشان می‌دهد که تا سال ۲۰۲۱ در کشور آلمان کلا ۵۳۹ فرودگاه از انواع مختلف، نظامی و غیرنظامی، کوچک و بزرگ وجود دارد و این عدد برای ایران ۳۱۹ عدد است. از این حیث آلمان در رتبه ۱۲ جهان و ایران در رتبه ۲۲ جهان قرار دارد.

مقایسه چند شاخص مهم صنعت حمل‌ونقل هوایی ایران و آلمان براساس اطلاعات سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا:

میثم لطیفی، معاون رئیس‌جمهوری و رئیس سازمان امور اداری و استخدامی می‌گوید: «ما در کشور ۵۰ یا ۵۴ فرودگاه داریم. آلمان ۵ فرودگاه دارد. تقریبا همه اینها (فرودگاه‌های ایران) بین‌المللی هستند.»

اما آمارهای بین‌المللی نشان می‌دهد که:

بر اساس داده‌های موجود در بانک اطلاعات سازمان سیا  آلمان ۵۳۹ فرودگاه دارد که ۱۰۳ فرودگاه آن در فهرست‌های بین‌المللی فرودگاه‌های تجاری ثبت شده است. از این تعداد، ۴۰ فرودگاه به خدمات روزانه حمل بار و مسافر مشغولند و با وجود اینکه ۱۶ فرودگاه آلمانی عنوان «بین‌المللی» داشته‌اند، در یک هفته گذشته از حداقل ۳۷ فرودگاه آلمانی، پروازی با مقصدی در خارج از آلمان برقرار بوده‌است.

بر اساس داده‌های بانک اطلاعات سازمان سیا ایران ۳۱۹ فرودگاه دارد که ۶۴ فرودگاه آن در فهرست‌های بین‌المللی فرودگاه‌های تجاری عمومی ثبت شده است. از این تعداد، ۵۰ فرودگاه به خدمات روزانه حمل بار و مسافر مشغولند. با وجود اینکه ۱۴ فرودگاه ایرانی عنوان «بین‌المللی» داشته‌اند، در یک هفته گذشته تنها از ۱۱ فرودگاه ایرانی، پروازی با مقصدی در خارج از ایران برقرار بوده‌است.

یک حساب سرانگشتی نشان می‌دهد ۲۲ درصد فرودگاه‌های عملیاتی ایران پرواز بین‌المللی دارند در حالی که این نسبت در آلمان ۹۲ درصد فرودگاه‌های عملیاتی است. 

بنابراین، گفته‌های لطیفی، رئیس سازمان امور اداری در مورد تعداد فرودگاه‌های ایران «درست» است، در مورد اینکه اکثر آنها بین‌المللی هستند «نادرست» است. همچنین فکت سوم در این جمله‌ او که بسیار مورد توجه عموم قرار گرفته مبنی بر اینکه آلمان ۵ فرودگاه [بین المللی] دارد، «شاخ‌دار» است.