ادعاهای شاخ‌دار صدا و سیما درباره مواضع ضد اسرائیلی کریستیانو رونالدو

صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران روز ۲۵ خرداد ۱۴۰۱ در یک گزارش خبری اظهاراتی را به کریستیانو رونالدو، ستاره مشهور پرتغالی نسبت داده و مدعی شده رونالدو در پایان یکی از دیدارهای تیم ملی پرتغال با اسرائیل حاضر به تعویض پیراهن خود با بازیکن اسرائیلی نشده و گفته «من پیراهنم رو با قاتل عوض نمی‌کنم.»

دو روز بعد، تلویزیون ایران‌اینترنشنال ادعاهای مطرح شده در ویدئوی صدا و سیما را بررسی کرد و نشان داد صداگذاری گزارش صدا و سیما، ارتباطی با نسخه اصلی ویدئوی صحبت‌های رونالدو و همین طور سپ بلاتر، رئیس پیشین فیفا ندارد.

آنچه صدا و سیما به عنوان اظهارات رونالدو علیه اسرائیل پخش کرده بود، در واقع خطاب به کودکان سوریه است که سوم دی ۱۳۹۵ توسط خود او در شبکه‌های اجتماعی منتشر شده است.

پیش از این نیز سابقه داشته که رسانه‌های حکومتی، تصاویر مربوط به کودکان سوری را به عنوان کودکانی معرفی کند که اهل نوار غزه‌اند. ما نیز فکت‌نامه به این موارد اشاره کرده‌ایم.

بعد از انتشار این گزارش و بازتاب آن در رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی، صدا و سیما روز ۲۸ خرداد ۱۴۰۱ در گزارش‌ دیگری با عنوان «وقتی اسرائیل ستیزی رونالدو را به بهانه یک تصویر آرشیوی زیر سوال بردند» ضمن تاکید بر صحت نقل قول انجام شده از رونالدو، مدعی بود، تصاویر استفاده شده در گزارش صدا و سیما، تصاویر آرشیوی بوده‌اند.

به جز این، صدا و سیما در یک گزارش دیگر در تاریخ تاریخ ۳۰ خرداد ۱۴۰۱ علاوه بر تکرار ادعای مطرح شده از قول رونالدو، در این باره نشستی با حضور غلامحسین زمان‌آبادی، معاون وزارت ورزش و دو نفر دیگر برگزار کرد.

محور ادعای این گزارش‌ها این است که اگرچه داستان ویدئوی استفاده شده در گزارش اول صدا و سیما چیز دیگری است، اما کریستیانو رونالدو، پیش‌تر اظهاراتی به این مضمون کرده است که «تماشاگران اسرائیلی منفورترین تماشاگران هستند و من پیراهنم رو با قاتل عوض نمی‌کنم.»

آیا رونالدو این حرف را زده است؟

جست‌وجوی ما برای پیدا کردن سابقه خبر در رسانه‌های فارسی‌زبان به ۹ سال پیش می‌رسد، وقتی خبرگزاری ایسنا در تاریخ ۱۴ فروردین ۱۳۹۲ به نقل از «آژانس خبری "رم" آذربایجان» این خبر را منتشر کرد.

این خبر در آن زمان در سایر سایت‌ها و پایگاه‌های خبری هم بازتاب داشته است،‌ اما مشخص نیست منبع اصلی آن کجا است. تا آنجایی که ما گشتیم نتوانستیم اصل خبر را در یک منبع خبری آذربایجانی پیدا کنیم، اما در برخی سایت‌های پرتغالی‌زبان، مثل pragmatismo و Revista Lux این خبر منتشر شده است.

صرف نظر از اعتبار این سایت‌ها ممکن است در نگاه اول این‌طور به نظر برسد که منبع اصلی این خبر این سایت‌ها هستند، اما واقعیت این است که تاریخ انتشار هر دو این اخبار بعد از انتشار گزارش ایسنا است.

با این اوصاف معلوم نیست، اصل این خبر از کجا به ایسنا رسیده، تلاش‌های ما برای پیدا کردن اثری از این خبر بی‌نتیجه ماند، اما جست‌وجوی ما نشان می‌دهد پیش و پس از بازی دو تیم اسرائیل و پرتغال در جریان مسابقات مقدماتی جام جهانی ۲۰۱۴ برخی حواشی درباره موضع رونالدو درباره فلسطین یا اسرائیل در آن زمان خبرساز بوده است.

به عنوان مثال می‌توان به واکنش‌های هواداران فلسطین به پست‌فیسبوکی او در روز دوم فروردین ۱۳۹۲، صبح بازی با اسرائیل اشاره کرد. رونالدو با انتشار تصویری از خود و همبازیانش در تل‌آویو نوشته بود: «صبح عالی در اسرائیل». این پست واکنش‌های انتقادی بسیاری از هواداران فلسطین را به همراه داشت که به او گفته بودند مکان تصویر فلسطین است نه اسرائیل. خبر این واکنش‌ها در رسانه‌ها نیز بازتاب داشت، چنانکه روزنامه جروزالم پست، همان روز گزارشی با عنوان «خشم هواداران ضد اسرائیلی رونالدو» منتشر کرد.

حاشیه‌ها البته بعد از بازی هم ادامه داشت. بازی با نتیجه ۳ - ۳ به پایان رسیده بود (پرتغال تا دقایق پایانی بازی را با اختلاف یک گل عقب بود) و رونالدو نیز در دقیقه ۷۲ کارت زرد دریافت کرده بود. او به همین دلیل بازی بعدی تیمش در برابر آذربایجان را از دست داد. بعد از پایان بازی برخی رسانه‌ها گزارش‌هایی درباره خودداری رونالدو از تعویض لباس خود با بازیکنان اسرائیلی منتشر کردند.

ماجرای خودداری رونالدو از تعویض پیراهن با اسرائیلی‌ها چیست؟

تصاویر و ویدئوهایی از آنچه خودداری رونالدو از تعویض لباس با بازیکنان اسرائیلی‌ خوانده شده وجود دارند، اما این تصاویر چیزی را اثبات نمی‌کنند.

چنانکه در این ویدئو پیدا است رونالدو با یکی از بازیکنان اسرائیلی دست می‌دهد و سریع به سمت رختکن می‌رود. او در راه از کنار بازیکنی می‌گذرد که پیراهن به تن ندارد. این بازیکن البته شورت ورزشی قرمز به پا دارد و بازیکن پرتغال است. ممکن است برخی این بازیکن پرتغالی را با بازیکن اسرائیلی اشتباه گرفته باشند، اما آنچه مسلم است این تصاویر حتی برای اثبات خودداری رونالدو از تعویض لباس کافی نیست، چه برسد به اینکه نشان‌دهنده تمایلات ضداسرائیلی باشد.

اما نسبت دادن مواضع ضد اسرائیلی و حمایت او از فلسطینی‌ها مساله بی‌سابقه‌ای نیست. پیش از این نیز برخی اخبار جعلی درباره حمایت رونالدو از فلسطینی‌ها منتشر شده که برخی از آنها توسط رسانه‌های ایران، از جمله صدا و سیما بازیافت شده و به عنوان خبر منتشر شده‌اند.

چه اخبار جعلی دیگری درباره مواضع ضد اسرائیلی رونالدو منتشر شده‌اند؟

به عنوان نمونه می‌توان به خبر جعلی کمک یک و نیم میلیون یورویی رونالدو به کودکان فلسطینی اشاره کرد.

یا در یک نمونه دیگر تصویری از او منتشر شده که پوستری در حمایت از فلسطین در دست دارد، در حالی که این متن روی پوستر دستکاری شده و به جای عبارت «LORCA» واژه «Palestine» نوشته شده است.

پوستر اصلی پیام همدردی بازیکنان رئال مادرید با شهر زلزله‌زده لورکای اسپانیا در اسفند ۱۳۹۳ است. این زمین‌لرزه به کشته شدن دست‌کم ۱۰۰ نفر و آسیب‌ دیدن ۲۰ هزار واحد مسکونی شد.

یا در یک مورد دیگر دست‌ندادن رونالدو با میشل پلاتینی به جای خودداری او از دست‌ندادن با نخست‌وزیر اسرائیل جا زده شده است.

نکته جالب توجه اینکه همه این شایعات و اخبار جعلی در گزارش صدا و سیما مطرح شده‌اند.

اما صدا و سیما در گزارش‌ دوم خود مدعی شده که صحبت‌های نسبت داده شده به رونالدو منبع دارند و صرفا از تصاویر آرشیوی استفاده شده، اما آیا منبعی برای اظهارات ضد اسرائیلی رونالدو وجود دارد؟

در گزارش دوم صدا و سیما تصاویر صفحاتی از وب منتشر شده و گوینده می‌گوید که سایت‌های خبری گفته‌های رونالدو را علیه تماشاگران اسرائیلی منتشر کرده‌اند. البته آنچه صدا و سیما نشان داده نه سایت خبری، بلکه یک وبلاگ در وردپرس است.

اما صرف نظر از این، ما نتوانستیم هیچ منبع خبری نیمه‌معتبری پیدا کنیم که در آن ادعاهایی نظیر نفرت رونالدو از تماشاگران اسرائیلی یا اطلاق لفظ قاتل به بازیکنان این کشور دیده شود. چنانکه در بالا گفته شد قدیمی‌ترین نسخه‌ای از این ادعا را در خبرگزاری ایسنا پیدا کردیم که در آن گفته شده که منبع آن آژانس خبری رم آذربایجان است. ما چنین چیزی در منابع خبری آذربایجان پیدا نکردیم، اما می‌توانیم حدس بزنیم احتمالا این خبر از شبکه‌های اجتماعی به بعضی سایت‌های نه‌چندان معتبر درز پیدا کرده و به ایسنا و سایت‌های فارسی‌زبان رسیده و دوباره به شبکه‌های اجتماعی برگشته و از آنجا به برخی سات‌های پرتغالی سرایت کرده است.

اما به جز این نشانه‌هایی دیگری هم هستند که ادعای ضد اسرائیلی بودن رونالدو را زیر سوال می‌برند؟

روابط رونالدو با اسرائیلی‌ها چگونه است؟

مخالفان اسرائیل و طرفداران فلسطین، تاکنون چندین بار به رونالدو به خاطر انتشار عکس‌ها و نوشته‌هایی در این زمینه اعتراض کرده‌اند.

مثلا رونالدو سال ۲۰۱۹ لباس خود را به صورت نمادین به وزیر امور خارجه اسرائیل هدیه داده است. این اقدام از سوی مخالفان اسرائیل با واکنش‌های زیادی مواجه شد.

او همچنین در سال ۲۰۱۰ نیز به عنوان بازیکن رئال مادرید در اسرائیل حضور داشت و با شیمون پرز، رئیس‌جمهور وقت اسرائیل دست داد.

رونالدو همچنین در فوریه ۲۰۱۶ یک ویدئوی تبلیغاتی مربوط به یک اپراتور مخابراتی اسرائیل نیز حضور داشته است.

صدا و سیمای جمهوری اسلامی، به تازگی ویدئویی درباره مواضع ضد اسرائیلی کریستیانو رونالدو منتشر کرده و از قول او گفته «تماشاگران اسرائیلی منفورترین تماشاگران هستند و من پیراهنم رو با قاتل عوض نمی‌کنم.»

در این ویدئو چندین ادعای شاخ‌دار وجود دارد.

۱- بخش‌هایی از فیلم به شکل واضحی صداگذاری شده است. در ویدئویی اصلی رونالدو درباره کودکان سوریه صحبت می‌کند، اما در گزارش صدا و سیما روی تصویر صحبت‌های او علیه تماشاگران و بازیکنان اسرائیلی پخش می‌شود. خود صدا و سیما هم بعدا در گزارش‌هایی بعدی مدعی شده که تصاویر استفاده شده در ویدئو آرشیوی است، اما آنچه از قول رونالدو گفته شده به نقل از منابع خبری است.

۲- در ویدئوی صدا و سیما ادعا شده رونالدو حاضر به تعویض لباس با بازیکن اسرائیلی نشده و گفته «من پیراهنم رو با قاتل عوض نمی‌کنم». قدیمی‌ترین منبعی که ما برای نقل قول نسبت داده شده به رونالدو پیدا کردیم یک گزارش قدیمی است که ۹ سال پیش در خبرگزاری ایسنا منتشر شده است. ایسنا می‌گوید این خبر را از آژانس خبری «رم» آذربایجان برداشته، ما نمی‌دانیم آژانس خبری «رم» چیست اما هیچ اثری از اصل این خبر در رسانه‌های آذربایجانی پیدا نکردیم. این خبر چند روز بعد از انتشار در ایسنا در دو سایت پرتغالی‌زبان هم بدون ذکر منبع منتشر شده است.

۳- خبر خودداری رونالدو از تعویض تعویض پیراهن بعد از بازی با اسرائیل در همان سال ۱۳۹۲ در برخی سایت‌ها منتشر شده است. البته در تصویری که منتشر شده رونالدو با بازیکنان اسرائیلی دست می‌دهد و از کنار یکی از هم‌تیمی‌های خود که لباس به تن ندارد رد می‌شود. با توجه به انتشار این تصویر به نظر می‌رسد برخی، هم‌تیمی رونالدو را با بازیکنان اسرائیلی اشتباه گرفته‌اند.

۴- در گزارش صدا و سیما فیلمی از سب بلاتر، رئیس پیشین فیفا پخش می‌شود که به وضوح صداگذاری شده تا به مخاطب القا کند فیفا به دلیل مواضع ضد اسرائیلی رونالدو با او مساله دارد.

۵- در گزارش صدا و سیما تصویری از رونالدو پخش شده که پوستر حمایت از فلسطین به دست دارد. این پوستر دستکاری شده و جعلی است.

۶- در گزارش صدا و سیما تصویری از دست ندادن رونالدو با میشل پلاتینی پخش و گفته شده رونالدو دعوت رئیس رژیم صهیونیستی را برای سفر به تل‌آویو رد کرده است. تصویر رونالدو پلاتینی پیش‌تر در شبکه‌های اجتماعی به عنوان جعلی خودداری رونالدو از دست دادن با مقام‌های اسرائیلی منتشر شده و از سوی برخی پایگاه‌های درستی‌سنجی فکت‌چک شده است.

۷- معلوم نیست اشاره خبرنگار صدا و سیما به کدام دعوت است، اما به نظر می‌رسد رونالدو مشکلی با اسرائیل و مقام‌های این کشور ندارد. او سال ۲۰۱۹ لباس خود را به صورت نمادین به وزیر امور خارجه اسرائیل هدیه داده است در سال ۲۰۱۰ با شیمون پرز دیدار داشته و در سال ۲۰۱۶ در ​ ویدئوی تبلیغاتی اپراتور مخابراتی اسرائیل حضور داشته است.

با این اوصاف فکت‌نامه آنچه را که در صدا و سیما با عنوان «مواضع ضد اسرائیلی کریستیانو رونالدو» منتشر شده مصداق بارز بازیافت مجموعه‌ای از اخبار جعلی می‌داند و به آن نشان «شاخ‌دار» می‌دهد.