ادعای نادرست درباره گران شدن مواد غذایی در امارات و ارتباط آن با تحولات داخلی ایران

برخی هواداران دولت در شبکه‌های اجتماعی از جمله توییتر با انتشار تصاویری از سوپر مارکتی در دبی مدعی شده‌اند در پی حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی در ایران و افزایش شدید برخی اقلام در ایران، قیمت اقلام غذایی همچون روغن، مرغ و نان در دبی نیز با افزایش همراه شده است و در واقع این طور تداعی کرده‌اند که پیش از این قاچاق این اقلام غذایی از ایران به دبی دلیل پایین بودن قیمت‌ها در این شیخ‌نشین حاشیه جنوبی خلیج فارس بوده است.

از جمله یک کاربر در توییتی نوشته:

«از دیروز به یکباره همه چی در دبی گرون شده، روغن مایع ١٧ درهمی امشب ٤٣ درهم بود. مرغ ١٢ درهمی شده ٢٨ درهم بنزین كه سی و پنج سال یك درهم بوده شده نزدیک به ٤ درهم. نون كه سی سال یك درهم بود امروز ٣/٥ درهم.
از وقتی در ایران ارز ٤٢٠٠ رو برداشتن در اینجا همه چی گرون شده!!!»

البته بر اساس تصویری که این کاربر در توییت خود از آن استفاده کرده، قیمت دو بطری روغن مایع ۱.۵ لیتری به ۴۳ درهم رسیده است. در واقع اگر بپذیریم که قیمت روغن مایع پیش از افزایش اخیر ۱۷ درهم امارات بوده حال به ۲۱.۵ درهم رسیده است.

در همین حال برخی دیگر از هواداران دولت رئیسی مطالب دیگری با همین مضمون منتشر کرده‌اند. به عنوان نمونه می‌توان به توییت کاربری به نام الهام آقازاده اشاره کرد که مدعی است به دلیل گران شدن قیمت آرد و جلوگیری از قاچاق آن، قیمت آرد در کشورهای همسایه ایران مثل افغانستان، ترکیه کمیاب شده است.

آیا افزایش قیمت مواد غذایی در دبی از دیروز یا از زمان اعلام برنامه دولت برای حذف ارز ترجیحی آغاز شده است؟

خیر. افزایش قیمت مواد غذایی و به طور کلی افزایش نرخ تورم در دبی و دیگر شیخ‌نشین‌های امارات از ماه‌ها قبل آغاز شده است. بر اساس گزارش مرکز فدرال آمار و رقابت امارات، تورم گروه عمده «خوراکی و آشامیدنی‌» در سه ماهه چهارم سال ۲۰۲۱ میلادی در مقایسه سه ماهه سوم پارسال ۳/۵ درصد بوده است. بر اساس داده‌های همین گزارش نرخ تورم گروه عمده «خوراکی و آشامیدنی‌» در سه ماه پایانی سال ۲۰۲۱ میلادی نسبت به مدت مشابه سال قبل از آن نیز ۳/۱ درصد گزارش شده است.

همچنین نشریه «خلیج تایمز» در ۱۴ آوریل امسال (۲۶ فروردین‌ماه سال ۱۴۰۱) حدود یک ماه قبل از اجرای برنامه حذف ارز ترجیحی در ایران با انتشار گزارشی به افزایش قیمت مواد غذایی در امارات متحده عربی و سراسر جهان اشاره کرده و آن را عمدتاً به رشد بالای هزینه حمل و نقل، قیمت نفت و درگیری نظامی روسیه و اوکراین نسبت داده بود.

در این گزارش «خلیج تایمز» فعالان اقتصادی اماراتی در گفت‌وگو با این نشریه گفته بودند: «نرخ حمل و نقل به میزان قابل توجهی افزایش یافته است و همچنین کمبود کشتی وجود دارد که عامل اصلی افزایش قیمت در داخل و خارج از امارات است.»

در همان گزارش به نقل از وزارت اقتصاد امارات از برنامه‌های نظارتی برای جلوگیری از افزایش قیمت مواد غذایی خبر داده شده بود و از جمله یک فعال اقتصادی در گفت‌وگو با این نشریه به افزایش ۲۰ درصدی هزینه‌های حمل و نقل، جنگ روسیه و اوکراین و سهم این دو کشور در تولید دانه‌های روغنی و غلات اشاره شده بود.

بر اساس گزارش آماری وب‌سایت «تریدینگ اکونومیک» تورم غذایی امارات متحده عربی در دسامبر سال ۲۰۲۱ میلادی برابر با آذر و دی ماه سال ۱۴۰۰ بیش از ۳/۷ درصد اعلام شد و تصریح شده بود که این بالاترین نرخ تورم غذایی در امارات از اکتبر ۲۰۲۰ میلادی برابر با مهر ۱۳۹۹ بوده است.

همان‌طور که ملاحظه می‌شود افزایش قیمت مواد غذایی در امارات از دیروز یا همزمان با تصمیم حذف ارز ترجیحی در ایران آغاز نشده و همچون تورم مواد غذایی در سراسر جهان تحت تاثیر بحران کرونا و پس از آن افزایش هزینه‌های حمل و نقل آغاز شد و در ادامه با بحران ناشی از جنگ روسیه و اوکراین ابعاد تازه‌ای یافت.

قیمت جهانی مواد غذایی در ماه‌های اخیر چقدر افزایش پیدا کرده است؟

در گزارشی که بانک جهانی ششم اردیبهشت‌ماه ۱۴۰۱ از چشم‌انداز بازارهای کالایی منتشر کرد، شاخص غذا در ماه مارس ۲۰۲۲ (اسفند ۱۴۰۰ و فروردین ۱۴۰۱) در مقایسه با ژانویه سال ۲۰۲۰ میلادی (دی و بهمن‌ماه سال ۱۳۹۸) ۶۷.۷ درصد رشد کرده است. بر اساس این گزارش بانک جهانی اگر شاخص غذا در مارس ۲۰۲۲ میلادی (اسفند ۱۴۰۰ و فروردین ۱۴۰۱ خورشیدی) را با ماه مشابه دو سال قبل از آن یعنی مارس ۲۰۲۰ میلادی (اسفند ۱۳۹۸ و فروردین ۱۳۹۹ خورشیدی) مقایسه کنیم، مشخص می‌شود که این شاخص افزایشی ۷۸/۹ درصدی را تجربه کرده است.

در گزارش بانک جهانی پیش‌بینی شده که شوک های قیمتی مواد غذایی و انرژی ناشی از جنگ اوکراین ممکن است سال‌ها ادامه داشته باشد و تخمین زده که قیمت جهانی گندم در سال جاری ۴۰ درصد افزایش یافته و به بالاترین قیمت اسمی گندم در تاریخ دست یابد.

اما در ضمائم و پیوست‌های آماری این گزارش بانک جهانی، تصریح شده است که قیمت «روغن‌ها و خوراکی‌ها» در فاصله زمانی آوریل سال ۲۰۲۰ میلادی تا مارس ۲۰۲۲ میلادی ۱۲۲.۵ درصد افزایش داشته است. شاخص قیمت غذا در این دوره زمانی ۸۳.۹ درصد رشد کرده است.

داده‌های آماری سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد، فائو از شاخص قیمت غذا که به صورت دوره‌ای منتشر می‌شود، نشان می‌دهد شاخص قیمت غذا از سال ۲۰۲۰ میلادی تا ماه آوریل ۲۰۲۲ (فروردین و اردیبهشت ۱۴۰۱) ۶۱.۶ درصد افزایش داشته است. بالاترین رقم شاخص قیمت غذا در گزارش فائو مربوط به ماه مارس ۲۰۲۲ میلادی (اسفند ۱۴۰۰ و فروردین ۱۴۰۱) می‌شود.

بر اساس این گزارش سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد، شاخص قیمت روغن نباتی خوراکی که میانگین تغییر قیمت ۱۰ نوع روغن گیاهی است از سال ۲۰۲۰ میلادی تا ماه آوریل ۲۰۲۲، حدود ۱۳۹ درصد رشد کرده و به عبارتی ۲.۴ برابر شده است.

آیا تغییر قیمت گوشت مرغ در امارات ارتباطی با تغییرات قیمت گوشت مرغ در ایران دارد؟

نشانه‌ای از این ارتباط وجود ندارد. امارات متحده عربی عمده نیاز خود به انواع گوشت را از کشور برزیل تامین می‌کند و در سال ۲۰۲۰ میلادی ۶۴ درصد از کل مصرف گوشت خود را معادل ۴۵۶ میلیون دلار از برزیل وارد کرده است.

در عین حال قیمت هر کیلوگرم گوشت مرغ در کشور برزیل از ابتدای سال جاری میلادی یعنی از ۵ ماه قبل تاکنون ۹/۵ درصد افزایش داشته است.

طبیعی است که با افزایش قیمت در کشور مبدا، قیمت در کشور مقصد نیز با افزایش همراه شود. با این حساب مشخص می‌شود افزایش قیمت گوشت از جمله گوشت مرغ در امارات نیز روندی طولانی‌تر از آغاز طرح یارانه‌ای جدید در ایران است.

قیمت سوخت در امارات در ماه‌های اخیر چقدر افزایش یافته است؟

قیمت انواع بنزین و گازوئیل نیز در امارات متحده عربی طی ماه‌های گذشته روندی افزایشی داشته است که بخشی از این افزایش قیمت سوخت به رشد بهای نفت تحت تاثیر بحران جنگ روسیه اوکراین بازمی‌گردد.

با این حال نمودار وب سایت «خلیج‌نیوز» از تغییرات قیمت انواع بنزین و گازوئیل در امارات نشان می‌دهد که بالاترین قیمت انواع سوخت در ماه گذشته میلادی رقم خورده و روند تغییرات قیمت در ماه جاری میلادی اندکی تعدیل شده است.

بر اساس داده‌های آماری این وب‌سایت میانگین قیمت بنزین با اکتان ۹۵ در ماه جاری لیتری ۳/۵۵ درهم بوده است. میانگین قیمت این نوع بنزین در ماه‌ گذشته میلادی، ۳/۶۲ درهم بود.

برخی هواداران دولت در شبکه‌های اجتماعی، مطالبی درباره گران شدن مواد غذایی در کشورهای همسایه در پی حذف ارز ترجیحی در ایران منتشر می‌کنند، از جمله یکی از کاربران با انتشار تصاویری از یک سوپر مارکت در دبی نوشته قیمت روغن مایع ١٧ درهمی امشب ٤٣ درهم شده است.

اولا تصویری که منتشر شده قیمت دو بطری روغن مایع را نشان می‌دهد.

دوم، افزایش قیمت مواد غذایی از هفته‌ها قبل در امارات و بسیاری دیگر از کشورها شروع شده است. بر اساس گزارش‌های مرکز آمار امارات نرخ تورم مواد غذایی در این کشور از میانه‌های سال گذشته با شتاب کم‌سابقه‌ای روند صعودی پیدا کرده است.

بر اساس گزارش سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد (فائو) شاخص قیمت غذا در فاصله از سال ۲۰۲۰ تا کنون ۶۲ درصد افزایش داشته و میانگین قیمت انواع روغن گیاهی نیز در همین زمان ۲/۴ برابر افزایش یافته است. برآورد بانک جهانی نیز از تورم جهانی شاخص غذا به نسبت سال ۲۰۲۰ حدود ۷۹ درصد است.

هیچ برآورد معتبری از حجم قاچاق مواد غذایی از ایران به کشورهای همسایه وجود ندارد، اما طبق گزارش‌های رسمی ایران منبع مهمی برای واردات مواد غذایی به امارات نیست. تحولات داخلی ایران تاثیر قابل ملاحظه‌ای در افزایش یا کاهش قیمت مواد غذایی در کشورهای همسایه ایران ندارد.

با این اوصاف فکت‌نامه ادعای گران شدن روغن و سایر مواد غذایی دیگر در امارات به دلیل حذف ارز ترجیحی در ایران را بی‌اساس می‌داند و به آن نشان «نادرست» می‌دهد.