ادعای شاخ‌دار درباره قانونی بودن ازدواج با محارم در کشورهای غربی

موسی غضنفرآبادی رئیس کمیسیون قضایی و حقوقی مجلس شورای اسلامی در جلسه علنی روز سه‌شنبه ۲۳ فروردین ۱۴۰۱ طی نطقی مدعی شد: «ازدواج با دختر، خواهر، مادر و دیگر محارم در برخی از کشورها (غربی) قانونی است». 

او در صحبت‌های خود علاوه بر طرح این ادعا انتقادهای تندی علیه همجنس‌گرایی و شرایط فرهنگی و سبک زندگی در کشورهای غربی مطرح کرده و گفته است: 

«کدام گوشه تاریخ به یاد دارد که عمل شنیع، کثیف، زشت و چندش آور هم جنس بازی به رسمیت و قانونی شمرده شده باشد کدام صفحه تاریخ گواهی می‌دهد که ازدواج با دختر، خواهر، مادر و دیگر محارم که امروز در برخی از کشورها غیر قانونی شمرده نمی‌شود قانونی شمرده شده باشد.»

موسی غضنفرآبادی رئیس کمیسیون قضایی و حقوقی مجلس شورای اسلامی در جلسه علنی روز سه‌شنبه ۲۳ فروردین ۱۴۰۱ طی نطقی مدعی شد: «ازدواج با دختر، خواهر، مادر و دیگر محارم در برخی از کشورها (غربی) قانونی است». 

او در صحبت‌های خود علاوه بر طرح این ادعا انتقادهای تندی علیه همجنس‌گرایی و شرایط فرهنگی و سبک زندگی در کشورهای غربی مطرح کرده و گفته است: 

«کدام گوشه تاریخ به یاد دارد که عمل شنیع، کثیف، زشت و چندش آور هم جنس بازی به رسمیت و قانونی شمرده شده باشد کدام صفحه تاریخ گواهی می‌دهد که ازدواج با دختر، خواهر، مادر و دیگر محارم که امروز در برخی از کشورها غیر قانونی شمرده نمی‌شود قانونی شمرده شده باشد.»

او نام کشورهایی که مدعی است در آنها ازدواج با دختر، خواهر، مادر و دیگر محارم قانونی است را نیاورده است. ما برای اطمینان با آقای غضنفرآبادی تماس گرفتیم و از او درباره منبع گفته‌اش سوال کردیم. 

از قول شما در رسانه‌ها نقل شده که ازدواج با دختر خواهر ، مادر و دیگر محارم در برخی کشورهای غربی قانونی است. آیا این نقل قول به درستی از سوی شما مطرح شده است؟
نه. از قول من اشتباه گفته‌اند من گفته‌ام که در برخی از کشورها ازدواج با محارم غیرقانونی شمرده نمی‌شود. 
منظورتان چه کشورهایی است و منبع ‌شما چیست؟
بله، هستند برخی از کشورها هستند که اتفاقاتی شبیه این را توجیه می‌کنند و می‌گویند خلاف قانون نیست. منبع حرف ما هم اگر یک سرچی بکنند متوجه می‌شوید که خیلی جاها این را گفته‌اند.
نام کشورها در حافظه‌تان است؟
هست. حالا شما نگاه کنید سایت‌ها را ببینید که آن کشورها که غیر قانونی نمی‌دانند، کجا است. نمونه‌های روشنی هم گفتند مثل ازدواج فلان استاد دانشگاه با دخترشان. 
آیا این سایت‌ها که می‌گویید از منابع قابل اطمینان هستند؟
بله. مثلا می‌گویند در فرانسه این خیلی مشهور و معروف است. سایت‌ها یکی دو جا نیست زیاد است خیلی جاها زده شده است.
یعنی هیچ ‌کدام از این سایت‌ها را به خاطر ندارید؟
خیلی کار سختی نیست یک سرچی بزنید به نام سایت‌ها می‌رسید.

احتمالا اشاره آقای غضنفرآبادی به شایعه‌ای است که یک سال پیش درباره قانونی شدن ازدواج با محارم در فرانسه در برخی مطبوعات و رسانه‌ها منتشر شده‌ بود. ما در اسفند ماه ۱۳۹۹ این شایعه را درستی‌سنجی کردیم و به آن نشان «شاخ‌دار» دادیم.

اما به جز شایعه قانونی شدن ازدواج محارم در فرانسه، باید ببینیم آیا در کشور دیگری ازدواج با اقوام نسبی درجه اول قانونی است؟

آیا ازدواج با محارم در کشورهای غربی قانونی است؟

خیر، هیچ کشوری در غرب ازدواج با محارم را به رسمیت نشناخته و قانونی نیست. ازدواج با محارم پدر با دختر، پسر با مادر، برادر با خواهر و حتی ازدواج بین عموزاده‌ها و خاله‌زاده‌ها در کشورهای غربی نه تنها به رسمیت شناخته نشده و قانونی نیست، بلکه این مساله خلاف اخلاق عمومی و همچنان تابو است. 

در برخی کشورها از جمله هلند ازدواج با برادرخوانده یا خواهرخوانده با اجازه دولت قانونی است. در قانون مدنی هلند آمده خواهر و برادر خونی نمی‌توانند با هم ازدواج کنند ولی با خواهر خوانده می‌توان ازدواج کرد که این امر با اجازه دولت ممکن می‌شود یعنی فرد متقاضی باید تشکیل پرونده دهد، مورد به مورد توسط دادگاه بررسی و اگر هیچ رابطه خونی میان آنها یافت نشد، اجازه آن صادر می‌شود. اینجا خواهر خوانده نباید با خواهر ناتنی یکی گرفته شود، خواهر خوانده دختری است که سرپرستی آن توسط یک خانواده پذیرفته شده و به عضویت خانواده در می‌آید بدون اینکه هیچ رابطه خونی میان آنها وجود داشته باشد ولی خواهر ناتنی، دختری است که با برادرش، پدر یا مادر مشترک دارد. 

در قوانین مهاجرتی کشور آمریکا گفته شده که برخی از ازدواج‌ها میان خویشاوندان درجه یک که در کشور محل وقوع به رسمیت شناخته شده، هنگام مهاجرت به آمریکا به دلیل نگرانی‌هایی که در جامعه آمریکا ایجاد می‌کند، باطل می‌شود. یعنی اگر در کشور مبدا ازدواجی بین خویشاوندان درجه یک قانونی باشد ازدواج آنها هنگام مهاجرت به آمریکا نمی‌تواند باقی بماند چرا‌که برخلاف قوانین و عرف جامعه آمریکاست.

وضعیت قانونی رابطه جنسی با خویشاوندان نسبی درجه یک چیست؟

مساله رابطه جنسی با محارم دو بعد دارد:

۱- رابطه جنسی با محارم زیر سن قانونی 

رابطه جنسی با اعضای زیر سن قانونی خانواده یعنی رابطه جنسی با کودکان تقریبا در همه جای دنیا غیرقانونی و عملی مجرمانه است و معمولا برای آن مجازات سنگینی در نظر گرفته می‌شود. در برخی کشورهای غربی رابطه جنسی با کودکان درون خانواده مجازات سنگین‌تری در مقایسه با رابطه جنسی با کودکان به طور عمومی دارد. برای مثال در فرانسه در ماده اول و دوم لایحه «افزایش حمایت از کودکانی که قربانی خشونت جنسی‌اند» مجازات هرگونه تعرض جنسی به کودکان زیر ۱۵ سال به هر نحوی ۱۰ سال زندان و ۱۵۰ هزار یورو و برای بار دوم ۲۰ سال زندان تعیین شده ولی اگر این اتفاق درون خانواده بیفتد یعنی از سوی پدر، مادر، برادر و خواهر، عمو، عمه، خواهرزاده و برادرزاده، همسر با شریک زندگی پدر و مادر، یا همسر برادر یا خواهر یا کسی که سرپرستی کودک را بر عهده دارد اتفاق افتد، مجازات فرد متجاوز تا ۲۰ سال افزایش پیدا می‌کند.

۲- رابطه جنسی با محارم در سن قانونی

در اغلب کشورهای غربی رابطه جنسی بین افراد بزرگسال صرف نظر از نسبت آنها به شرط رضایت طرفین جرم نیست. مگر آنکه یک طرف رابطه اعلام شکایت کند. در چنین حالتی به پرونده رسیدگی و فرد متجاوز مجازات می‌شود. 

آیا کشوری در دنیا هست که در آن پدر بتواند با دختر خود ازدواج کند؟

تا آنجایی که ما گشتیم کشوری پیدا نکردیم که در آن ازدواج افراد با فرزند یا فرزند خوانده از نظر قانونی به رسمیت شناخته شده باشد. نتیجه‌ای از طریق جست‌وجوی گوگل به دست می‌آید، اخباری درباره «ایران» و مجاز بودن ازدواج پدر می‌تواند با «دختر خوانده» است.

مطابق تبصره ماده ۲۶ قانون «حمایت از کودکان بی سرپرست و بدسرپرست»:

«ازدواج چه در زمان حضانت و چه بعد از آن بین سرپرست و فرزندخوانده ممنوع است مگر اینکه دادگاه صالح پس از اخذ نظر مشورتی سازمان (بهزیستی)، این امر را به مصلحت فرزندخوانده تشخیص دهد».

در واقع این ماده قانونی سبب شده تا از ایران به عنوان تنها کشوری که در آن ازدواج بین پدر و دختر قانونی است یاد شود. این مساله زمانی بار منفی بسیار بیشتری پیدا می‌کند که در ایران سن قانونی ازدواج برای دختران ۱۳ سال تعیین شده است. حتی با دختر زیر ۱۳ سال نیز با حکم دادگاه می‌توان ازدواج کرد. بنابراین یک مرد ایرانی می‌تواند سرپرستی یک دختر بچه را برعهده بگیرد و حتی پیش از ۱۳ سالگی با حکم دادگاه او را به عقد خود درآورد. 

این اتفاق ریشه شرعی نیز دارد. خبرگزاری مهر در تشریح نظر فقهی رهبر جمهوری اسلامی در این خصوص نوشته: 

«فرزند خوانده حکم فرزند ندارد و با مرد و زنی که او را بزرگ می‌کنند محرم نمی‌شود مگر به وسیله رضاع با مراعات شرایط آن و یا ازدواج پس از بلوغ و رشد و قبل از بلوغ با اذن حاکم شرع و رعایت مصلحت طفل عقد موقت اشکال ندارد.»

موسی غضنفرآبادی رئیس کمیسیون قضایی و حقوقی می‌گوید: «ازدواج با دختر، خواهر، مادر و دیگر محارم در برخی از کشورها (غربی) قانونی است». 

منبع این گفته شایعات و اخبار نادرستی است که سال گذشته برخی رسانه‌ها در ایران درباره «قانونی شدن ازدواج با محارم در فرانسه» منتشر کرده‌اند. 

ازدواج با محارم نه در فرانسه و نه در هیچ کشوری در غرب قانونی نیست، در اغلب کشورهای غربی ازدواج با پسرخاله و پسرعمو نیز به عنوان ازدواج محارم شناخته می‌شود و منع قانونی و عرفی دارد. 

تا آنجایی که ما جست‌وجو کرده‌ایم نه فقط در اروپا و آمریکا، در هیچ کشوری ازدواج با فرزند یا فرزند خوانده قانونی نیست. ظاهرا ایران تنها کشوری است که بعد از تصویب قانون «حمایت از کودکان بی‌سرپرست و بدسرپرست» ازدواج با دختر خوانده را تحت شرایطی مجاز می‌داند. 

در کشورهای غربی مجازات‌های سنگینی برای برقراری رابطه جنسی با کودکان (زیر سن ۱۸ سال) درون خانواده تعیین شده، اما رابطه جنسی میان افراد بزرگ‌سال، مشروط به رضایت طرفین جرم نیست هر چند به لحاظ عرفی تابو است.

با این اوصاف، فکت‌نامه به این گفته رئیس کمیسیون قضایی و حقوقی مجلس شورای اسلامی که «ازدواج با دختر، خواهر، مادر و دیگر محارم در برخی از کشورها (غربی) قانونی است»، نشان «شاخ‌دار» می‌دهد.