ارزش دلاری بودجه و فساد شهرداری در زمان قالیباف

عبدالرضا داوری، مدیر موسسه مطالعات اقتصادی و اجتماعی آیین ایرانیان و قائم مقام خبرگزاری ایرنا در دولت محمود احمدی‌نژاد، اخیرا در واکنش به فایل صوتی منتشر شده از گفت‌وگوی فرماندهان پیشین سپاه درباره تخلفات هلدینگ یاس و ارتباط آن با محمدباقر قالیباف شهردار وقت تهران توییتی منتشر کرد که در آن با مقایسه بودجه شهرداری تهران و تخلفات منتسب به شهرداری در دوره کاری آقای قالیباف نتیجه‌گرفته است که این تخلفات در مقایسه با مجموع منابع شهرداری ناچیز بوده است.

?cxt=HHwWjoCzqbue87gpAAAA

داوری در توییت خود سه ادعا را مطرح کرده است. «بودجه شهرداری تهران در کل دوران ۱۲ ساله قالیباف، حدود ۹۷ میلیارد دلار است.» «کل مبلغ تخلفات در زیرمجموعه‌های شهرداری تهران طی این دوره ۱۲ ساله، شامل پرونده گروه یاس، ۸۴۲ میلیون دلار است.» و در بند سوم نتیجه گرفته است: «یعنی از هر ۱۰۰۰ دلار هزینه در شهرداری قالیباف، ۹۹۳ دلار به درستی صرف توسعه پایتخت شده است.»

در ادامه این گزارش تلاش می‌کنیم تا اعداد و ارقام منتشر شده در این توییت و نسبت آنها را با یکدیگر مقایسه کنیم.

پرسش نخست این است که بودجه شهرداری تهران در دوره دوازده ساله شهرداری محمدباقر قالیباف، چقدر است؟

پاسخ دقیق به این پرسش، کار دشواری است. نظام بودجه‌ریزی و منابع مصارف شهرداری تهران، نظام شفافی نیست به ویژه آنکه بودجه شهرداری تهران و سازمان‌های تابعه آن در سال‌های گذشته، بارها تغییر کرده است و نظام‌های متفاوتی در تدوین و ارائه بودجه شهرداری حاکم شده است.

ارائه اصلاحیه‌ها و متمم‌های پرشمار بودجه‌ای در این سال‌ها نشان می‌دهد که بودجه‌ها به عنوان برنامه یک‌ساله عمل شهرداری چندان واقع‌بینانه تدوین و تصویب نشده‌است. از این رو استخراج اعداد و ارقام بودجه شهرداری تهران در دوره فعالیت محمدباقر قالیباف به عنوان شهردار تهران طی سال‌های ۱۳۸۵ تا ۱۳۹۶ کار آسانی نیست.

فکت‌نامه پیش از این در گزارشی مجموع اعداد و ارقام مربوط به بودجه شهرداری تهران را در ۱۲ سال کاری محمدباقر قالیباف، ۱۲۴ هزار و ۶۰۰ میلیارد تومان برآورد کرده بود.

آقای داوری این رقم را بر مبنای دلار آمریکا، ۹۷ میلیارد دلار اعلام کرده است که با تقسیم دو عدد مشخص می‌شود نرخ برابری دلار و ریال در محاسبات عبدالرضا داوری رقمی در حدود ۱۲۸۴ تومان بوده است، در حالی که میانگین قیمت رسمی دلار در این مدت ۱۷۸۷ تومان و میانگین قیمت بازار ۲۲۰۴ تومان است. 

البته برای تبدیل دقیق این رقم به دلار می‌بایست بودجه هر سال شهرداری تهران در این دوره ۱۲ ساله با میانگین نرخ دلار در همان سال محاسبه شود تا در نهایت مجموع ارزش اسمی بودجه شهرداری تهران بر مبنای دلار در این ۱۲ سال به دست آید.

 

 

در جدول بالا، بودجه ریالی شهرداری تهران در بازه زمانی ۱۳۸۵ تا ۱۳۹۶ آمده است. میانگین نرخ بازار آزاد دلار نیز از نماگرهای بانک‌مرکزی استخراج شده و در نهایت ارزش دلاری بودجه هر سال شهرداری تهران در این دوره زمانی درج شده است. در مجموع با این محاسبات ارزش اسمی بودجه شهرداری تهران در دوازده سال دوره کاری محمدباقر قالیباف به عنوان شهردار پایتخت بر اساس دلار آمریکا به حدود ۵۶ میلیارد و ۶۸۰ میلیون دلار می‌رسد که با عدد ۹۷ میلیارد دلاری آقای داوری تفاوت قابل توجهی دارد.

اگر بخواهیم مجموع ارزش ریالی بودجه شهرداری تهران در این دوازده سال را با میانگین قیمت دلار در این دوره یعنی ۲۲۰۴ تومان به دلار بیان کنیم باز به عددی در حدود ۵۶ میلیارد و ۵۳۴ میلیون دلار می‌رسیم که همچنان با عدد سرجمع دلاری بودجه شهرداری در توییت عبدالرضا داوری تفاوت قابل ملاحظه‌ای دارد.

دومین گزاره در توییت آقای داوری عدد مربوط به تخلفات شهرداری است. عبدالرضا داوری در بند دوم توییت خود حجم تخلفات شهرداری تهران را در دوره ۱۲ ساله محمدباقر قالیباف ۸۴۲ میلیون دلار اعلام کرده است. 

اگر فرض را بر این بگذاریم که آقای داوری در تبدیل ارزش ریالی تخلفات شهرداری تهران نرخ برابری بین دو ارز را همان نرخ تبدیل بودجه شهرداری در نظر گرفته و در واقع نرخ تسعیر ثابت (هر دلار آمریکا برابر با ۱۲۸۴ تومان) فرض شده باشد، سرجمع تخلفات شهرداری شامل پرونده هلدینگ یاس بر اساس ریال رقمی در حدود یک هزار و ۸۱ میلیارد تومان در نظر گرفته شده است.

اما ارزش تخلفات شهرداری تهران در دوره ۱۲ ساله مدیریت محمدباقر قالیباف چقدر است؟

پاسخ دقیق به این پرسش به دلیل نبود سند قطعی از تخلفات شهرداری در دوران دوازده ساله شهرداری محمدباقر قالیباف غیرممکن است. 

محمدعلی نجفی، شهردار اسبق تهران در ۲۴ دی ماه سال ۱۳۹۶ در گزارش ۱۰۰ روزکاری خود به عنوان شهردار تهران، فهرستی از تخلفات مالی در دوره محمدباقر قالیباف به شورای شهر وقت ارايه کرد.

در آن گزارش مواردی از خیانت در صندوق ذخیره کارکنان شهرداری، تخلف در انعقاد قراردادها، استفاده از منابع شهرداری و هزینه‌کرد آن در انتخابات، واگذاری ۶۷۴ ملک شهرداری به صورت سلیقه‌ای و بدون رعایت تشریفات قانونی به ثبت رسیده بود.

بر اساس گفته‌های اعضای شورای شهر وقت، آن گزارش منجر به تشکیل ۱۲ پرونده شد که از سرنوشت آن پرونده‌ها اطلاع دقیقی وجود ندارد.

مجید فراهانی یکی از اعضای شورای شهر تهران در اردیبهشت ماه سال ۱۳۹۷ از ارسال این ۱۲ پرونده به دستگاه قضایی خبر داده بود. این عضو شورای شهر تهران در آن زمان، همچنین به «گم شدن» ۲۰ هزار میلیارد تومان از بودجه شهرداری تهران در طول سال‌های ۸۴ تا ۹۶ اشاره کرده بود.

محمود میرلوحی رئیس کمیته اقتصادی شورای شهر تهران نیز در ۱۹ اردیبهشت‌ سال ۱۴۰۰، نتایج گزارش تحقیق و تفحص شورا از قراردادهای دو شرکت «رسا تجارت و سه شهید» با شهرداری تهران (پرونده هلدینگ یاس) را ارائه کرد که بر اساس آن تصریح شده است که ۱۲ هزار و ۹۰۰ میلیارد تومان از اموال شهرداری تهران، «قربانی این قرارداد شده است.»

در گزارشی به تاریخ ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۰، روزنامه شرق به نقل از حسن مقیمی، عضو پیشین شورای شهر و یکی از کارشناسان تیم تحقیق و تفحص از این پرونده، نوشت: 

«در جمع بندی اسفند ۹۹ اسناد حاکی از این بود که ۱۲هزارو ۹۰۰ میلیارد تومان منابع شهرداری تهران به هلدینگ سپاه واگذار شده که تنها ۳ هزار و  ۲۰۰ میلیارد تومان هزینه شده است و مابقی پول شهرداری در اختیار نهادی قرار گرفت که هیچ ارتباط کاری با شهرداری تهران نداشت. ما موفق شدیم هزار و ۷۰۰ میلیارد تومان از منابع را برگردانیم و رقم مطالبات شهرداری از رساتجارت چهار هزارو صد میلیارد تومان به قیمت های سال ۹۵ است.»

با این حساب صحبت از بلاتکلیفی ۸ هزار میلیارد تومان به قیمت سال ۱۳۹۵ است.  که معادل دلاری آن بیش از ۲/۲ میلیارد دلار است. 

پرونده موسوم به املاک نجومی که به واگذاری بدون ضابطه و رعایت تشریفات قانونی اموال و املاک شهرداری تهران به افراد مربوط بود از دیگر پرونده‌های تخلف کلان در این دوره زمانی است.

افشین حبیب‌زاده، رئیس کمیته نظارت شورای اسلامی شهر تهران در مهرماه سال ۱۳۹۹، از شناسایی ۲ هزار و ۶۶۲ ملک واگذاری شده شهرداری تهران خبر داده بود که به گفته این عضو شورای شهر تهران در آن زمان، واگذاری ۳۶۲ مورد از این املاک از قانون انحراف کامل داشتند.

رئیس کمیته نظارت شورای اسلامی شهر تهران همان زمان در یکی از جلسات علنی شورای شهر تهران در مهرماه ۱۳۹۹ گفته بود: «ارزش ریالی املاک واگذار شده در گزارش حسابرس مشخص نیست.» 

با این حال روزنامه شرق در شماره ۲۶۶۴ به تاریخ سوم شهریورماه سال ۱۳۹۵، به نقل از غلامرضا انصاری، عضو شورای شهر تهران و به استناد گزارش سازمان بازرسی کل کشور، از واگذاری این املاک با «۲‌ هزار‌ میلیارد تخفیف و تقسیط خاص» خبر داده بود.

پیدا است که اعداد و ارقام مطرح شده درباره پرونده‌های فساد واگذاری املاک و هلدینگ یاس در دوره مدیریت محمدباقر قالیباف متنوع و در مقیاس چند ده هزار میلیارد تومان است. 

با این حساب در تخمین بودجه شهرداری با برآوردی بیشتر از واقع و در برآورد میزان تخلفات با تخمینی کمتر از واقعیت روبرو هستیم در واقع آن بیش‌نمایی معادل دلاری بودجه شهرداری در دوره دوازده ساله مدیریت قالیباف و در مقابل کم‌نمایی معادل دلاری تخلفات شهرداری در همان دوره کار را برای نتیجه‌گیری آقای داوری در بند سه توییت آسان می‌کند.

آیا حساب و کتاب آقای داوری با ریاضی جور درمی‌آید؟

اما حتی با فرض درست بودن دو عدد بودجه شهرداری در آن سال‌ها و تخلفات انجام شده، نتیجه‌گیری آقای داوری درست نیست. 

اگر اعداد و ارقام عبدالرضا داوری را درست فرض کنیم (که البته درست نیست) باز هم درصد ارقام مربوط به تخلفات در شهرداری به کل بودجه این نهاد معادل ۰.۸۷ درصد خواهد بود به این معنا که از هر ۱۰۰۰ دلار بودجه شهرداری ۸.۷ دلار صرف تخلفات شده و باقی‌مانده یعنی ۹۹۱.۳ دلار در جای درست و صحیح هزینه شده است. آقای داوری در توییت خود این عدد را ۹۹۳ دلار اعلام کرده است.

ضمن آنکه در بند سوم این توییت تاکید شده است که این ۹۹۳ دلار صرف توسعه پایتخت شده است حال آنکه تمام بودجه شهرداری بودجه عمرانی نبوده و بخش عمده‌ای از بودجه شهرداری مربوط به هزینه‌های جاری است.

جمع‌بندی

عبدالرضا داوری می‌گوید: «از بودجه ۹۷ میلیارد دلاری شهرداری تهران در زمان قالیباف کل مبلغ تخلفات ۸۴۲ میلیون دلار است. یعنی از هر ۱۰۰۰ دلار هزینه در شهرداری قالیباف، ۹۹۳ دلار به درستی صرف توسعه پایتخت شده است.»

هیچ کدام از این اعداد و ارقام درست نیستند و با حساب و کتاب ریاضی جور در نمی‌آیند. 

ارزش دلاری بودجه‌های سالانه شهرداری تهران در سال‌های ۱۳۸۵ تا ۱۳۹۶ بر اساس میانگین اعلام شده نرخ دلار آزاد هر سال از سوی بانک مرکزی ایران، حدود ۵۶/۷ دلار و بر اساس میانگین نرخ رسمی دلار حدود ۶۸/۸ میلیارد دلار است. 

آمار آقای داوری درباره ارزش دلاری بودجه شهرداری تنها در صورتی درست از آب درمی‌آید که میانگین نرخ دلار در دوران شهرداری ۱۲۸۴ تومان باشد، در حالی که میانگین قیمت رسمی دلار در این مدت ۱۷۸۷ تومان و میانگین قیمت بازار ۲۲۰۴ تومان است. 

هیچ گزارش و برآورد قطعی از حجم تخلفات شهرداری در زمان قالیباف وجود ندارد، اما گزارش‌های پراکنده‌ای که تاکنون منتشر شده حکایت از آن دارد که حجم فساد در این مدت بالغ بر چند ده هزار میلیارد تومان است که بسیار بیشتر از رقم ادعایی ۸۴۲ میلیون دلار است. 

فراتر از این محاسبات آقای داوری ایراد دارد. حاصل تقسیم ۸۴۲ میلیون دلار به ۹۷ میلیارد دلار ۹ در هزار است، نه ۸ در هزار. یعنی حتی اگر فرض کنیم آمارهای آقای داوری درست باشد که نیست، باز هم به ازای هر هزار دلار ۲ دلار خطای محاسباتی وجود دارد. 

با این اوصاف فکت‌نامه به این ادعا که «از بودجه ۹۷ میلیارد دلاری شهرداری تهران در زمان قالیباف کل مبلغ تخلفات ۸۴۲ میلیون دلار است.» نشان شاخ‌دار می‌دهد.