مقایسه بودجه ۱۲ ساله شهرداری تهران در دوره قالیباف با بودجه «چهار سال اخیر»

جعفر تشکری هاشمی، معاون حمل و نقل و ترافیک شهرداری تهران در دوره محمدباقر قالیباف در گفت‌وگویی با خبرگزاری تسنیم گفته است: «بودجه ۴ سال اخیر شهرداری تهران با بودجه ۱۲ سال دوره قالیباف برابری می‌کند.»

برای درستی‌سنجی این ادعا کافی است بودجه‌ شهرداری تهران در ۱۶ سال گذشته را بررسی کنیم. 

حضور محمدباقر قالیباف در ساختمان شهرداری تهران در خیابان بهشت، از هفته پایانی شهریور ماه سال ۱۳۸۴ آغاز شد و تا نخستین روزهای شهریور ماه ۱۳۹۶ ادامه یافت.با احتساب اینکه بودجه هر سال شهرداری تا پایان سال قبل از آن تدوین و مصوب می‌شود، بودجه‌های متناظر با سال‌های فعالیت آقای قالیباف در شهرداری تهران را باید در سال‌های ۱۳۸۵ تا ۱۳۹۶ حساب کنیم.

چهار سال اخیر موردنظر جعفر تشکری هاشمی، معاون محمدباقر قالیباف نیز دوره سال‌های ۹۷ تا ۱۴۰۰ است که در واقع دوره فعالیت پنجمین شورای اسلامی شهر تهران به حساب می‌آید.

توضیح درباره پیچیدگی بودجه شهرداری

با اینکه مصوبه‌های شورای اسلامی شهر تهران منجمله بودجه‌های سنواتی شهرداری تهران و سازمان‌های تابعه آن از طریق «سامانه جامع مصوبات» شورای شهر تهران کار چندان دشواری به نظر نمی‌رسد، اما استخراج اعداد و ارقام بودجه شهرداری تهران از مصوبات بودجه‌ها سالانه کار آسانی نیست. 

بودجه شهرداری تهران و سازمان های تابعه آن در این دوره ۱۶ ساله مورد بررسی، بارها تغییر کرده است و نظام‌های متفاوتی را در تدوین و ارائه بودجه به خود دیده است. ضمن آنکه ارائه اصلاحیه‌های و متمم‌های پرشمار بودجه‌ای نشان می‌دهد که بودجه‌ها به عنوان برنامه یک‌ساله عمل شهرداری چندان واقع‌بینانه تدوین و تصویب نشده‌است.

نکته جالب توجه در این میان، ارایه متمم‌های بودجه‌‌ای حتی در پایان دوره عمل یک‌ساله بودجه است که احتمالا نشان می‌دهد شهرداری نیاز خود را به طریق دیگری برآورده کرده و پس از آن به دنبال یافتن مسیری قانونی برای عمل انجام شده بوده است.

بودجه شهرداری نیز در دوره‌هایی با تفکیک عمده بودجه‌های جاری و عمرانی و در سال‌هایی با تفکیک عمده بودجه‌های نقدی و غیرنقدی تدوین و ارایه شده است.

از دیگر نکات قابل توجه در بررسی بودجه‌های سنواتی شهرداری تهران در این سامانه، ناقص بودن گزارش‌های تفریغ بودجه سنواتی است که در سامانه جامع مصوبات شورا، منتشر شده‌اند. در واقع سندی کامل و جامع برای بررسی اینکه شهرداری در هر سال بودجه خود را به چه ترتیبی هزینه کرده وجود ندارد و طبعا معلوم نیست میزان انحراف از احکام بودجه یا تحقق اعداد و ارقام بودجه روشن نیست.

اما صرف‌نظر از این پیچیدگی‌ها ببینیم، ادعای آقای تشکری هاشمی با اسناد موجود، یعنی جمع رقم کلی بودجه مصوب به اضافه متمم‌های تصویب شده در شورای شهر چقدر همخوانی دارد؟ 

جمع بودجه شهرداری تهران در چهار سال اخیر چقدر است؟ 

سرجمع رقم بودجه شهرداری در دوره چهار ساله اخیر یعنی از سال ۱۳۹۷ تا ۱۴۰۰ به رقمی در حدود از ۱۲۱ هزار تومان بالغ می‌‌شود.

جمع بودجه شهرداری در دوران ۱۲ ساله قالیباف چقدر است؟

اگر مجموع بودجه‌ سنواتی شهرداری تهران به اضافه متمم‌ها را در دوره ۱۲ ساله ۱۳۸۵ تا ۱۳۹۶ حساب کنیم به حدود ۱۲۴ هزار میلیارد تومان می‌رسیم. 

آیا جمع بودجه جاری ۱۲ سال قالیباف برابر چهار سال اخیر است؟‌

دقیقا نه، اما اختلاف دو عدد در حد ۳ درصد و حدود ۳هزار میلیارد تومان است. می‌توان با کمی  تخفیف و اغماض گفت که آنچه آقای تشکری هاشمی گفته درست است، اما همه واقعیت نیست. 

آنچه گفته شده بدون تعدیل اعداد و ارقام بودجه با نرخ‌های تورم این دوره ۱۶ ساله بوده است در حالی که نرخ تجمیعی تورم در همین زمان، یعنی ۱۳۸۵ تا ۱۴۰۰ بیش از ۲۰۴۵ درصد است. 

با چنین حجم تورمی هرگونه مقایسه قیمت جاری میان سال‌های مختلف گمراه‌کننده خواهد بود. 

ارزش تورمی بودجه شهرداری در زمان قالیباف و بعد از او چقدر است؟ 

قدرت برابری این اعداد و ارقام طی این سال‌ها و با توجه به نرخ تورم قابل توجهی که در اقتصاد ایران وجود دارد، هم‌سنگ نیستند. به طور مثال قدرت خرید یک هزار تومان امسال با قدرت خرید همان یک هزار تومان در سال ۱۳۸۵ یکسان نیست هرچند که هر دو رقم هم‌سان هستند. بر همین اساس باید اعداد و ارقام مطلق این دوره ۱۶ ساله بر مبنای یک سال پایه تعدیل شده و به اصطلاح تمامی اعداد و ارقام به قیمت ثابت محاسبه و بازنگری شوند تا مقایسه درستی‌تری انجام شود.

برای این کار سراغ شاخص‌های تورم بانک مرکزی رفتیم و با استفاده از شاخص بهای کالا و خدمات مصرفی ارزش تورمی بودجه شهرداری تهران را طی سال‌های ۱۳۸۴ تا ۱۴۰۰ محاسبه کردیم. 

در جدول و نمودار زیر رقم جاری و ارزش تورمی بودجه شهرداری بر اساس قیمت ثابت سال ۹۸ و بر اساس شاخص‌های بانک مرکزی نشان داده شده است. 

برای اطمینان یک بار این محاسبات را با داده‌های تورمی مرکز آمار هم محاسبه کردیم و برای این کار از محاسبه‌گر نرخ تورم مرکز آمار ایران استفاده کردیم. نتیجه اینکه این نسبت با در نظر گرفتن شاخص‌های تورم مرکز آمار حدود ۱/۴ برابر به دست می‌آید. یعنی ارزش تورمی بودجه شهرداری در زمان قالیباف حدود ۴۰ درصد بیشتر از بودجه شهرداری بعد از او است. 

جمع‌بندی

جعفر تشکری هاشمی، معاون پیشین شهرداری تهران در دوره محمدباقر قالیباف مدعی است: «بودجه ۴ سال اخیر شهرداری تهران با بودجه ۱۲ سال دوره قالیباف برابری می‌کند.»

بله، اگر جمع جبری بودجه‌های مصوب و متمم‌های بودجه سال‌های ۸۵ تا ۹۶ را با بودجه مصوب ۹۷ تا ۱۴۰۰ مقایسه کنیم به این نتیجه می‌رسیم که مجموع رقم بودجه شهرداری در ۱۲ سال شهرداری قالیباف، تنها ۳هزار میلیارد تومان بیشتر از بودجه چهار سال شهرداری بعد از او است. 

اما این محاسبه گمراه‌کننده است. طی این ۱۶ سال گذشته نرخ تورم تجمیعی بیش از ۲هزار درصد است. با وجود این حجم بزرگ از تورم هرگونه مقایسه قیمت‌های جاری بین سال‌های مختلف گمراه‌کننده خواهد بود. 

اگر اثر تورم را در محاسبات در نظر بگیریم، خواهیم دید نه‌تنها ادعای آقای تشکری هاشمی درست نیست، بلکه ارزش واقعی بودجه سالانه شهرداری در زمان قالیباف به طور متوسط ۱/۵ برابر بیشتر از دوران پس از او است. 

با این حساب فکت‌نامه به این گفته معاون پیشین شهرداری تهران که «بودجه ۴ سال اخیر شهرداری تهران با بودجه ۱۲ سال دوره قالیباف برابری می‌کند» نشان گمراه‌کننده می‌دهد.